Elektroftalm

Elektroftalm (gr. ēlektron – bursztyn, elektryczność + gr. ophthalmós – oko) – urządzenie mające pomagać niewidomym w poruszaniu się. Urządzenie opracowane przez polskiego okulistę Kazimierza Noiszewskiego około 1897–1899 roku (zależnie od źródła). Na świecie było prawdopodobnie pierwszym aparatem tego typu[1]. Składało się z fotokomórki selenowej umieszczonej na czole niewidomej osoby. Sygnał elektryczny z fotokomórki (spowodowany zmianą przewodnictwa elektrycznego selenu pod wpływem światła) był przekształcany na sygnał dźwiękowy. W ten sposób, na podstawie natężenia dźwięku, można było określać, gdzie znajdują się źródła światła lub ciemne obszary. Wadą urządzenie były duże rozmiary i duża masa.

Jeden z uczniów prof. Starkiewicza, dr W. Kuprianowicz i techn. F. Petruczenko przy zakładaniu elektroftalmu na głowę pacjentki (1969)

Modyfikację elektroftalmu Kazimierza Noiszewskiego opracował Witold Starkiewicz w latach 1960–1970 w Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. Przeprowadził szereg udanych prób prototypu urządzenia, wykorzystującego bodźce dotykowe zamiast dźwiękowych[2][3]. Celem było uniknięcie sytuacji, w których „elektroftalm dźwiękowy” zakłóca odbiór innych wrażeń słuchowych, odgrywających podstawową rolę w życiu niewidomych. Konstrukcja układu wibratorów elektroftalmu, montowanych w hełmie nakładanym na głowę niewidomego, została opatentowana przez współpracowników z Polskich Zakładów Optycznych[4]. Wibratory „rysowały” obraz otoczenia na czole. Umożliwiało to osobie niewidomej poruszanie się w specjalnie przygotowanych pomieszczeniach, z kontrastowo pomalowanymi futrynami drzwi, krawędziami mebli itp.

Szczeciński elektroftalm dotykowy był ciężki i nagrzewał się w czasie używania. Działające na podobnej zasadzie urządzenia współczesne są zminiaturyzowane. Sygnały o przeszkodach w otoczeniu mogą być odbierane np. przez receptory na powierzchni języka[5].

Jeden z pierwszych modeli „zastępczego oka” dla niewidomych, opracowany w Szczecinie w końcu lat 50. XX w.

Przypisy

  1. ↑ Za konstruktora pierwszego „oka elektrycznego” przeznaczonego dla osób niewidomych uchodzi również polski okulista Michał Borysiekiewicz w „Dzieje nauki polskiej”, Maciej Iłowiecki, Wydawnictwo Interpress, Warszawa1981, ​ISBN 83-223-1876-6​, s. 203.
  2. ↑ W. Starkiewicz, Kuliszewski. The 80-channel elektroftalm. „Proceedings of the lnternational Congress Technology Blindness, Am. Found. Blindness”, 1963. New York, USA (ang.). Sprawdź autora:2.
  3. ↑ W. Starkiewicz, W. Kuprianowicz, F. Petruczenko: 60-channel elektroftalm with CdSO4mphotoresistors and forehead tactile elements. W: Sterling et al. (Eds.): Visual prothesis: the interdisciplinary dialogue. New York: Academic press, 1971, s. 295-299. (ang.)
  4. ↑ Stanisław Wysocki, Janusz Chalecki (Polskie Zakłady Optyczne, Warszawa). P. 152277: Układ pulsatorów elektroftalmu; 1971-12-18. „Biuletyn Urzędu Patentowego”. 18 (Wydawnictwo Urzędu Patentowego PRL), s. 65-66, 1973 (pol.). 
  5. ↑ Niewidomy żołnierz widzi językiem (pol.). TVN24. [dostęp 2010-10-03].

Bibliografia

  • Michał Pec, Paweł Strumiłło, Paweł Pełczynski, Michał Bujacz, O słyszeniu obrazów – systemy wspomagania osób niewidomych w percepcji otoczenia, w:, Biuletyn Techniczno-Informacyjny Zarządu Łódzkiego SEP nr 6/2006 (35), Łódź, Zarząd Oddziału Łódzkiego SEP, s. 6-11, 2006, ISSN 1428-8966 (pdf)


Media użyte na tej stronie

Elektroftalm1958.jpg
Elektroftalm wielokanałowy - model "zastępczego oka" dla niewidomych
Electroftalm Starkiewicz 1970.png
Elektroftalm (Witold Starkiewicz, PAM Szczecin 1970)