Felicja Maria Przedborska

Felicja Maria Przedborska
Data i miejsce urodzenia30 października 1888
Łódź
Data śmierci?
Zawód, zajęcienauczycielka, poetka, inspektorka pracy

Felicja Maria Przedborska (ur. 30 października 1888 w Łodzi, zm.?) – polska nauczycielka, poetka, dziennikarka, inspektorka pracy, działaczka oświatowa i społeczna. Łodzianka żydowskiego pochodzenia. Dostępne publikacje występują pod jej drugim imieniem - Maria.

Życiorys

Córka Ludwika Przedborskiego, łódzkiego lekarza laryngologa, społecznika, działacza oświatowego, filantropa i Pauliny (Perły) z Konów.

Ukończyła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Posiadała doktorat z filozofii. Na początku lat 20. XX w. pracowała w gimnazjum żeńskim Fanny Poznerowej w Warszawie przy ul. Twardej 27, gdzie uczyła propedeutyki filozofii. Potem przeniosła się do Łodzi. W latach 30. (dokładne daty niepotwierdzone) była inspektorką pracy, członkinią komisji rewizyjnej Stowarzyszenia „Urlopy Pracownicze” w Łodzi. Wchodziła w skład zarządu Towarzystwa Krzewienia Oświaty[1]. Mieszkała przy ul. Polskiej Organizacji Wojskowej 4[2].

Twórczość

Swoje doświadczenia z I wojny światowej spisała w Pamiętniku siostry Czerwonego Krzyża drukowanym w 1919 w „Robotniku” oraz w wydanym w 1922 nakładem „Księgarni Polskiej” tomiku poezji z lat wojny zatytułowanym Czerwony Krzyż[3][4].

W latach międzywojennych pisała artykuły o tematyce społecznej, m.in.:

  • Samowola majstrów wobec robotnic[5]
  • Robotnica łódzka w świetle faktów i wspomnień[6]
  • Kobieta w łódzkim przemyśle[7].

Pod pseudonimem „Maria” publikowała wiersze i recenzje w czasopismach „Sfinks” i „Widnokrąg”. Używała też pseudonimu „M-a P-a”. Współpracowała z „Głosem Porannym”, publikując recenzje teatralne z teatrów warszawskich (1924) i poezję. W latach 1932–1936 ogłosiła na jego łamach cykl wierszy Wśród kominów Łodzi[8][9]. W 1982 r. w antologii poezji o Łodzi Kwiaty łódzkie[10] zamieszczone zostały 4 wiersze jej autorstwa: Doły (s. 126-127), Dzień powszedni i święto (s. 125-126), [Nie ma jej na Piotrkowskiej] (s. 124-125), Pokolenia (s. 127-128).

Istnieją przypuszczenia, że wyemigrowała z Polski w 1937[10]. Jednak są również poszlaki, że w czasie II wojny światowej trafiła do getta warszawskiego i tam zginęła. Wzmianka o niej pojawia się w "Pamiętnikach z getta warszawskiego. Październik 1940 - styczeń 1943" Henryka Makowera[11]. Na tę drugą wersję wskazują też niepublikowane wspomnienia Eugeniusza Ajnenkiela dostępne w Archiwum Państwowym w Łodzi[12]. Ani data, ani miejsce śmierci nie są znane. Nie wiadomo także, gdzie spoczywa.

Przypisy

  1. Łódź (Polska) Magistrat Miasta Łodzi Wydział Statystyczny, Informator m. Łodzi : z kalendarzem na rok 1919. R. 1, Łódź : Magistrat, 1919, s. 177 [dostęp 2019-03-30].
  2. Księga adresowa m. Łodzi (…) na lata 1937–39. Łódź 1937[?], dz. II: Wykaz mieszkańców m. Łodzi, s. 345
  3. Tadeusz Gicgier: Opowieści o dawnych poetach Łodzi. Wyd. Wojciech Grochowalski „Papier-Serwice”, Łódź, 1995, ​ISBN 83-901093-1-X​. s. 133
  4. Czerwony Krzyż. Poezje z lat wojny / Marja Przedborska – Katalog Biblioteki Narodowej
  5. „Głos Poranny”, 1932, nr 106
  6. „Głos Poranny”, 1938, nr 146
  7. Księga pamiątkowa Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich, Łódź, 1939
  8. „Głos Poranny”, 1932, nr 272, 293, 312, 357; 1933, nr 50, 257; 1934, nr 242, 271, 354; 1935, nr 232; 1936, nr 334
  9. Maria Przedborska – poetka z inspekcji pracy, „W poszukiwaniu alei Włókniarek”, 12 lutego 2017 [dostęp 2018-03-24] (pol.).
  10. a b Z. Skibiński, B. Stelmaszczyk-Świontek: Kwiaty łódzkie. Antologia poezji o Łodzi. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1982
  11. Henryk Makower, Makowerowa Noemi, Pamiętnik z getta warszawskiego : październik 1940-styczeń 1943, Wrocław, ISBN 83-04-02260-5, OCLC 21340602.
  12. Maria Przedborska – kolejne poszlaki w śledztwie, „W poszukiwaniu alei Włókniarek”, 30 maja 2017 [dostęp 2018-03-24] (pol.).

Bibliografia

  • Andrzej Kempa, Marek Szukalak: Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, T. II: A-Z, s. 93. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2002. ​ISBN 83-87522-52-X
  • Paweł Hertz (ułożył i opracował): Zbiór poetów polskich XX w., księgi 1-7. Warszawa, 1959–1975
  • Ludwik Stolarzewicz: Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia. Szkic literacki i antologia. Łódź: Nakładem księgarni Szarlotty Seipeltówny, 1935