Efekt Streisand

Copyright (C) 2002 Kenneth & Gabrielle Adelman, California Coastal Records Project, www.californiacoastline.org, CC BY-SA 3.0
Fotografia wybrzeża, na której widać dom Barbry Streisand

Efekt Streisand – rodzaj internetowego zjawiska, w którym na skutek prób cenzurowania lub usuwania pewnych informacji (plików, zdjęć czy całych stron internetowych) dochodzi w krótkim czasie do rozpowszechnienia ich wśród szerokiej grupy odbiorców, na przykład poprzez stosowanie tak zwanych mirrorów bądź poprzez sieci peer-to-peer.

Rozgłos towarzyszący poszukiwaniu takiej, choćby błahej, informacji wpływa na wrażenie zwiększania się jej „wartości” dla potencjalnych odbiorców, co w efekcie przekłada się na wzrost jej popularności.

Etymologia

Nazwa tego zjawiska wiąże się ze sprawą z 2003, kiedy Barbra Streisand pozwała fotografa Kennetha Adelmana o naruszenie prywatności za umieszczenie zdjęcia lotniczego jej domu w publicznie wystawionej kolekcji, za co zażądała 50 milionów dolarów odszkodowania[1]. Kolekcję Adelmana stanowiło 12 tysięcy zdjęć wybrzeża Kalifornii, które miały dokumentować jego postępującą erozję.

Przykłady

  • W 2007 użytkownik serwisu Digg odkrył, że wszystkie odtwarzacze HD DVD z cyfrowym systemem ochrony praw autorskich AACS posiadały system zabezpieczeń, który mógł być złamany przez wprowadzenie ciągu znanego jako 09 F9[2]. Przedstawiciele przemysłu muzycznego próbowali zablokować klucz AACS, usuwając artykuł na Digg (gdzie po raz pierwszy został odkryty). Usunięcie artykułu wywołało gorące dyskusje i rozprzestrzeniło informacje o kodzie.
  • W lutym 2009 opublikowano w internecie film z rozmową Kamila Durczoka, w którym prezenter Faktów używa wulgarnych słów. Telewizja TVN bezskutecznie próbowała zabronić rozpowszechniania nagrania, powołując się na prawa autorskie[3]
  • W 2013 roku francuska służba specjalna DCRI próbowała usunąć artykuł Station hertzienne militaire de Pierre-sur-Haute opisujący wojskową stację radiową Pierre-Sur-Haute we francuskojęzycznej Wikipedii. DCRI wpłynęło na administratora francuskojęzycznej Wikipedii Rémiego Mathisa, aby usunął artykuł. Niemal natychmiastowo artykuł został przywrócony przez innego wikipedystę ze Szwajcarii[4]. W wyniku sporu artykuł stał się najczęściej czytanym artykułem na francuskojęzycznej Wikipedii, a w czasie jednego weekendu uzyskał ponad 120 000 wyświetleń[5]. Został również przetłumaczony na wiele innych języków[6].
  • W maju 2020 utwór Kazika „Twój ból jest lepszy niż mój” został ogłoszony zwycięzcą 1998. notowania listy przebojów radiowej Trójki[7]. Kolejnego dnia dyrektor i redaktor naczelny Programu 3 Polskiego Radia, Tomasz Kowalczewski, wystosował oświadczenie o unieważnieniu głosowania, twierdząc, że liczenie głosów było zmanipulowane[8]. Działanie to wywołało falę zainteresowania i sprawiło, że klip po kilkunastu dniach od opublikowania w serwisie YouTube miał blisko 5,5 mln wyświetleń.
  • Pod koniec 2017 roku do Internetu wpłynęło nagranie przerabiające utwór Golec uOrkiestra „Ściernisco”. Zespół prawny braci Golec nieskutecznie podjął próby usunięcia nagrania w sieci, co przyczyniło się do szerzenia nienawiści wobec braci Golec[9].
Efekt Streisand widoczny w wynikach wyszukiwania piosenki Kazika „Twój ból jest lepszy niż mój” w serwisie YouTube. Na wykresie widoczny jest „skok” (16 maja, ok. 12:00 godz.), po ogłoszeniu oświadczenia dyrektora Trójki o unieważnieniu notowania (dane z Google Trends)[10].

Przypisy

  1. ↑ The Streisand Effect. 5 listopada 2007. (ang.).
  2. ↑ 09 F9 11 02 9D 74 E3 5B D8 41 56 C5 63 56 88 C0, „Know Your Meme” [dostęp 2016-12-31].
  3. ↑ Durczok klnie – wideo wyciekło z TVN. Burza w sieci. gazeta.pl, 14 lutego 2009. [dostęp 2009-11-28].
  4. ↑ La DCRI accusée d'avoir illégalement forcé la suppression d'un article de Wikipédia, „Le Monde.fr”, 6 kwietnia 2013 [dostęp 2023-01-07] (fr.).
  5. ↑ Wikipedia article traffic statistics, web.archive.org, 14 kwietnia 2013 [dostęp 2023-01-07] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-14].
  6. ↑ Megan Geuss, Wikipedia editor allegedly forced by French intelligence to delete “classified” entry, Ars Technica, 6 kwietnia 2013 [dostęp 2023-01-07] (ang.).
  7. ↑ LP3: za nami 1998 notowanie. www.polskieradio.pl, 2020-05-15. [dostęp 2022-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-04)].
  8. ↑ Oświadczenie Dyrektora-Redaktora Naczelnego Programu 3 Polskiego Radia. PolskieRadio.pl. [dostęp 2020-05-18].
  9. ↑ Bracia Golec oburzyli się na przeróbkę swojej piosenki. Chyba dawno nie byli w internecie. WPROST.pl, 2017-12-05. [dostęp 2017-12-31].
  10. ↑ Trendy Google. Google Trends. [dostęp 2020-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-06)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Efekt streisand lp3 trends.png
Autor: Artisty, Licencja: CC BY-SA 4.0
Efekt Streisand widoczny w wynikach wyszukiwania piosenki Kazika „Twój ból jest lepszy niż mój” w serwisie YouTube; największy skok (czerwony punkt) widoczny jest po ogłoszeniu oświadczenia dyrektora Trójki o unieważnieniu notowania.
Streisand Estate.jpg
Copyright (C) 2002 Kenneth & Gabrielle Adelman, California Coastal Records Project, www.californiacoastline.org, CC BY-SA 3.0
This photograph was made famous when singer Barbra Streisand sought to have its publication suppressed, on grounds of privacy. The "Streisand Effect" is a term that evolved from the controversy, referring to the unintentional consequence of increasing public awareness of something through seeking to suppress information.
Image description as given at California Coastal Records Project: Streisand Estate, Malibu. N34 00.65. W118 47.24. Image 3850. Mon Sep 23 13:30:47 2002.
See also Wikisource: Streisand v. Adelman, assessment by United States House Committee on the Judiciary, analysis by United States House Committee on the Judiciary.