Eufronios

Malowidło Eufroniosa na kraterze przedstawiające przenoszenie ciała Sarpedona przez Hypnosa i Tanatosa (Sen i Śmierć) pod okiem Hermesa (Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku)

Eufronios (VI/V wiek p.n.e.) – attycki malarz i garncarz, działający w okresie 520–505 p.n.e. Uważany za najstarszego z grupy pionierów stylu czerwonofigurowego (520–500 p.n.e.)[1].

Najprawdopodobniej był niewolnikiem pracującym początkowo w warsztacie Kachryliona, następnie we własnym. Na początku V wieku p.n.e. porzucił malarstwo i zajął się garncarstwem (toczeniem naczyń)[2], choć nadal miał wpływ na malarzy dekorujących wytwarzane przez niego wazy (np. na Malarza Pistoksenosa)[3]. Współdziałał z Onesimosem, współzawodniczył z Eutymidesem[4]; świadectwem tej rywalizacji jest monachijska amfora Eutymidesa z napisem „jak nigdy Eufronios [tak nie namalował]”[5]. Za jego uczniów uważani są m.in. Brygos, Hieron i Duris[6].

Wśród znanych prac 6 sygnował jako malarz (m.in. krater kielichowy z pracowni Euksiteosa oraz krater wolutowy z Arezzo, nie licząc kyliksów Kachryliona), a 10 jako garncarz (poietes), przy czym pierwsze zaliczane są do starszych, co potwierdzałoby tezę o późniejszym założeniu własnej pracowni[7]. Poza sygnowanymi za wyroby warsztatu Eufroniosa uznano też naczynia zdobione przez Onesimosa i innych malarzy tzw. stylu surowego.

Dekorowane przez niego wazy charakteryzują się swobodą postaci oraz zwartością kompozycji (zręcznie włączonych w ściany kraterów lub w medaliony dna kyliksów), umiejętnym stosowaniem skrótów perspektywicznych, precyzją rysunku (zwłaszcza anatomii), drobiazgowością w oddawaniu fałdów draperii, ukazywaniem ekspresyjnych twarzy w ujęciu en face. Był mistrzem aktu modelowanego kreskami o różnych natężeniach barwy i gęstości pokostu. Posługiwał się często rozcieńczonym pokostem dla wykonania delikatnych linii rysunku wewnętrznego[8]. Tematykę przedstawień czerpał głównie z mitologii oraz życia codziennego (np. czyny Heraklesa, sceny z gimnazjonu).

Zobacz też

  • Smikros

Przypisy

  1. ↑ Thomas Mannack: Griechische Vasenmalerei. Eine Einführung. Darmstadt: Von Zabern, 2012, s. 138.
  2. ↑ Istnieje hipoteza o dwóch artystach tego samego imienia, z których malarz miałby działać pod koniec VI stulecia, a garncarz – na początku V w. p.n.e. (Maria L. Bernhard: Greckie malarstwo wazowe, dz. cyt., s. 64).
  3. ↑ John Boardman: Athenian red figure vases. Classical period. London: Thames and Hudson, 1989, s. 38.
  4. ↑ Janusz A. Ostrowski: Słownik artystów starożytności. Katowice: Książnica, 1994, s. 79.
  5. ↑ Maria L. Bernhard: Greckie malarstwo wazowe, dz. cyt., s. 25, 64.
  6. ↑ Maria L. Bernhard: Greckie malarstwo wazowe, dz. cyt., s. 85.
  7. ↑ Thomas Mannack: Griechische Vasenmalerei, dz. cyt., s. 138. Dawniej podawana liczba 30 sygnowanych naczyń czerwonofigurowych (Mała encyklopedia kultury antycznej, dz. cyt.).
  8. ↑ Maria L. Bernhard: Greckie malarstwo wazowe, dz. cyt., s. 64.

Bibliografia

  • Maria Ludwika Bernhard: Greckie malarstwo wazowe. Wrocław: Ossolineum, 1966
  • Mała encyklopedia kultury antycznej (red. Zdzisław Piszczek). Warszawa: PWN, 1983, s. 242, ​ISBN 83-01-03529-3​.
  • Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: WAiF – Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 230, ​ISBN 83-01-12466-0​ (PWN), ​ISBN 83-221-0684-X​ (WAiF).
  • Guy Rachet: Słownik cywilizacji greckiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2006, s. 121-122. ISBN 978-83-7132-919-7. OCLC 749560502.

Media użyte na tej stronie

Euphronios krater side A MET L.2006.10.jpg
Sarpedon’s body carried by Hypnos and Thanatos (Sleep and Death), while Hermes watches. Side A of the so-called “Euphronios krater”, Attic red-figured calyx-krater signed by Euxitheos (potter) and Euphronios (painter), ca. 515 BC. H. 45.7 cm (18 in.); D. 55.1 cm (21 11/16 in.). Formerly in the Metropolitan Museum of Art, New York (L.2006.10); Returned to Italy and exhibited in Rome as of January, 2008.