Filmografia Grety Garbo

Greta Garbo (1939)

Greta Garbo (1905–1990) w trwającej 21 lat karierze występowała w filmach i na scenie. Zagrała w 29 produkcjach fabularnych[1]. Była trzykrotnie nominowana do nagrody Akademii Filmowej. Uznawana jest przez biografów oraz historyków za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii[2], a także jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”[3].

Karierę rozpoczęła w 1920, gdy została zaangażowana przez Johna W. Bruniusa do roli statystki w niemych filmach En lyckoriddare (1921) i Kärlekens ögon (1922)[4]. Po udziale w krótkometrażowej komedii Petter włóczęga (1922, reż. Erik A. Petschler)[5], zagrała pierwszą ważną rolę w melodramacie Gdy zmysły grają (1924, reż. Mauritz Stiller), partnerując Larsowi Hansonowi[6]. Kreacja włoskiej hrabiny Elizabeth Dohny uczyniła z niej wschodzącą gwiazdę[7]. Rok później wystąpiła w niemieckim dramacie Zatracona ulica (reż. Georg Wilhelm Pabst)[8].

Pod koniec czerwca 1925 przeniosła się do Stanów Zjednoczonych[9], gdzie podpisała umowę z Metro-Goldwyn-Mayer[10]. Jej występy w dramacie Słowik hiszpański (1926, reż. Monta Bell)[11] i melodramacie Kusicielka (1926, reż. Fred Niblo)[12] uzyskały entuzjastyczne recenzje amerykańskich krytyków[13], a kreacje w obydwu produkcjach przyczyniły się, wbrew woli aktorki, do utrwalenia jej ekranowego wizerunku femme fatale[14]. Rolą Felicitas von Rhaden w melodramacie Symfonia zmysłów (1926, reż. Clarence Brown)[15] zyskała status międzynarodowej gwiazdy[16]. Po występie we Władczyni miłości (1928, reż. Clarence Brown) z Johnem Gilbertem[17], była najbardziej dochodową aktorką MGM sezonu 1928–1929 w amerykańskim box offisie[18].

W 1930 zagrała w swoim pierwszym filmie dźwiękowym – dramacie Anna Christie, będącym ekranizacją sztuki o tej samej nazwie Eugene’a O’Neilla[19], a także w Romansie (oba w reżyserii Clarence’a Browna)[20]. Za udział w nich otrzymała nominację do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[21]. W następnych latach wystąpiła w tytułowej roli w melodramacie szpiegowskim Mata Hari (1931, reż. George Fitzmaurice) z Ramónem Novarro[22], melodramacie Ludzie w hotelu (1932, reż. Edmund Goulding)[23], jako szwedzka władczyni w biograficznym dramacie historycznym Królowa Krystyna (1933, reż. Rouben Mamoulian)[24] – po którym zaczęto nazywać ją „bezdyskusyjną królową Hollywood” i „świętą ikoną”[25], remake’u Anny Kareniny (1935, reż. Clarence Brown)[26] oraz w Damie kameliowej (1936, reż. George Cukor)[27] (za występ w której uzyskała drugą nominację do nagrody Akademii Filmowej)[28]. Pod koniec lat 30. zrezygnowała z wcielania się w postacie historyczne i skupiła się na gatunku komediowym[29], występując w Ninoczce (1939, reż. Ernst Lubitsch)[30] (otrzymała ostatnią nominację do nagrody Akademii Filmowej)[31] i Dwulicowej kobiecie (1941, reż. George Cukor)[32].

W 1932 była notowana w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorek (5. lokata)[33]. Jedenaście produkcji z jej udziałem zestawiano w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w box offisie. Sześć filmów, w których wzięła udział, było nominowanych przynajmniej do jednego Oscara w każdej kategorii. Również sześć produkcji z udziałem Garbo, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym[34].

Filmografia

Gerda Lundequist i Greta Garbo w filmie Gdy zmysły grają (1924)
Greta Garbo i Marie Dressler w filmie Anna Christie (1930)
Basil Rathbone, Greta Garbo i Freddie Bartholomew w kadrze z filmu Anna Karenina (1935)
Charles Boyer, Marija Uspienska i Garbo w filmie Pani Walewska (1937)
Rok[a]TytułRolaTytuł oryg. / uwagiŹr
1921En lyckoriddaredziewicafilmy zaginione[4][35]
1922Kärlekens ögonstatystka
Herr och fru Stockholmmanekintytuł alt.: How Not to Dress, film krótkometrażowy (reklama)
Konsum Stockholm Promodziewczyna zajadająca się ciastkamitytuł alt.: Our Daily Bread, film krótkometrażowy (reklama)
Petter włóczęgaGreta NordbergLuffar-Petter, film krótkometrażowy[36]
1924Gdy zmysły grająhrabina Elizabeth DohnaGösta Berlings saga, tytuł alt.: The Saga of Gösta Berling
1925Zatracona ulicaGreta RumfortDie Freudlose Gasse, tytuły alt.: Joyless Street, The Street of Sorrow
1926Słowik hiszpańskiLeonora Moreno (aka La Brunna)Torrent[37]
KusicielkaElena de Torre BiancaThe Temptress
Symfonia zmysłówFelicitas von RhadenFlesh and the Devil
1927Anna KareninaAnna KareninaLove[38]
1928Boska kobietaMarianneThe Divine Woman, film zaginiony[b][41]
Żar miłościTania FiedorovaThe Mysterious Lady
Władczyni miłościDiana MerrickA Woman of Affairs
1929Dzikie orchideeLillie SterlingWild Orchids[42]
A Man’s Manona sama (cameo)[38]
PokusaArden StuartThe Single Standard[42]
PocałunekIrene GuarryThe Kiss
1930Anna ChristieAnna „Christie” Christophersonpierwszy film dźwiękowy Garbo[43]
RomansRita CavalliniRomance
Anna ChristieAnna „Christie” Christophersonniemieckojęzyczna wersja filmu z 1930[44][45]
1931NatchnienieYvonne ValbretInspiration
Zuzanna LenoxHelga / Zuzanna LenoxSusan Lenox: Her Fall and Rise, tytuł alt.: The Rise of Helga
Mata HariMata Hari
1932Ludzie w hotelubalerina Jelizawieta GruzińskaGrand Hotel[46]
Jaką mnie pragnieszZara / hrabina Maria VarelliAs You Desire Me
1933Królowa KrystynaKrystyna WazównaQueen Christina
1934Malowana zasłonaKatrin KoerberThe Painted Veil
1935Anna KareninaAnna Kareninaremake filmu z 1927[47][48]
1936Dama kameliowaMarguerite GautierCamille
1937Pani WalewskaMaria WalewskaMarie Walewska, tytuł alt.: Conquest
1939NinoczkaNina Iwanowa „Ninoczka” JakuszowaNinotchka
1941Dwulicowa kobietaKarin Borg Blake / Katherine BorgTwo-Faced Woman[49]

Scena

Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie, gdzie Garbo uczyła się i występowała w latach 1922–1924
Rocznik 1922–1924, od lewej: Lena Cederqvist, Karl-Magnus Thulstrup, Mona Mårtenson, Mimi Pollak, Vera Schmiterlöw, Greta Garbo, Alf Sjöberg i Håkan Westergren

Erik A. Petschler, reżyser filmu Petter włóczęga (1922), zachęcił Garbo do podjęcia nauki w Królewskim Teatrze Dramatycznym w Sztokholmie[50][51]. Na egzamin wstępny Signe Enwall przygotowała jej trzy fragmenty sztuk – monolog z trzeciego aktu Piskląt Selmy Lagerlöf, scenę z pierwszego aktu Madame Sans-Gêne Victoriena Sardou i monolog Elidy z Oblubienicy morza Henrika Ibsena[51][52]. Wygłosiwszy wszystkie trzy fragmenty została przyjęta[53][54], choć zdaniem Davida Breta zdołała zaprezentować jeden fragment, po czym jej przerwano, a trzy dni później poinformowano, że została wybrana razem z dziesiątką innych studentów, spośród trzystu kandydatów[c][56]. W ciągu pierwszych miesięcy nauki stała się prekursorką metody Stanisławskiego[57]. Lubiła zajęcia z deklamacji oraz te aspekty ruchu scenicznego, które wymagały odzwierciedlenia emocji[54][58].

W 1922 debiutowała jako Madam de Ligneray w sztuce The Beautiful Adventure Gastona Armana de Caillaveta i Roberta de Flersa, wypowiadając kwestię liczącą sześć słów[59]. Na pierwszym roku zagrała też m.in. rolę prostytutki w inscenizacji Abschiedssouper Arthura Schnitzlera, służącą damy w sztuce J.M. Barriego Nieporównany Crichton, Hermionę w Zimowej opowieści Williama Shakespeare’a[57][60], a także Katri w fińskiej sztuce Daniel Hjort[59][60]. Barry Paris kreację Hermiony w jej wykonaniu opisywał jako „czarującą”[59]. Zagrawszy główną rolę kobiecą w melodramacie Gdy zmysły grają (1924) w reżyserii Mauritza Stillera, aktorka powróciła do Królewskiego Teatru Dramatycznego, gdzie zwiększono jej stypendium o 30 dolarów (150 koron) miesięcznie[61][62]. Występowała w rosyjskim dramacie Jesienne skrzypce i Niewidzialnym człowieku Pära Lagerkvista, wcielając się w prostytutkę[63]. Drobna rola Mariette, recepcjonistki lekarza w farsie Jules’a Romainsa Knock, czyli triumf medycyny, była jej ostatnią kreacją teatralną[63]. W marcu zrezygnowała z kontynuowania nauki na rzecz kariery filmowej oraz dalszej edukacji pod kierownictwem Stillera[61].

Najbardziej lubiła role męskie w rosyjskich dziełach klasycznych: „Choć nie lubię mężczyzn przebierających się za kobiety, jest coś szczególnie ekscytującego w oglądaniu kobiety przebranej za mężczyznę” – argumentowała[57].

Rok (sezon)TytułRolaTeatrŹr
1922The Beautiful AdventureMadam de LignerayKrólewski Teatr Dramatyczny[59][64]
1923Nieporównany CrichtonFisher, służąca damy[57][65]
Zimowa opowieść[d]Hermiona[57][60]
Abschiedssouper[e]prostytutka
Zmartwychwstanie[d]Amman[60]
Daniel Hjort[d]Katri
1924Szylkretowy grzebieńpani von Brandt[62][66]
Źle kochanawiejska dziewczyna[67]
Madame Sans-GêneMadam de Vintermille
Min vän TeddyMathilde[68]
Jesienne skrzypce„Guest”[63][69]
Niewidzialny człowiekprostytutka
Knock, czyli triumf medycynygłos Mariette, recepcjonistki lekarza[60][63]

Uwagi

  1. ↑ Jest to rok premiery. O ile to możliwe, data premiery narzuca kolejność filmów w tej tabeli.
  2. ↑ Zachował się jedynie 9-minutowy fragment filmu, który w 1993 odnaleziono w moskiewskim archiwum, zawierający napisy wykonane cyrylicą[39]. Według innych źródeł ocalał tylko jego zwiastun[40].
  3. ↑ Według wersji przedstawionej przez Alexandra Walkera Garbo zdołała wygłosić dwa fragmenty sztuk (Lagerlöf i Sardou), po czym jury uznało, że zaprezentowane przez nią monologi wystarczą. Trzy dni później miała zostać przyjęta jako jedna z siedmiu kandydatek[55].
  4. ↑ a b c Projekt studencki[60].
  5. ↑ Spektakl zrealizowany przez stały zespół teatralny[57].

Przypisy

  1. ↑ Bret 2015 ↓, s. 519–527.
  2. ↑ Walker 1987 ↓, s. 110–111; Paris 2007 ↓, s. 9, 14; Bret 2015 ↓, s. 488.
  3. ↑ Vieira 2005 ↓, s. 6.
  4. ↑ a b Bret 2015 ↓, s. 31.
  5. ↑ Walker 1987 ↓, s. 113; Paris 2007 ↓, s. 41; Bret 2015 ↓, s. 37; Gottlieb 2022 ↓, s. 32.
  6. ↑ Walker 1987 ↓, s. 113–114; Paris 2007 ↓, s. 559–560; Bret 2015 ↓, s. 50, 59; Gottlieb 2022 ↓, s. 38, 44, 45.
  7. ↑ Bret 2015 ↓, s. 64.
  8. ↑ Walker 1987 ↓, s. 114; Paris 2007 ↓, s. 560; Bret 2015 ↓, s. 76; Gottlieb 2022 ↓, s. 53.
  9. ↑ Walker 1987 ↓, s. 36–37; Paris 2007 ↓, s. 84–85; Bret 2015 ↓, s. 83; Gottlieb 2022 ↓, s. 61.
  10. ↑ Walker 1987 ↓, s. 38–39; Bret 2015 ↓, s. 90; Gottlieb 2022 ↓, s. 67.
  11. ↑ Paris 2007 ↓, s. 94–97; Bret 2015 ↓, s. 96; Gottlieb 2022 ↓, s. 74–75.
  12. ↑ Paris 2007 ↓, s. 97–98; Bret 2015 ↓, s. 105; Gottlieb 2022 ↓, s. 79.
  13. ↑ Paris 2007 ↓, s. 97, 103; Bret 2015 ↓, s. 103–104, 117–118.
  14. ↑ Bret 2015 ↓, s. 120; Gottlieb 2022 ↓, s. 76, 79, 84.
  15. ↑ Walker 1987 ↓, s. 115; Paris 2007 ↓, s. 561; Bret 2015 ↓, s. 120; Gottlieb 2022 ↓, s. 84.
  16. ↑ Vieira 2005 ↓, s. 38; Gottlieb 2022 ↓, s. 90–91.
  17. ↑ Walker 1987 ↓, s. 116; Paris 2007 ↓, s. 135, 562; Bret 2015 ↓, s. 179; Gottlieb 2022 ↓, s. 134, 136.
  18. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 193.
  19. ↑ Paris 2007 ↓, s. 173, 176; Bret 2015 ↓, s. 232–233; Gottlieb 2022 ↓, s. 157, 160.
  20. ↑ Walker 1987 ↓, s. 117, 118; Paris 2007 ↓, s. 179, 564; Bret 2015 ↓, s. 244; Gottlieb 2022 ↓, s. 167, 169.
  21. ↑ Paris 2007 ↓, s. 181; Bret 2015 ↓, s. 253.
  22. ↑ Walker 1987 ↓, s. 119; Paris 2007 ↓, s. 564–565; Bret 2015 ↓, s. 275; Gottlieb 2022 ↓, s. 207, 212.
  23. ↑ Walker 1987 ↓, s. 119–120; Paris 2007 ↓, s. 565; Bret 2015 ↓, s. 291; Gottlieb 2022 ↓, s. 213.
  24. ↑ Walker 1987 ↓, s. 120; Paris 2007 ↓, s. 565–566; Bret 2015 ↓, s. 316, 321.
  25. ↑ Bret 2015 ↓, s. 338; Gottlieb 2022 ↓, s. 237–238.
  26. ↑ Paris 2007 ↓, s. 566; Bret 2015 ↓, s. 349, 351; Gottlieb 2022 ↓, s. 245.
  27. ↑ Walker 1987 ↓, s. 121; Paris 2007 ↓, s. 566–567; Bret 2015 ↓, s. 362–363; Gottlieb 2022 ↓, s. 254, 256.
  28. ↑ Paris 2007 ↓, s. 312; Bret 2015 ↓, s. 372.
  29. ↑ Paris 2007 ↓, s. 334; Bret 2015 ↓, s. 389.
  30. ↑ Walker 1987 ↓, s. 122–123; Paris 2007 ↓, s. 567; Bret 2015 ↓, s. 397; Gottlieb 2022 ↓, s. 275, 280.
  31. ↑ Paris 2007 ↓, s. 341; Bret 2015 ↓, s. 407.
  32. ↑ Walker 1987 ↓, s. 123–124; Paris 2007 ↓, s. 567–568; Bret 2015 ↓, s. 421–422; Gottlieb 2022 ↓, s. 288, 291.
  33. ↑ QP Money Making Stars All Years. [dostęp 2019-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-23)]. (ang.).
  34. ↑ Greta Garbo Movies – Ultimate Movie Rankings. [dostęp 2019-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-12)]. (ang.).
  35. ↑ Bret 2015 ↓, s. 519.
  36. ↑ Bret 2015 ↓, s. 520.
  37. ↑ Bret 2015 ↓, s. 521.
  38. ↑ a b Bret 2015 ↓, s. 522.
  39. ↑ Bret 2015 ↓, s. 164.
  40. ↑ Paris 2007 ↓, s. 131.
  41. ↑ Gottlieb 2022 ↓, s. 128.
  42. ↑ a b Bret 2015 ↓, s. 523.
  43. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 220; Gottlieb 2022 ↓, s. 15, 163.
  44. ↑ Vieira 2005 ↓, s. 118; Paris 2007 ↓, s. 176–177, 563; Bret 2015 ↓, s. 255; Gottlieb 2022 ↓, s. 165, 531.
  45. ↑ Bret 2015 ↓, s. 524.
  46. ↑ Bret 2015 ↓, s. 525.
  47. ↑ Walker 1987 ↓, s. 87–88; Bret 2015 ↓, s. 349.
  48. ↑ Bret 2015 ↓, s. 526.
  49. ↑ Bret 2015 ↓, s. 527.
  50. ↑ Walker 1987 ↓, s. 21; Paris 2007 ↓, s. 42; Bret 2015 ↓, s. 38.
  51. ↑ a b Gottlieb 2022 ↓, s. 33.
  52. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 43; Paris 2007 ↓, s. 43; Bret 2015 ↓, s. 39.
  53. ↑ Paris 2007 ↓, s. 44.
  54. ↑ a b Gottlieb 2022 ↓, s. 35.
  55. ↑ Walker 1987 ↓, s. 22.
  56. ↑ Bret 2015 ↓, s. 39–40.
  57. ↑ a b c d e f Bret 2015 ↓, s. 41.
  58. ↑ Paris 2007 ↓, s. 46.
  59. ↑ a b c d Paris 2007 ↓, s. 47.
  60. ↑ a b c d e f Swenson 1997 ↓, s. 71.
  61. ↑ a b Paris 2007 ↓, s. 59.
  62. ↑ a b Bret 2015 ↓, s. 61.
  63. ↑ a b c d Paris 2007 ↓, s. 63.
  64. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 47.
  65. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 62.
  66. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 51.
  67. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 65.
  68. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 66.
  69. ↑ Swenson 1997 ↓, s. 70.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Propozycja LnM-2.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Propozycja 1 dla Listy na Medal na PL.WIKI
Greta Garbo in Gösta Berlings Saga 1924 2.jpg
Gerda Lundequist (left) & Greta Garbo in Gösta Berlings saga - publicity still (cropped)
Anna-Christie-Garbo-Dressler.jpg
Promotional photograph for the film Anna Christie starring Greta Garbo and Marie Dressler
The Royal Dramatic Theatre in Stockholm.jpg
(c) Oleg Yunakov, CC BY-SA 4.0
The Royal Dramatic theater at Nybroplan in Stockholm, Sweden.
Garbo - Ninotchka - Clarence Bull.JPG
Original studio publicity photo of Greta Garbo for film Ninotchka
Anna-Karenina-1935.jpg
Promotional still from the 1935 film Anna Karenina, published in National Board of Review Magazine. L-R: Basil Rathbone, Greta Garbo, and Freddie Bartholomew
Charles Boyer, Maria Ouspenskaya, Greta Garbo 1937.jpg
French-born American actor Charles Boyer, Soviet actress Maria Ouspenskaya and Swedish-born American actress Greta Garbo (Greta Gustafsson) acting in the film 'Conquest'. 1937