Egzekucje w lesie Zajączek

Egzekucje w lesie Zajączek
Państwo

Polska pod okupacją III Rzeszy

Miejsce

Las Zajączek k. Skórcza

Data

1939

Liczba zabitych

od 100 do 150 osób

Typ ataku

egzekucja przez rozstrzelanie

Sprawca

niemiecka żandarmeria,
Selbstschutz

brak współrzędnych

Egzekucje w lesie Zajączek – seria zbiorowych egzekucji przeprowadzonych przez Niemców jesienią 1939 roku w lesie Zajączek w pobliżu Skórcza. Do końca grudnia 1939 roku funkcjonariusze niemieckiej żandarmerii oraz członkowie paramilitarnego Selbstschutzu zamordowali tam od 100 do 150 mieszkańców Skórcza i okolicznych wsi.

Początek niemieckiej okupacji

Skórcz został opanowany przez oddziały Wehrmachtu 3 września 1939 roku. W zajętym mieście, podobnie zresztą jak na terenie całego powiatu starogardzkiego, Niemcy przystąpili niezwłocznie do instalowania własnej administracji. Jednocześnie w Skórczu i jego okolicach uaktywnili się członkowie miejscowego Selbstschutzu – paramilitarnej formacji złożonej z przedstawicieli niemieckiej mniejszości narodowej, zamieszkującej przedwojenne terytorium Rzeczypospolitej.

Na terenach powiatu starogardzkiego okupanci przystąpili rychło do rozprawy z ludnością polską i żydowską. Niemieckie represje były wymierzone w pierwszym rzędzie w przedstawicieli polskiej elity społecznej i intelektualnej, którą narodowi socjaliści obarczali winą za politykę polonizacyjną prowadzoną na Pomorzu Gdańskim w okresie międzywojennym oraz traktowali jako główną przeszkodę na drodze do szybkiego i całkowitego zniemczenia regionu. Miejscowi Niemcy mogli przy okazji załatwić wiele zadawnionych sąsiedzkich sporów i porachunków, jak również zagarnąć mienie mordowanych Polaków. Owe mordy i aresztowania były zresztą jedynie elementem szerszej operacji eksterminacyjnej, realizowanej na Pomorzu jesienią 1939 r. W ramach tzw. Intelligenzaktion Niemcy zamordowali wówczas w całym regionie ok. 30 000 – 40 000 Polaków[1].

Aresztowanych mieszkańców powiatu starogardzkiego (a w zasadzie całego północnego Kociewia) umieszczano przede wszystkim w więzieniu w Starogardzie Gdańskim, skąd później byli zazwyczaj wywożeni na egzekucje do Lasu Szpęgawskiego. Aby odciążyć przepełniony zakład karny w Starogardzie, niemiecka żandarmeria zorganizowała 10 września tymczasowy obóz dla internowanych w Skórczu. Mieścił się on w pomieszczeniach tartacznych, przy dzisiejszej ulicy Pomorskiej 50. W obozie tym przebywało średnio od 50 – 100 ludzi, w tym księża katoliccy i nauczyciele[2][3]. W obozie dla internowanych w Skórczu uwięziono m.in. 70 nauczycieli z powiatu starogardzkiego aresztowanych 12 października 1939 r., którzy po tygodniu zostali wywiezieni do więzienia w Starogardzie[4].

Zbrodnia w lesie Zajaczek

Intelligenzaktion prusy zachodnie.png

Nie wszyscy więźniowie obozu byli jednak wywożeni na śmierć do Lasu Szpęgawskiego. Cześć osadzonych niemiecka żandarmeria i Selbstschutz zamordowały bowiem pod Skórczem, a dokładnie w lesie Zajączek nieopodal jeziora Głuche[5]. Do końca grudnia 1939 r. Niemcy zamordowali tam od 100[5] do 150[2] mieszkańców Skórcza i okolicznych wsi, których zwłoki pochowano w sześciu zbiorowych mogiłach.

W jednej z egzekucji rozstrzelano 18 mieszkańców Czarnego Lasu, w innej zaś – 31 mieszkańców Skórcza, Pinczyna i Wolentala, Pączewa, Leśnej Jani, Grabowca, Drewniaczka i Wielkiego Bukowca. Ponadto zamordowano jeszcze 43 mieszkańców Bukowin, Bobrowca, Pączewa, Osieka i Kasparusa[5]. Wśród rozstrzelanych w lesie Zajączek mieszkańców Skórcza znajdowało się m.in. 12 lokatorów tamtejszego Domu Ubogich.

Po wojnie

W 1982 r. przy ulicy Pomorskiej w Skórczu postawiono pamiątkową tablice z napisem: „Tu w dniach 10 IX-XII 1939 roku znajdował się hitlerowski obóz pracy dla mieszkańców Skórcza i okolic. Ofiarom obozu mieszkańcy Skórcza”. Pamiątkowa tablica znalazła się też na ścianie budynku dawnego Domu Ubogich[6].

Przypisy

  1. Obok przedstawicieli inteligencji na Pomorzu mordowano też Żydów, Polaków przywożonych z głębi Rzeszy, osoby chore psychicznie. Podnosi to ogólną liczbę osób zamordowanych w tym okresie na Pomorzu do blisko 60 000.
  2. a b Miasto Skórcz - Historia. Miasto Skórcz – Informator Miejski, 22 marca 2007. [dostęp 2010-06-11].
  3. Daniel Krawczyk: Pierwsze aresztowania i morderstwa. Las Szpęgawski. [dostęp 2010-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 stycznia 2011)].
  4. Daniel Krawczyk: Etapy planowej eksterminacji. Las Szpęgawski. [dostęp 2010-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 stycznia 2011)].
  5. a b c Maria Wardzyńska: Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009, s. 153-154. ISBN 978-83-7629-063-8.
  6. Miejsca Pamięci. Miasto Skórcz – Informator Miejski. [dostęp 2010-06-11].

Bibliografia

  • Daniel Krawczyk: Las Szpęgawski. [dostęp 2010-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 stycznia 2011)].
  • Maria Wardzyńska: Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009. ISBN 978-83-7629-063-8.
  • Miasto Skórcz - Historia. Miasto Skórcz – Informator Miejski, 22 marca 2007. [dostęp 2010-06-11].
  • Miejsca Pamięci. Miasto Skórcz – Informator Miejski. [dostęp 2010-06-11].

Media użyte na tej stronie

Intelligenzaktion prusy zachodnie.png
Autor: Lonio17 na podstawie: Maria Wardzyńska: Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009, Licencja: CC BY-SA 4.0
Intelligenzaktion w Okręgu Rzeszy Gdańsk - Prusy Zachodnie (1939-1940).