Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina

Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina
Ilustracja
Filharmonia Łódzka, widok od ul. Narutowicza
Państwo Polska
MiejscowośćŁódź
Adresul. Narutowicza 20
Typ budynkuhala koncertowa
Styl architektonicznypostmodernizm
ArchitektRomuald Loegler
Ukończenie budowy2004
Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Filharmonia Łódzka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Filharmonia Łódzka”
Ziemia51°46′16,80″N 19°27′37,72″E/51,771333 19,460478
Strona internetowa
Dom Koncertowy Ignacego Vogla (fot. Bronisław Wilkoszewski, 1896)
Dziedziniec Filharmonii

Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina – instytucja kultury oficjalnie utworzona zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki z dnia 21 listopada 1949 roku[1].

Jej protoplastą była, powstała w 1915 roku, Łódzka Orkiestra Symfoniczna. Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina jest instytucją kultury Samorządu Województwa Łódzkiego. Pieczę nad nią sprawuje Marszałek Województwa Łódzkiego. 20 marca 2019 minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński i marszałek województwa łódzkiego Grzegorz Schreiber podpisali umowę o współprowadzeniu Filharmonii Łódzkiej[2].

Historia

Pierwszy koncert Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej odbył się 17 lutego 1915 roku w ówczesnym Teatrze Wielkim przy ul. Konstantynowskiej (dziś ul. Legionów 14-16). Założycielem i pierwszym dyrygentem był Tadeusz Mazurkiewicz. W pierwszym składzie znaleźli się m.in. Paweł Klecki, wtedy dobrze zapowiadający się skrzypek i późniejszy dyrygent, oraz Aleksander Tansman, kompozytor.

W pierwszych latach działalności próby orkiestry odbywały się w lokalu żydowskiego Stowarzyszenia Śpiewaczego „Hazomir”, a koncerty w Teatrze Wielkim oraz w Domu Koncertowym Vogla przy ul. Dzielnej 18 (dziś ul. Gabriela Narutowicza 20). Dom Koncertowy Vogla, w miejscu którego znajduje się współczesna siedziba, został wzniesiony w latach 1883–1887 według projektu architekta Otto Gehliga.

Po II wojnie światowej stała się Miejską Filharmonią. Od 1949 roku Państwową Filharmonią w Łodzi[3]. Od 1984 roku nosi imię Artura Rubinsteina[3]. 4 czerwca 1948 roku udostępniono Filharmonii świeżo odrestaurowany gmach przy ul. Narutowicza 20.

W latach 90. XX w., z powodu b. złego stanu technicznego budynku, czasowo przeprowadzona do tymczasowej siedziby przy ul. Piotrkowskiej 243 mieszczącej się w budynku sali koncertowej Łódzkiego Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego. Gościnnie koncerty odbywały się także w Kościele Ewangelickim św. Mateusza. 10 grudnia 2004 roku otwarto nowy gmach Filharmonii zbudowany w miejscu starego, który uległ całkowitej rozbiórce (zdobył II nagrodę w konkursie „Budowa Roku 2004” oraz Nagrody SARP za najlepszy obiekt architektoniczny wzniesiony ze środków publicznych za rok 2004). Budynek, którego projektantem był krakowski architekt Romuald Loegler, nawiązuje do charakteru Sali Koncertowej Ignacego Vogla z przełomu XIX i XX wieku. Znajdują się w nim panoramiczne windy, szklane ściany, eliptyczne klatki schodowe oraz podziemny garaż. Sala koncertowa liczy ponad 650 miejsc, a znajdująca się pod ziemią sala kameralna może pomieścić 120 osób. Do dyspozycji występujących gościnnie artystów przygotowano pokoje hotelowe.

W dniach 13–21 lutego 2015 r. odbył się cykl koncertów uświetniających stulecie Filharmonii, które dały okazję zaprezentowania melomanom nowego nabytków – organów. Na instrument składają się 2 części: organy barokowe i romantyczne. Takiej konstrukcji instrumentu nie ma w żadnej polskiej filharmonii. Z okazji Jubileuszu 100-lecia Filharmonia została odznaczona Złotym Medalem „Zasłużeni Kulturze Gloria Artis”. Odznaczenie wręczyła 20 lutego 2015 r. przed koncertem przewodnicząca sejmowej komisji kultury poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska[4].

100–lecie istnienia Filharmonii Łódzkiej zainaugurowano koncertem 13 lutego 2015 r. na którym wykonano monumentalne oratorium „Stworzenie świata” Josepha Haydna. Przed rozpoczęciem koncertu Kai Bumann, dyrygent gościnny Filharmonii Łódzkiej, został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[5]. 100–lecie istnienia Filharmonii Łódzkiej odbywało się pod patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Prezydent z małżonką uczestniczyli w uroczystym koncercie 17 lutego 2015 r.[6]

Koncerty w Filharmonii Łódzkiej prowadzili m.in. Walerian Bierdiajew, Zdzisław Birnbaum, Tomasz Bugaj, Henryk Czyż, Grzegorz Fitelberg, Zdzisław Górzyński, Vladimir Kiradjiev, Jan Krenz, Andrzej Markowski, Emil Młynarski, Paweł Przytocki, Andrzej Straszyński, Zdzisław Szostak i Michael Zilm.

Gościnnie występowali m.in. dyrygent, Hermann Abendroth (1924)[7], Rosalia Chladek – najwybitniejsza austriacka tancerka, uczennica Emila Jaques’a-Dalcroze’a (1938)[8] oraz pianista, Artur Rubinstein.

Orkiestra Filharmonii Łódzkiej dokonała wielu nagrań płytowych. Zarejestrowała m.in. II Symfonię Karola Szymanowskiego, V Symfonię Ludwiga van Beethovena, dzieło Carla Orffa – „Carmina Burana” oraz cykl najpiękniejszych arii operowych z udziałem światowej sławy sopranistki Teresy Wojtaszek-Kubiak. Od roku 1969 przy Filharmonii Łódzkiej działa 60 osobowy Chór Mieszany, w którego repertuarze znajduje się ponad 100 pozycji oratoryjno-kantatowych.

Festiwal „Kolory Polski”

W okresie letnim Filharmonia organizuje festiwal letni „Kolory Polski” łączący muzykę ze zwiedzaniem zabytków regionu łódzkiego. Pierwsza edycja festiwalu miała miejsce w 1999 roku pod nazwą „Sieradzkie Lato Muzyczne”. Wówczas w klasztorze Sióstr Urszulanek w Sieradzu zorganizowane zostały cztery koncerty muzyki organowej i kameralnej. Zasięg festiwalu poszerzono o nowe miejscowości oraz zmieniono nazwę na Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej „Kolory Polski”. Od 2003 roku głównym organizatorem festiwalu jest Filharmonia Łódzka. Od 2006 roku, ze względu na coraz silniejszy akcent turystyczny, impreza nosi nazwę Wędrownego Festiwalu Filharmonii Łódzkiej „Kolory Polski”. W 2009 roku miała miejsce jubileuszowa 10. edycja festiwalu. Pomysłodawcą, organizatorem oraz dyrektorem festiwalu jest Tomasz Bęben.

Miejsca organizacji festiwalu:

Przypisy

  1. Uchwała Nr XXIV/457/12 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie dostosowania aktu o utworzeniu instytucji kultury pod nazwą Filharmonia Łódzka im. A. Rubinsteina w Łodzi do zapisów ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
  2. Filharmonia Łódzka współprowadzona przez MKiDN. mkidn.gov.pl, 2019-03-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-14)].
  3. a b Ewa Niedźwiecka: Łódź w PRL-u. Łodź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2011, s. 115. ISBN 978-83-7729-000-2.
  4. Aida Stępień, Złota Filharmonia. Filharmonia Łódzka zakończyła w sobotę udany cykl koncertów i innych wydarzeń związanych z jubileuszem stulecia Orkiestry Symfonicznej FŁ, „Polska Dziennik Łódzki”, 23 lutego 2015 s. 14.
  5. Karol Sakosik, 100 lat Orkiestry Filharmonii Łódzkiej. Czas odpalić fajerwerki, „Gazeta Łódź”, 17 lutego 2015.
  6. Łukasz Kaczyński, Tajniacy na urodzinach. Specjalne procedury bezpieczeństwa podczas wizyty prezydenta RP w Filharmonii Łódzkiej, „Polska Dziennik Łódzki”, 18 lutego 2015.
  7. „Łódź w Ilustracji”, 24 X 1924, nr 19, s. 8 (zdj. portretowe z tej okazji).
  8. Podczas dużego tournée po krajach nadbałtyckich – „Łódź w Ilustracji”, 27 III 1938, nr 13, s. 3.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Bronisław Wilkoszewski – Dom Koncertowy.jpg

Fotografia przedstawia budynek Domu Koncertowego, który znajdował się przy ulicy Dzielnej (obecnie ulica Narutowicza). W latach 1885-1886 na posesji przy obecnej ulicy Narutowicza 20 Ignacy Vogel wzniósł Dom Koncertowy. Uroczyste otwarcie odbyło się 27 stycznia 1887 roku. Fasadę gmachu zdobiło ogromne arkadowe okno oraz kolumny. Na parterze znajdowała się restauracja, a nad nią sala koncertowa, którą Vogel wynajmował na występy muzyczne, wokalne, imprezy masowe, bale, akademie, odczyty, imprezy dobroczynne, a po 1915 roku również wiece polityczne. W sali koncertowali miedzy innymi Ignacy Paderewski czy Artur Rubinstein. Od wiosny 1916 roku występowała w nim założona w 1915 roku Łódzka Orkiestra Symfoniczna. Od 1921 roku budynek pełnił funkcję siedziby Filharmonii Łódzkiej. Zaraz po II wojnie światowej w latach 1947-1948 przeprowadzono generalny remont budynku podczas którego zniszczono neorenesansową elewację zachowując jedynie dużą niszę zamkniętą łukiem. W 1999 roku gmach całkowicie wyburzono i na oczyszczonej działce postawiono nowy budynek filharmonii według projektu Romuada Loeglera. Ulica przy której stała sala koncertowa przez około 100 lat była znana jako ulica Dzielna. Nazwę zawdzięczała swojemu usytuowaniu pomiędzy Nowym Miastem a osadą lniarsko-bawełnianą zwaną Łódką, które oddzielała od siebie. W 1924 roku nadano jej imię prezydenta Gabriela Narutowicza.

Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).