Fiodor Tołbuchin

Fiodor Tołbuchin

Фёдор Иванович Толбухин

(c) Mil.ru, CC BY 4.0 Marszałek Fiodor Tołbuchin
marszałek Związku Radzieckiego
Pełne imię i nazwisko	Fiodor Iwanowicz Tołbuchin
Data i miejsce urodzenia	4 czerwca?/ 16 czerwca 1894 Androniki, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	17 października 1949 Moskwa, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1918 (Armia Imperium Rosyjskiego) 1918–1949 (Armia Czerwona)
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Armia Czerwona
Stanowiska	dowódca: 57 i 68 Armii, Frontu Południowego, 4 i 3 Frontu Ukraińskiego, Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna domowa w Rosji: powstanie w Kronsztadzie wojna fińsko-radziecka II wojna światowa: operacja Y bitwa stalingradzka oblężenie Budapesztu operacja Konrad III
Odznaczenia

Fiodor Iwanowicz Tołbuchin (ros. Фёдор Иванович Толбухин; ur. 4 czerwca^?/ 16 czerwca 1894 we wsi Androniki, zm. 17 października 1949 w Moskwie) – oficer Armii Imperium Rosyjskiego, radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1944), Bohater Związku Radzieckiego (1965, pośmiertnie), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 2. kadencji (1946–1949).

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 16 czerwca 1894 we wsi Androniki w guberni jarosławskiej (ob. obwód jarosławski) w rodzinie chłopskiej. Ukończył szkołę parafialną i szkołę ziemską. W 1912 ukończył prywatną szkołę w Sankt Petersburgu i tam pracował jako księgowy.

I wojna światowa

Na początku I wojny światowej został powołany do wojska, służył jako motocyklista, a następnie został wysłany na naukę do szkoły chorążych. W 1915 został skierowany na Front Południowo-Zachodni, gdzie dowodził kompanią, a następnie batalionem. Za zasługi bojowe na froncie został odznaczony Orderem Świętej Anny i Orderem Świętego Stanisława.

Po rewolucji październikowej został wybrany na przewodniczącego pułkowego komitetu. Wojnę zakończył w randze sztabskapitana. W 1918 został zdemobilizowany.

Dwudziestolecie międzywojenne

Wkrótce wstąpił do Armii Czerwonej i służył jako tzw. wojenspec. Od sierpnia 1918 komendant Komisariatu Wojskowego.

W 1919 ukończył szkołę służby sztabowej i brał udział w wojnie domowej jako młodszy pomocnik szefa sztabu dywizji piechoty na Froncie Północnym i Froncie Zachodnim. W 1921 uczestniczył w tłumieniu powstania w Kronsztadzie, a następnie w działaniach zbrojnych przeciwko Finom i Karelom w Karelii.

W 1927 i 1930 ukończył kursy doskonalenia dowódców, a w 1934 ukończył Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego. Zajmował stanowisko szefa sztabu dywizji piechoty, a od czerwca 1934 szefa sztabu korpusu piechoty. Od września 1937 dowodził dywizją piechoty na Ukrainie. W od lipca 1938 do sierpnia 1941 był szefem sztabu Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego.

Od 1938 członek partii komunistycznej WKP(b).

II wojna światowa

W czerwcu 1940, wraz z wprowadzeniem zmian stopni w Armii Czerwonej, przyznano mu stopień generała majora.

Od sierpnia do grudzień 1941 był szefem sztabu Frontu Zakaukaskiego, od grudnia 1941 do stycznia 1942 – szef sztabu Frontu Kaukaskiego, a od stycznia do marca 1942 – szef sztabu Frontu Krymskiego. W okresie maj – lipiec 1942 – zastępca dowódcy Stalingradzkiego Okręgu Wojskowego.

Od lipca 1942 do stycznia 1943 był dowódcą 57 Armii w bitwie stalingradzkiej, a od lutego 1943 do marca 1943 dowódcą 68 Armii na Froncie Północno-Zachodnim. Następnie szef sztabu wielu frontów i dowódca Frontu Południowego oraz 4 i 3 Frontu Ukraińskiego, które wkroczyły na Ukrainę, do Rumunii, Bułgarii, Węgier i Austrii.

Okres powojenny

Po wojnie był głównodowodzącym Południowej Grupy Wojsk na terytorium Rumunii i Bułgarii. Od 1947 dowódca Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego. Deputowany Rady Najwyższej ZSRR 2. kadencji (1946-1949). Zmarł na zawał serca 17 października 1949, w wieku 55 lat. Jego ciało zostało skremowane, a urnę z prochami umieszczono pod murem kremlowskim na Placu Czerwonym w Moskwie.

Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 7 maja 1965, jako wybitny dowódca wojskowy ZSRR, marsz. Fiodor Iwanowicz Tołbuchin pośmiertnie otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

Awanse

• sztabskapitan – 1918
• kombrig – 28 listopada 1935 [dowódca brygady, ranga istniejąca od 22 września 1935 do 7 maja 1940]
• komdiw – 15 lipca 1938 [dowódca dywizji]
• generał major – 4 czerwca 1940
• generał porucznik – 19 stycznia 1943
• generał pułkownik – 28 kwietnia 1943
• generał armii – 21 września 1943
• marszałek Związku Radzieckiego – 12 września 1944

Odznaczenia

• Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego (7 maja 1965, pośmiertnie)
• Order „Zwycięstwo” (26 kwietnia 1945)
• Order Lenina – dwukrotnie (1944, 1945)
• Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (1922, 1944)
• Order Suworowa I klasy – dwukrotnie (1943, 1944)
• Order Kutuzowa I klasy (1943)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1938)
• Medal „Za obronę Stalingradu”
• Medal „Za zdobycie Budapesztu”
• Medal „Za zdobycie Wiednia”
• Medal „Za wyzwolenie Belgradu”
• Medal „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy”
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”
• Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
• Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
• Order św. Stanisława (Imperium Rosyjskie)
• Bohater Bułgarskiej Republiki Ludowej (Bułgaria)
• Order Georgi Dimitrowa (Bułgaria)
• Order za Odwagę (Bułgaria)
• Order Narodowego Bohatera Jugosławii (Jugosławia)
• Order Zasługi Węgierskiej Republiki Ludowej I Klasy (Węgry)
• Order Wolności (Węgry)
• Wielki Oficer Legii Honorowej (Francja)

Bibliografia

• BolesławB. Potyrała BolesławB., HieronimH. Szczegóła HieronimH., Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265 .
• BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
• Mała Encyklopedia Wojskowa, t. III, Wyd. MON, Warszawa 1971
• Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975
• (ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
• (ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
• (ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa
• (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 26, s. 45, Moskwa 1969-1978
• (ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
• Фёдор Иванович Толбухин – Герои страны (ros.)
• Фёдор Иванович Толбухин – Проект ХРОНОС (ros.)
• Генерал армии Махмут Гареев, доктор исторических наук – Маршал Толбухин, Красная звезда 2000. redstar.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-23)]. (ros.).
• Wyżsi dowódcy Związku Radzieckiego. b2386828.msk.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-01)]. (ros.).