Edredon okularowy

Edredon okularowy
Somateria fischeri[1]
(Brandt, 1847)
Ilustracja
Samiec (z przodu) i samica (z tyłu)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Mergini

Rodzaj

Somateria

Gatunek

edredon okularowy

Synonimy
  • Fuligula fischeri Brandt, 1847[2]
  • Arctonetta fischeri (Brandt, 1847)[3]
  • Lampronetta fischeri (Brandt, 1847)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 NT pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

     obszary lęgowe

     poza sezonem lęgowym

Edredon okularowy[5] (Somateria fischeri) – gatunek dużego ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Gniazduje w północno-wschodniej Syberii i na Alasce[6]. Zimuje głównie na Morzu Beringa oraz innych miejscach wolnych od lodu na dalekiej północy. Rzadko zalatuje do zachodniej Palearktyki, łącznie stwierdzony 5 razy (trzy razy w Norwegii i dwa razy na Svalbardzie)[7]. Nie wyróżnia się podgatunków[6].

Morfologia

Cechy gatunku
Jest to najmniejszy przedstawiciel rodzaju Somateria. Ubarwieniem przypomina edredona, ale samiec ma czarną pierś (i brzuch), duże okrągłe białe „okulary” (duże owalne białe plamy z czarnymi obwódkami) na przeważająco zielonkawej głowie oraz pomarańczowy dziób, częściowo przesłonięty jedwabistym zielono-białym upierzeniem; samica ma jasnopłowe „okulary” na nieco ciemniejszej rdzawo-brązowej głowie, a tułów rdzawy i gęsto czarno prążkowany. Samiec w szacie spoczynkowej przypomina samicę, ale da się go odróżnić po białych lotkach III rzędu i częściowo białym grzbiecie. Dojrzałość płciową osiąga w drugim roku życia. Gatunek monogamiczny.
Wymiary średnie
długość ciała: 50–58 cm[8]
rozpiętość skrzydeł: 85–90 cm[9]
masa ciała: samce 1275–1750 g, samice 1125–1850 g[8]

Ekologia i zachowanie

Jaja z kolekcji muzealnej
Biotop
Tundra nizinna. W okresie pozalęgowym brzegi i otwarte wody Morza Beringa.
Gniazdo
W niedużej odległości od wody, położone w wysokiej trawie, obficie wyścielone puchem, tak jak gniazda innych gatunków.
Jaja
Zwykle składa 5 do 9 jaj.
Wysiadywanie, pisklęta
Jaja wysiadywane są przez okres średni 24 dni wyłącznie przez samicę. Pisklęta usamodzielniają się podczas pierzenia.
Pożywienie
Drobne zwierzęta chwytane podczas nurkowania – głównie mięczaki i skorupiaki.

Status i zagrożenia

Od 2018 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje edredona okularowego jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 2000 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern), zaś w latach 1994 i 1996 sklasyfikowano go jako gatunek narażony (VU – Vulnerable). W 2020 roku organizacja Wetlands International szacowała liczebność światowej populacji na 360–400 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Do głównych zagrożeń należą zmiany klimatyczne, a także polowania[4].

Przypisy

  1. Somateria fischeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Fuligula fischeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2013-11-24] (ang.).
  3. a b Denis Lepage: Edredon okularowy (Somateria fischeri) (Brandt, 1847). Avibase. [dostęp 2013-11-24].
  4. a b Somateria fischeri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-16].
  6. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
  7. Somateria fischeri – wynik wyszukiwania. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2019-11-10]. (ang.).
  8. a b N. Bouglouan: Spectacled Eider. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
  9. Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 NT pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Somateria fischeri map.svg
Autor: Cephas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Range map of Spectacled Eider (Somateria fischeri)
  Breeding
  Non-Breeding
Somateria fischeri MHNT.ZOO.2010.11.16.2.jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Egg of spectacled eider Collection of Jacques Perrin de Brichambaut.
Spectacled Eider pair.jpg
Spectacled Eider (Somateria fischeri) Male and Female, Alaska SeaLife Center, Seward, Alaska