Elizabeth Taylor

Elizabeth Taylor
Ilustracja
Elizabeth Taylor (lata 50.)
Imię i nazwisko

Elizabeth Rosemond Taylor

Data i miejsce urodzenia

27 lutego 1932
Hampstead

Data i miejsce śmierci

23 marca 2011
Los Angeles

Zawód

aktorka, producentka filmowa, businesswoman, działaczka humanitarna

Współmałżonek

Conrad Hilton
(1950−1951; rozwód)
Michael Wilding
(1952−1957; rozwód)
Michael Todd
(1957−1958; jego śmierć)
Eddie Fisher
(1959−1964; rozwód)
Richard Burton
(1964−1974; rozwód)
(1975−1976; rozwód)
John Warner
(1976−1982; rozwód)
Larry Fortensky
(1991−1996; rozwód)

Lata aktywności

1942−2003

Odznaczenia
Prezydencki Medal Obywatelski (Stany Zjednoczone) Dama Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
podpis
Elizabeth Taylor w magazynie Modern Screen (marzec 1950)
Taylor z synem, Michalem Wildingiem juniorem (czerwiec 1953)

Elizabeth Rosemond Taylor (ur. 27 lutego 1932 w Hampstead, zm. 23 marca 2011 w Los Angeles) – amerykańska aktorka, producentka filmowa, businesswoman i działaczka humanitarna. Jedna z największych gwiazd Hollywood. Wyróżniona wieloma nagrodami, w tym dwoma Oscarami: w 1961 za rolę Glorii Wondrous (Butterfield 8) i w 1967 za rolę Marthy (Kto się boi Virginii Woolf?). American Film Institute umieścił ją na siódmym miejscu na liście największych aktorek wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[1].

Kreacje filmowe i teatralne
Taylor i Spencer Tracy w filmie Ojciec panny młodej (1950)
Taylor i Rock Hudson w filmie Olbrzym (1956)
Taylor w filmie Olbrzym (1956)
Taylor w filmie Kotka na gorącym blaszanym dachu (1958)
Taylor w filmie Kleopatra (1963)
Taylor i Mia Farrow w filmie Tajna ceremonia (1968)
Taylor i Richard Burton w sztuce Private Lives (1983)

Życiorys

Dzieciństwo

Urodziła się w Hampstead. Jej rodzice byli Amerykanami zamieszkałymi w Anglii. Jej starszy brat Howard urodził się w 1929. Ojciec aktorki, Francis Lenn Taylor (1897–1968) był handlarzem sztuki, a matka, Sara Sothern z domu Warmbrodt (1895–1994), aktorką. Elizabeth w wieku trzech lat zaczęła brać lekcje baletowe. Rok przed wybuchem II wojny światowej wróciła z rodzicami do Stanów Zjednoczonych.

Genealogia
4. Francis Marion Taylor
(1860−1946)		   
  2. Francis Lenn Taylor
(1897−1968)
5. Elisabeth Mary Rosemond
(1869−1937)		    
   1. Elisabeth Rosemond Taylor
(1932−2011)
6. Samuel Sylvester Warmbrodt
(1861−1948)		  
  3. Sara Viola Warmbrodt
(1895−1994)		  
7. Elisabeth Ann Wilson
(1864−1932)		   
 

Kariera

Zadebiutowała jako aktorka w 1942 rolą w There's One Born Every Minute. Rok później zagrała w filmie Lassie, wróć!, który zapewnił jej międzynarodową popularność. Pierwszą wielką rolę otrzymała w melodramacie Miejsce pod słońcem. Szczytowy okres jej kariery przypadł na lata 50 i 60 XX w., kiedy to za udział w trzech kolejnych filmach była nominowana do Oscara, a w 1960 otrzymała nagrodę za rolę w filmie Butterfield 8. Jej najwybitniejsze kreacje to bohaterki filmów Kto się boi Virginii Woolf? i Poskromienie złośnicy (oba z 1966)[2]. Jej najsłynniejszą rolą była tytułowa Kleopatra z filmu Josepha L. Mankiewicza z 1963.

W latach 60. Andy Warhol stworzył serię portretów Taylor, które są jednymi z najbardziej znanych dzieł artysty[3].

W 2001 zagrała w filmie telewizyjnym Wieczny blask gwiazd[4].

Ostatnie lata i śmierć

W listopadzie 2004 ujawniła, że miała niewydolność serca[5]. Ponadto chorowała onkologicznie − przeszła operacje usunięcia guza mózgu[6] i raka skóry[7]. Kilkukrotnie zmagała się też z zapaleniem płuc[8].

W 2005 opowiedziała się po stronie Michaela Jacksona w jego procesie w Kalifornii pod zarzutem seksualnego wykorzystania dziecka. Piosenkarz został uniewinniony.

W ostatnich latach życia preferowała spędzanie czasu w samotności. W 2009 przeszła operację zastawki serca. W lutym 2011 trafiła z objawami niewydolności serca na leczenie do szpitala w Los Angeles, gdzie 23 marca 2011 zmarła w otoczeniu rodziny, w wieku 79 lat[9]. Dwa dni po śmierci została pochowana na cmentarzu Forest Lawn w Glendale. Uroczystości pogrzebowe odbyły się zgodnie z obrządkiem żydowskim, prowadził je rabin Jerry Cutler.

Życie prywatne

Była mężatką ośmiokrotnie, z czego siedem małżeństw zakończyło się rozwodem, a raz owdowiała, ponieważ jej mąż Michael Todd zginął w katastrofie lotniczej.

  • 1950-51 – Conrad Hilton Jr.
  • 1952-57 – Michael Wilding (dwoje dzieci: Michael i Christopher)
  • 1957-58 – Michael Todd (córka Liza)
  • 1959-64 – Eddie Fisher
  • 1964-74 oraz 1975-76 – Richard Burton (adoptowana córka); rozpoczęli romans na planie Kleopatry, pozostając w związkach małżeńskich[10][11]
  • 1976-82 – John Warner
  • 1991-96 – Larry Fortensky

W kwietniu 1959 przeszła konwersję na judaizm i przyjęła imiona Elisheba Rachel[12].

Otwarcie wspierała społeczność gejowską[13]. W latach 80. zaczęła czynnie angażować się w pomoc osobom chorującym na AIDS[13].

W 1987 na aukcji zorganizowanej przez firmę Sotheby’s w Genewie zakupiła wysadzaną brylantami platynową broszkę, która należała do Wallis Simpson[14]. Pod koniec życia związana była z irlandzkim aktorem Colinem Farrellem[15].

Filmografia

Filmy fabularne

  • 1942: There's One Born Every Minute jako Gloria Twine
  • 1943: Lassie, wróć! (Lassie Come Home) jako Priscilla
  • 1944: Dziwne losy Jane Eyre (Jane Eyre) jako Helen Burns (niewymieniona w czołówce)
  • 1944: The White Cliffs of Dover jako Betsy Kenney (lat 10)
  • 1944: Wielka nagroda (National Velvet) jako Velvet Brown
  • 1946: Odwaga Lassie (Courage of Lassie) jako Kathie Merrick
  • 1947: Życie z ojcem (Life with Father) jako Mary
  • 1947: Cynthia jako Cynthia Bishop
  • 1948: Julia Misbehaves jako Susan Packett
  • 1948: Randka z Judy (A Date with Judy) jako Carol Pringle
  • 1949: Konspirator (Conspirator) jako Melinda Greyton
  • 1949: Małe kobietki (Little Women) jako Amy March
  • 1950: The Big Hangover jako Mary Belney
  • 1950: Ojciec panny młodej (Father of the Bride) jako Kay Banks
  • 1951: Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun) jako Angela Vickers
  • 1951: Quo vadis jako Chrześcijanka uwięziona na arenie (niewymieniona w czołówce)
  • 1951: Kłopotliwy wnuczek (Father's Little Dividend) jako Kay Dunstan
  • 1952: Love is Better Than Ever jako Anastacia Macaboy
  • 1952: Ivanhoe jako Rebecca
  • 1953: The Girl Who Had Everything jako Jean Latimer
  • 1954: Piękny Brummel (Beau Brummell) jako lady Patricia
  • 1954: Kiedy ostatni raz widziałem Paryż (The Last Time I Saw Paris) jako Helen Ellswirth / Wills
  • 1954: Rapsodia (Rhapsody) jako Louise Durant
  • 1954: Ścieżka słoni (Elephant Walk) jako Ruth Wiley
  • 1956: Olbrzym (Giant) jako Leslie Lynnton Benedict
  • 1957: W poszukiwaniu deszczowego drzewa (Raintree County) jako Susanna Drake
  • 1958: Kotka na gorącym blaszanym dachu (Cat on a Hot Tin Roof) jako Maggie Pollitt
  • 1959: Nagle, zeszłego lata (Suddenly, Last Summer) jako Catherine Holly
  • 1960: Scent of Mystery jako Prawdziwa Sally Kennedy (niewymieniona w czołówce)
  • 1960: Butterfield 8 jako Gloria Wondrous
  • 1963: Kleopatra (Cleopatra) jako Kleopatra
  • 1963: Z życia VIP-ów (The V.I.P.s) jako Frances Andros
  • 1965: Brodziec (The Sandpiper) jako Laura Reynolds
  • 1966: Kto się boi Virginii Woolf? (Who's Afraid of Virginia Woolf?) jako Martha
  • 1967: W zwierciadle złotego oka (Reflections in a Golden Eye) jako Leonora Penderton
  • 1967: Haiti – wyspa przeklęta (The Comedians) jako Martha Pineda
  • 1967: Doktor Faust (Doctor Faustus) jako Helena Trojańska
  • 1967: Poskromienie złośnicy (The Taming of the Shrew) jako Katharina
  • 1968: Boom jako Flora 'Sissy' Goforth
  • 1968: Tajna ceremonia (Secret Ceremony) jako Leonora
  • 1969: Anna tysiąca dni (Anne of the Thousand Days) jako Kurtyzana (niewymieniony w czołówce)
  • 1970: Jedyna gra w mieście (The Only Game in Town) jako Fran Walker
  • 1972: X, y i zet (Zee and Co.) jako Zee Blakeley
  • 1972: Hammersmith Is Out jako Jimmie Jean Jackson
  • 1972: Pod mlecznym lasem (Under Milk Wood) jako Rosie Probert
  • 1973: Jego rozwód, jej rozwód (Divorce His – Divorce Hers) jako Jane Reynolds
  • 1973: Nocne widma (Night Watch) jako Ellen Wheeler
  • 1973: Środa popielcowa (Ash Wednesday) jako Barbara Sawyer
  • 1974: Identikit jako Lise
  • 1976: Zwycięstwo nad Entebbe (Victory at Entebbe) jako Edra Vilnofsky
  • 1976: Błękitny ptak (The Blue Bird) jako królowa Światła/Matka/Wiedźma
  • 1977: Mała nocna muzyka (A Little Night Music) jako Desiree Armfeldt
  • 1978: Return Engagement jako dr Emily Loomis
  • 1979: Zimowe zabójstwa (The Winter Kills) jako Lola Comante (niewymieniona w czołówce)
  • 1980: Pęknięte lustro (The Mirror Crack'd) jako Marina Rudd
  • 1983: Między przyjaciółmi (Between Friends) jako Deborah Shapiro
  • 1985: Malice in Wonderland jako Louella Parsons
  • 1986: There Must Be a Pony jako Marguerite Sydney
  • 1987: Poker Alice jako Alice Moffit
  • 1988: Młody Toscanini (Il Giovane Toscanini) jako Nadina Bulichoff
  • 1989: Słodki ptak młodości (Sweet Bird of Youth) jako Alexandra Del Lago
  • 1994: Flintstonowie (The Flintstones) jako Pearl Slaghoople
  • 2001: Wieczny blask gwiazd (These Old Broads) jako Beryl Mason

Seriale telewizyjne

Produkcja

Nagrody

Przypisy

  1. ↑ AFI's 100 YEARS...100 STARS. American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (ang.).
  2. ↑ Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992, s. 200. ISBN 83-85195-83-1.
  3. ↑ Andy Warhol and Liz Taylor | Christie's, www.christies.com [dostęp 2022-03-23] (ang.).
  4. ↑ Gressor i Cook 2005 ↓, s. 266.
  5. ↑ Meredith Melnick: Are You at Risk for Congestive Heart Failure?. Time, 2011-03-23. [dostęp 2020-12-07]. (ang.).
  6. ↑ A&E Television Networks: Elizabeth Taylor Biography. [dostęp 2011-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-20)]. (ang.).
  7. ↑ Sue Chan: Elizabeth Taylor Cured Of Skin Cancer. CBS News, 2002-09-13. [dostęp 2020-12-07]. (ang.).
  8. ↑ Elizabeth Taylor Hospitalized, ‘Seriously Ill’ With Pneumonia. Los Angeles Times, 1990-04-24. [dostęp 2020-12-07]. (ang.).
  9. ↑ Sheila Marikar: Hollywood Icon Elizabeth Taylor Dies at 79. abcnews.go.com, 2011-03-23. [dostęp 2011-03-23]. (ang.).
  10. ↑ Gressor i Cook 2005 ↓, s. 262.
  11. ↑ William J. Mann, Barbra Streisand. Cudowna dziewczyna, Wydawnictwo G+J Gruner+Jahr Polska, 2013, s. 212, ISBN 978-83-7778-486-0.
  12. ↑ Jessica Ravitz: Exploring Elizabeth Taylor's Jewish conversion. religion.blogs.cnn.com, 2011-03-24. [dostęp 2011-03-25]. (ang.).
  13. ↑ a b Elton John, Miłość jest lekarstwem. O życiu, pomaganiu i stracie, William Jefferson Clinton (red.), Agata Moroz (tłum.), The Elton John AIDS Foundation, Wydawnictwo SQN, 2014, s. 57, ISBN 978-83-7924-156-9.
  14. ↑ Anne Sebba, Ta kobieta. Wallis Simpson, Anna Sak (tłum.), Wydawnictwo „Znak”, 2012, s. 388, ISBN 978-83-240-1716-4.
  15. ↑ https://g1.globo.com/pop-arte/cinema/noticia/2013/12/colin-farrell-diz-que-elizabeth-taylor-foi-sua-ultima-relacao-romantica.html

Bibliografia

  • Megan Gressor, Kerry Cook: Największe romanse wszech czasów. Bożenna Stokłosa (tłum.). Klub Dla Ciebie, 2005. ISBN 83-7404-194-3.

Linki zewnętrzne

AFI Life Achievement Award
BAFTA Fellowship
1971–2000
od 2001
Kennedy Center Honors
Lata 70.
1978
1979
Lata 80.
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
Lata 90.
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Lata 2000–2009
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Lata 2010–2019
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Lata 2020–2029
2020
2021
2022
Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych za całokształt twórczości
Nagroda im. Cecila B. DeMille’a
1950–1969
1970–1989
1990–2009
2010–2029

Golden Globe icon.svg

Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszej aktorki
Nagroda za działalność humanitarną im. Jeana Hersholta
Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Golden Globe icon.svg

Nagroda BAFTA dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej
1950–1959
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Srebrny Niedźwiedź dla najlepszej aktorki
1950-1979
1980-1999
2000-2019
2020-

Media użyte na tej stronie

Order BritEmp (civil) rib.PNG
Baretka Orderu Imperium Brytyjskiego (cywilnego; od 1936).
Golden Globe icon.svg
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
Liz and Dick 1983.jpg
Richard Burton and Elizabeth Taylor in the Broadway play Private Lives (1983)
Father of the bride 1950 promo.jpg
  • Elizabeth Taylor and Spencer Tracy in a promotional image for the 1950 film Father of the Bride.
  • Such images were taken on set during filming, or as part of an organized photo-shoot, by a studio photographer. They were then disseminated to the media and the public to promote the film (see Film still).

Public domain explanation

  • It is unlikely that this image was secured with copyright protection, as stated by film induustry expert Gerald Mast in Film Study and the Copyright Law (1989) p. 87:
"According to the old copyright act, such production stills were not automatically copyrighted as part of the film and required separate copyrights as photographic stills ... Most studios have never bothered to copyright these stills because they were happy to see them pass into the public domain, to be used by as many people in as many publications as possible."
  • If there is any chance that the photograph was copyrighted, under the terms of the 1909 Copyright Act (which was law until 1978) it would have had to be renewed 28 years after publication. The movie had its copyright renewed in 1977, but searching for artwork renewals in this year find no trace of this image. If it was renewed in 1978 it would be documented on the US Copyright Office website. Again, there is no evidence that any images related to the film had their copyright renewed.
Elizabeth Taylor signature.svg
Signature of actress Elizabeth Taylor
Elizabeth Taylor in Giant trailer.jpg
Cropped screenshot of Elizabeth Taylor from the trailer for the film Giant.
Taylor - Hudson - Giant.jpg
Publicity still of Elizabeth Taylor and Rock Hudson for film Giant.
Mia Farrow and Elizabeth Taylor in Secret Ceremony.jpg
Mia Farrow and Elizabeth Taylor in Secret Ceremony (1968)