Fabryka Maszyn i Lejarnia Żelaza Napoleona Urbanowskiego w Poznaniu

Fabryka Maszyn i Lejarnia Żelaza Napoleona Urbanowskiego
Ilustracja
Budynek kantoru fabryki współcześnie
Państwo Królestwo Prus
SiedzibaPoznań
AdresKolejowa 1/3
Data założenia1872
Data likwidacji1902
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Fabryka Maszyn i Lejarnia Żelaza Napoleona Urbanowskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Fabryka Maszyn i Lejarnia Żelaza Napoleona Urbanowskiego”
Ziemia52°23′53,0″N 16°54′25,6″E/52,398056 16,907111

Fabryka Maszyn i Lejarnia Żelaza Napoleona Urbanowskiego – nieistniejąca fabryka maszyn rolniczych i odlewnia żelaza Napoleona Urbanowskiego, działająca w latach 1872–1902, usytuowana przy ul. Kolejowej na Łazarzu w Poznaniu.

Historia

W 1872 roku Napoleon Urbanowski wraz z Zygmuntem Niegolewskim pochodzącym z Niegolewa, uruchomił fabrykę maszyn rolniczych i lejarnię żelaza. Przy fabryce powstał skład lokomobil, młocarni i żniwiarek. Przedsiębiorstwo działało pod nazwą „N. Urbanowski & Co.”. Zabudowania fabryczne pobudowano na terenie ówczesnej wsi Święty Łazarz. W pobliżu zakładu znajdował się dworzec Towarzystwa Kolei Marchijsko-Poznańskiej (niem. Märkisch-Posener Eisenbahn Gesellschaft) z którego odchodziła bocznica kolejowa do fabryki[1]. Oficjalne otwarcie przedsiębiorstwa, połączone z ceremonią poświęcenia przez proboszcza parafii św. Wojciecha w Poznaniu Franciszka Bażyńskiego, nastąpiło 14 listopada 1872 roku. Od 1 kwietnia 1873 roku, kiedy do spółki wszedł Józef Romocki, zakład zmienił nazwę na „Urbanowski, Romocki i S.ka.”[2].

Początkowo produkowano m.in. różnego typu pługi, brony, pompy, walce, siewniki, cylindry do sortowania ziemniaków i urządzenia do wydobywania torfu[3]. Jednakże w krótkim czasie przestawiono produkcję na wytwarzanie maszyn przemysłowych, wykorzystywanych także w przemyśle wydobywczym ropy naftowej. W 1884 roku wyposażono fabrykę w młot parowy, pierwsze takie urządzenie działające w Poznaniu. Sztandarowym produktem przedsiębiorstwa stały się kotły parowe, wykorzystywane m.in. w przemyśle gorzelniczym. Produkowano całkowite wyposażenie gorzelni. Pod koniec lat 80. XIX wieku fabryka stała się potentatem w wytwarzaniu urządzeń wyposażenia gorzelni i kompleksowej budowy tychże zakładów na terenie miasta i okolic. Zakład Urbanowskiego specjalizował się także w budowie młynów, cukrowni, tartaków i krochmalni. W 1891 roku dla Poznańskiego Spirytusowego Towarzystwa Akcyjnego (niem. Posener Sprit-Aktien Gesselschaft), (późniejszy Akwawit przy ul. Bóżniczej), wykonano cylindryczny zbiornik do przechowywania spirytusu o pojemności ok. 650 tys. litrów[2].

17 sierpnia 1894 roku fabrykę, w drodze kupna, przejęli synowie właściciela Czesław i Witold Urbanowski[2]. W 1894 roku przedsiębiorstwo uczestniczyło w Powszechnej Wystawie Krajowej[4] we Lwowie, gdzie otrzymało złoty medal wystawy[5]. Brało także udział w Prowincjonalnej Wystawie Przemysłowej w 1895 roku w Poznaniu, gdzie otrzymało medal srebrny[2][6].

W 1902 roku fabrykę i odlewnię zlikwidowano. Następnie na terenie fabrycznym działały m.in. zakłady Zeylanda i fabryka wyrobów miedzianych Józefa Dziabaszewskiego[2]. Od 1912 roku zabudowania po fabryce Urbanowskiego zajęła Fabryka Maszyn Rolniczych Nitsche i Sp.[2][7].

Zobacz też

Przypisy

  1. https://suw.biblos.pk.edu.pl/downloadResource&mId=1090923, s. 18
  2. a b c d e f Waldemar Karolczak, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Kronika Miasta Poznania – Głogowska I, 2019/3, Napoleon Urbanowski i jego fabryka maszyn, s. 193-203, ISSN 0137-3552.
  3. Dziennik Poznański 1873.04.01 R.15 nr75 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-07-20].
  4. Katalog Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie w roku 1894, https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/13725/edition/13244/content, s. 814
  5. Dziennik Poznański 1894.10.23 R.36 nr242 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-07-20]., s. 4
  6. Dziennik Poznański 1895.09.12 R.37 nr209 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-07-20]., s. 3
  7. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, www.muzeum-szreniawa.pl [dostęp 2020-06-14].

Bibliografia

  • Wydawnictwo Miejskie Posnania, Kronika Miasta Poznania – Głogowska I, 2019/3, Napoleon Urbanowski i jego fabryka maszyn, Waldemar Karolczak, s. 193-203, ISSN 0137-3552.

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Industriegebiet.png
Autor: Sal73x, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sign for industry
Budynek kantoru nieistniejącej Fabryki Maszyn i Lejarni Żelaza Napoleona Urbanowskiego.jpg
Autor: Four.mg, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek kantoru nieistniejącej Fabryki Maszyn i Lejarni Żelaza Napoleona Urbanowskiego