Elżbieta Mieszkówna

Elżbieta Mieszkówna
księżniczka wielkopolska, księżna czeska, margrabina Łużyc Dolnych
Księżna Czech
Okres

od 1173
do 1178

Jako żona

Sobiesław II Przemyślida

Poprzedniczka

Elżbieta

Następczyni

Elżbieta

Dane biograficzne
Dynastia

Piastowie

Data urodzenia

przed 1154

Data śmierci

2 kwietnia 1209

Miejsce spoczynku

kościół Najświętszej Marii Panny w klasztorze Dobrilugk

Ojciec

Mieszko III Stary

Matka

Elżbieta

Mąż

Sobiesław II Przemyślida
Konrad II

Dzieci

Konrad
Matylda
Agnieszka

Elżbieta (ur. przed 1154, zm. 2 kwietnia 1209) – księżniczka wielkopolska, księżna czeska, margrabina Łużyc Dolnych z dynastii Piastów.

Córka księcia wielkopolskiego Mieszka III Starego i prawdopodobnie jego pierwszej żony, Elżbiety, królewny węgierskiej[1]. Żona księcia Czech Sobiesława II z dynastii Przemyślidów[2], następnie margrabiego Łużyc Dolnych Konrada II z Wettynów.

Życiorys

Dokładna data urodzenia Elżbiety nie jest znana. Źródła nie podają, która żona Mieszka III Starego była jej matką. Ze względu na imię w literaturze naukowej jest uważana za córkę pierwszej żony, Elżbiety węgierskiej[3]. Jako dziecko z pierwszego małżeństwa Mieszka III musiała urodzić się przed 1154[4]. Część badaczy podaje, że Elżbieta przyszła na świat około 1152[5].

Około 1173/1174 została poślubiona przez Sobiesława II, księcia Czech od 1173. Małżeństwo to było elementem szerokiej polityki dynastycznej posiadającego liczne potomstwo Mieszka III. W efekcie zawartego porozumienia politycznego w 1176 polskie posiłki brały udział w wyprawie Sobiesława na posiadłości Babenbergów. W 1178 książę czeski Fryderyk obległ Pragę, w której przebywała Elżbieta. Po upadku stolicy księżna dostała się do niewoli, jednakże Fryderyk wspaniałomyślnie ją uwolnił. 27 stycznia 1179 Sobiesław poniósł klęskę w bitwie na przedpolach Pragi. Schronił się w zamku Skála, który po długim oblężeniu Fryderyk zdobył pod koniec 1179[6]. Wówczas Piastówna wraz z mężem udała się na wygnanie, prawdopodobnie na Węgry[7]. Wkrótce, 29 stycznia 1180, zmarł Sobiesław. Małżeństwo to pozostało bezdzietne.

Po owdowieniu Elżbieta nie wróciła do Polski. Najpóźniej w 1190 została wydana za Konrada, syna margrabiego Łużyc Dolnych Dedona. Po śmierci ojca w 1190 Konrad został jego następcą. O roli Piastówny na łużyckim dworze brak wiadomości. Z drugiego małżeństwa Elżbiety pochodziło troje dzieci: zmarły w dzieciństwie Konrad, Matylda, żona margrabiego Brandenburgii Albrechta II, oraz Agnieszka, poślubiona przez palatyna reńskiego Henryka, syna księcia Saksonii i Bawarii Henryka Lwa. W literaturze można spotkać się ze stwierdzeniem, że zmarła bezpotomnie[5].

Na początku 1209 w bitwie pod Lubuszem mąż Elżbiety pokonał wojska jej brata, księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego. Przypuszcza się, że związane z tym przeżycia przyczyniły się do śmierci Piastówny[8]. Rok później, 6 maja 1210, zmarł także Konrad.

Elżbieta została pochowana w nieukończonym jeszcze kościele Najświętszej Marii Panny w klasztorze Dobrilugk[9].

Genealogia

Bolesław III Krzywousty
ur. 20 VIII 1086
zm. 28 X 1138
Salomea z Bergu
ur. 1093–1101
zm. 27 VII 1144
Almos
ur. ok. 1075, zm. 1127
lub Stefan II
ur. ok. 1101, zm. 1 III 1131
Przedsława
ur. ?, zm. ?
lub Adelajda
ur. ?, zm. ?
     
   
 Mieszko III Stary
ur. 1122–1125
zm. 13/14 III 1202
Elżbieta węgierska
ur. ?
zm. 21 VII zap. 1150–1154
   
  
1
Sobiesław II
ur. 1128
zm. 29 I 1180
OO   ok. 1173/1174
Elżbieta Mieszkówna
(ur. p. 1154
zm. 2 IV 1209)
2
Konrad II
ur. ?
zm. 6 V 1210
OO   najp. 1190
          
          
  2  2  2    
Konrad
ur. ?
 zm. p. 6 V 1210
 
Matylda
ur. ?
 zm. 1255
 
Agnieszka
ur. ?
 zm. 1 I 1248
 

Opracowanie na podstawie: K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Poznań 2004; K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999; The Premyslids (ang.), genealogy.euweb.cz, [dostęp 2011-09-20]; The House of Wettin (ang.), genealogy.euweb.cz, [dostęp 2011-09-20].

Przypisy

  1. K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, wyd. 2, Poznań 2004, s. 236–238. Elżbieta węgierska nazywana jest córką króla węgierskiego we współczesnej Mieszkowi Staremu kronice Wincentego Kadłubka. Jan Długosz uznał ją za córkę króla Beli II. Ze względów chronologicznych O. Balzer przypisał ją do córek ojca Beli, Almosa, chociaż ten królem nie był. Pogląd Długosza nadal był broniony przez A. Małeckiego. K. Jasiński wysunął trzecią hipotezę filiacji Elżbiety, uznając ją za córkę króla Stefana II, uchodzącego w źródłach węgierskich za zmarłego bezpotomnie.
  2. Zob. Wincenty Kadłubek, Kronika polska, ks. IV, rozdz. 2, przekł. i oprac. B. Kürbis, Wrocław 1996, s. 177–178.
  3. K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, wyd. 2, Poznań 2004, s. 240.
  4. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 199. Taka data jest podawana w literaturze, m.in. W. Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, tabl. 81.
  5. a b K. Pieradzka, Elżbieta, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 259.
  6. F. Palacký, Dějiny národu českého v Čechách a v Moravě, Praha 1998, s. 123–124.
  7. K. Ożóg, Elżbieta, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 119. Czeska historiografia nie wspomina o miejscu wygnania Sobiesława.
  8. B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 2, Warszawa 1997, s. 183.
  9. Marcus Cante: »Bedeutendster Backsteinbau der Niedelausitz in technisch vorzüglicher Ausführung«: Die mittelalterliche Geschichte und Baukunst des Zisterzienserklosters Dobrilugk im Überblick. W: Zisterzienserkloster und Schlossanlage Dobrilugk/Doberlug: Geschiche – Forschung – Denkmalpflege. Berlin: Lukas Verlag, 2016, s. 19, seria: Arbeitshefte des Brandenburgischen Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologischen Landesmuseums. 35. ISBN 978-3-86732-233-1.

Bibliografia