Dziwidło Riviera

Dziwidło Riviera
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Podrodzina

Aroideae

Rodzaj

dziwidło

Gatunek

dziwidło Riviera

Nazwa systematyczna
Amorphophallus konjac K.Koch
Wochenschr. Gärtnerei Pflanzenk. 1(4): 262 1858[3]

Dziwidło Riviera (Amorphophallus konjac K. Koch) – gatunek roślin należący do rodziny obrazkowatych. Pierwotnie w stanie dzikim występował prawdopodobnie tylko w chińskiej prowincji Junnan, ale rozpowszechniony w uprawie dziczeje w różnych miejscach w Chinach[4]. Uprawiany jest także w Japonii oraz w różnych krajach Azji Południowo-Wschodniej. W klimacie umiarkowanym uprawiany w szklarniach (także w Polsce)[5]. W naturze rośnie na skrajach lasów i w widnych lasach do rzędnej 3000 m n.p.m.[4] Bulwy tego gatunku są jadalne po odpowiednim przygotowaniu[5].

Morfologia

Liść
Bulwy
Pokrój
Byliny z podziemną bulwą pędową i sokiem mlecznym[5]. Bulwa osiąga 20 cm wysokości i 30 cm średnicy. Roślina wytwarza także kłącza do 50 cm długości i 3 cm średnicy[4].
Liście
Roślina tworzy jeden liść właściwy do 1,5 m wysokości[5]. Z podziemnej łodygi wyrasta pojedynczy, gruby, pionowy, czerwono-plamisty ogonek, który dzieli się trzykrotnie pierzaście na osadki, na których znajdują się liczne listki. Średnica blaszki osiąga do 2 m[4].
Kwiaty
Rośliny jednopienne. Kwiaty zebrane w pseudancjum, bezpłatkowe. Pęd kwiatostanowy do 70 cm wysokości. Kwiatostan wyrasta bezpośrednio z podziemnej bulwy pędowej. Struktura kwiatostanu składa się z okalającej pochwy (spatha), od wewnątrz czerwonobrązowej, z której wyrasta mięsista kolba. Na ukrytej w pochwie dolnej części kolby znajdują się drobne kwiaty żeńskie, o 2-3-komorowych zalążniach, zawierających w każdej komorze pojedynczy zalążek. Nad kwiatami żeńskimi położone są drobne, 3-5-pręcikowe kwiaty męskie, niekiedy o zrośniętych nitkach pręcików. Pylniki otwierają się przez szczytowy otworek lub poprzeczną szczelinę. Odcinek z kwiatami męskimi jest cylindryczno-stożkowaty i ma od 1 do 6 cm wysokości. Na szczycie kolby znajduje się ciemnopurpurowy wyrostek pokryty prątniczkami, wydzielającymi odór zgniłego mięsa[4][5].
Owoce
Jagody.

Zastosowanie

Konnyaku – potrawa przygotowana z Amorphophallus konjac
Rośliny jadalne
Gatunek uprawiany jest dla jadalnych bulw[5]. Bulwy w Japonii służą do przygotowania potraw. Po długim gotowaniu bulwy tej rośliny otrzymuje się galaretowatą substancję o smaku mało atrakcyjnym dla Europejczyków[6]. W Japonii wyrabia się z bulw również mąkę[7]. Bulwy traktuje się także mlekiem wapiennym i następnie wykorzystuje do wyrobu klusek i ciastek[5].
Rośliny lecznicze
Bulwy gatunku Amorphophallus konjac zawierają substancje olejkowe stymulujące wydzielanie śliny. Główne działanie medyczne obejmuje: alterans, antiatheromaticum, antidiabeticum, antitoxicum, sialogogum[8].
Rośliny ozdobne
Roślina, podobnie jak inne gatunki z rodzaju dziwidło, jest uprawiana jako ciekawostka w ogrodach botanicznych. Poza tym uprawiana jest pospolicie w ogrodach w krajach tropikalnych oraz jako roślina doniczkowa.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-24] (ang.).
  3. a b Amorphophallus konjac K.Koch. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-02-24].
  4. a b c d e Amorphophallus konjac K. Koch. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-24].
  5. a b c d e f g Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 85. ISBN 83-09-00256-4.
  6. Jiří Haager: Mieszkanie w kwiatach : moje hobby. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992. ISBN 83-7066-343-5.
  7. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 192. ISBN 83-214-1305-6.
  8. K. Jędrzejko, M. Kozłowski i M. Maniara. Rośliny źródłem leku laryngologicznego. „Annales Academiae Medicae Silesiensis”. 63 (3), 2009. 

Media użyte na tej stronie

Amorphophallus konjac3.jpg
Autor: KENPEI, Licencja: CC BY 3.0
コンニャク
Akakonnyaku.jpg
Autor: Original uploader was Bakkai at ja.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Red konnyaku (en:Konjac) of Ōmihachiman, taken and retouched by Bakkai.
Amorphophallus konjac CBM.png
Amorphophallus konjac botanical drawing (Curtis's Botanical Magazine)