Emacs

Emacs
Logo Emacs
Logo programu
Ilustracja
AutorProjekt GNU
Pierwsze wydanie1976
Aktualna wersja stabilna28.1
(4 kwietnia 2022) [±]
RodzajEdytor tekstu
LicencjaGNU GPL
Strona internetowa

Emacs – rodzina edytorów tekstu, znana ze swojej rozszerzalności. Podręcznik najpopularniejszego wariantu GNU Emacs opisuje go jako „rozszerzalny, dostosowywalny, samodokumentujący się, edytor wyświetlany w czasie rzeczywistym”[1]. Rozwój pierwszych Emacsów rozpoczął się w połowie lat siedemdziesiątych, a prace nad GNU Emacsem są kontynuowane (2022).

Wprowadzenie

Pierwotna wersja Emacsa została napisana w 1976 roku przez programistę z MIT, Richarda Stallmana, jako zestaw makr dla innego edytora o nazwie TECO (nazwa wzięła się od słów editor i macros). W roku 1984 Stallman zaczął pisać nową wersję Emacsa, GNU Emacs, który stał się pierwszym programem projektu GNU[2]. W rok później ukazała się wersja GNU Emacs 15.34, która była już oficjalnie dystrybuowana. 23 lutego 2008 roku Richard Stallman napisał na emacs-devel[3], iż (po około 20 latach opieki nad programem) chciałby powierzyć projekt Stefanowi Monnier i Chongowi Yidong.

Emacs jest przykładem wolnego oprogramowania, a nie jedynie oprogramowania open source.

Emacs składa się z niewielkiego i wydajnego jądra napisanego w C, zawierającego też interpreter dialektu Lispu zwanego Emacs Lisp, oraz z ogromnej nadbudowy napisanej w Lispie i wykonywanej przez to jądro. Dzięki takiej konstrukcji Emacs jest elastyczny, a jego zachowanie można w pełni kontrolować przy użyciu Emacs Lispa.

Rozszerzeniami typowymi dla edytorów programisty, są podświetlanie i automatyczne formatowanie kodu źródłowego, oraz integracja z make, systemami kontroli wersji i kompilatorami. Mniej typowe zastosowania to przeglądanie katalogów, obsługa urządzeń typu modemy, aż do zupełnie nietypowych, jak: graficzna przeglądarka stron WWW, klient poczty elektronicznej, gry komputerowe czy implementacja ELIZY.

Istnieją dwie wersje Emacsa wywodzące się z pierwotnego kodu, znane jako GNU Emacs i XEmacs, oraz ogromna liczba edytorów i innych narzędzi wzorowanych na Emacsie.

Dzięki dodatkowym narzędziom etags i ctags istnieje możliwość szybkiego „poruszania” się po dużych projektach programistycznych.

Tryby uruchomieniowe

GNU Emacs może być uruchamiany w dwóch trybach – tekstowym i graficznym. Uruchamiając Emacsa w Terminalu bez środowiska X uruchomi się tryb tekstowy. Natomiast wewnątrz X Window uruchomi się tryb graficzny. Istnieje także możliwość uruchomienia Emacsa w trybie tekstowym w emulatorze terminala w Interfejsie graficznym. Istnieje także możliwość uruchomienia Emacsa jako serwera, w którym wszystkie klienty współdzielą te same bufory[4].

Sekwencje i skróty klawiszowe

W Emacsie każde pojedyncze wciśnięcie klawisza lub sekwencji klawiszy wywołuje funkcję napisaną w języku Emacs Lisp. W większości trybów pojedyncze wciśnięcie klawisza powoduje wywołanie funkcji self-insert-command, która wstawia pojedynczy znak do bufora[5]. Oprócz podstawowych skrótów klawiszowych istnieją także sekwencję rozpoczynające się od C-x (Control + X) lub C+c. Skrót M-x (znak meta lub alt) umożliwia wywołanie dowolnej funkcji w Emacs Lispie, która została utworzona z możliwością wywołania interaktywnego (wewnątrz funkcji musi być wywołanie (interactive)).

Przykładowe skróty klawiszowe

Poniższa tabela zawiera kilka podstawowych skrótów klawiaturowych i sekwencji oraz ich standardowe wiązania do funkcji w Emacs Lispie.

FunkcjaSkrót klawiszowyOpis
forward-charC-fPrzesunięcie o jeden znak do przodu.
backward-charC-bPrzesunięcie o jeden znak do tyłu.
backward-lineC-pPrzesunięcie o jedną linie do góry.
forward-lineC-nPrzesunięcie o jedną linie w dół.
forward-wordM-fPrzesunięcie o słowo do przodu.
search-wordC-sSzukanie słowa w buforze.
scroll-upM-vPrzesunięcie o jeden ekran do góry
scroll-downC-vPrzesunięcie o jeden ekran w dół
undoC-/ C-_ lub C-x uCofnięcie ostatniej zmiany.
keyboard-quitC-gZaniechanie ostatniej komendy.
fill-paragraphM-qWyrównanie tekstu do lewej krawędzi.
find-fileC-x C-fOdwiedzenie pliku (otworzenie lub stworzenie nowego pliku).
save-bufferC-x C-sZapis aktualnego bufora.
write-fileC-x C-wZapisz jako...
save-buffers-kill-emacsC-x C-cWyjście z Emacsa.
set-markerC-[space]/C-@Zaznaczenie tekstu, które chcesz skopiować czy wyciąć.
cutC-wWycięcie zaznaczonego tekstu.
copyM-wSkopiowanie zaznaczonego tekstu.
pasteC-yWklejenie tekstu ze schowka.
kill-bufferC-x kZamknij bufor, jeżeli nie ma podanej nazwy zostanie zamknięty obecny bufor.
save-buffers-kill-terminalC-x C-cZamknięcie Emacsa

Tryby Emacsa

Są to biblioteki programistyczne, które dodają jakąś dodatkową funkcjonalność do edytora, zazwyczaj uruchamiane są automatycznie dla określonego typu pliku. Istnieją dwa typy trybów Emacsa główny (Major) i pomniejszy (Minor). Istnieją tryby główne dla większości języków programowania, które m.in. kolorują składnie, dodają nowe funkcje, nowe kombinacje klawiszy lub inteligentne „wcinanie” kodu źródłowego. Pomniejsze tryby służą zazwyczaj do dodania jakiejś jednej funkcji np. wyświetlanie zegarka, czy liczby wierszy. Dla pojedynczego bufora może być wywołany tylko jeden tryb głównych oraz wiele pomniejszych[4]. Istnieje także tryb polymode, który umożliwia uruchomienie wielu trybów głównych, dla różnych części bufora[6].

Bufory

W Emacsie wszystkie operacje wykonywane są na buforach. Bufor jest to zazwyczaj plik na dysku, który można wyświetlić wewnątrz okna, który znajduje się w pamięci Emacsa. Buforem może być też zawartość katalogu, strona internetowa czy inna treść stworzona przez edytor np. gra[4].

Minibufor

Jest to obszar na dole okna wewnątrz którego wyświetlane są wyniki działania komend oraz służy do wprowadzania dodatkowych argumentów dla funkcji[4].

Okna

Oknem (ang. Window) w Emacsie określa się obszar, w którym wyświetlany jest Bufor. Nie należy go mylić z oknem programu uruchomionego w trybie GUI, na które w Emacsie mówi się „ramka”. Wewnątrz pojedynczej ramki programu można wyświetlać wiele okien z wyświetlanym buforem. Do dzielenia okna w poziomie służy sekwencja C-x 3 (wywołująca funkcję split-window-horizontally) natomiast do dzielenia w pionie służy sekwencja C-x 2 (funkcja split-window-vertically), do usunięcia aktualnego okna służy sekwencja C-x 0 (funkcja delete-window). W Emacsie można mieć uruchomione dwa okna wyświetlające ten sam bufor – modyfikacja bufora w jednym oknie natychmiastowo uaktualnia drugi bufor. Okna mogą mieć różny rozmiar. Istnieje możliwość uruchomienia emulatora terminala wewnątrz okna[4].

Ramki

Ramką (ang. Frame) określa się okno programu w trybie graficznym, w którym może być wiele okien. W trybie tekstowym wyświetlana jest naraz tylko jedna ramka[4].

Hooki

Hooki Emacsa służą do wywoływania kodu użytkownika w odpowiednim momencie, np. gdy uruchomiony jest określony tryb. Przykładowo wewnątrz Hooka dla trybu głównego lisp-mode (uruchamianego dla programów w języku Lisp), można utworzyć dodatkowe wiązania funkcji (ang. binding) do skrótów klawiszowych, ułatwiające prace z plikami w tym języku lub uruchomić tryby pomniejsze, które powinny być włączone tylko dla tego trybu głównego.

Etags i ctags

Są to programy, które generują indeksy definicji wewnątrz plików źródłowych. Po wygenerowania pliku Tags dla danego kodu źródłowego, składającego się z wielu plików, można używać skrótu M-. (Meta lub alt i kropka) do przechodzenia z miejsca gdzie wywołano funkcję do miejsca, w którym ta funkcja została zdefiniowana.

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Emacs-logo.svg
Autor: Original Emacs logo creator is Luis Fernandes; SVG version by Dmitry Dzhus., Licencja: GPL
GNU Emacs logo. See its history at The Design of the Emacs logo. This is an SVG version of original bitmap logo created by hand from scratch in Inkscape.
Heckert GNU white.svg
(c) Aurelio A. Heckert, CC BY-SA 2.0
A bold GNU head.
Emacs.png
Autor: emacs development team, Licencja: GPL
Screenshot of GNU Emacs