Firlej (województwo lubelskie)

Artykuł51°33′30″N 22°30′29″E
- błąd38 m
WD51°33'29.02"N, 22°30'29.02"E, 51°35'N, 22°32'E
- błąd1 m
Odległość33 m
Firlej
—wieś—
Ilustracja
Kościół
Państwo Polska
Województwo lubelskie
Powiatlubartowski
GminaFirlej
Wysokość147 m n.p.m.
Liczba ludności (2010-12-31)1132 [1]
Strefa numeracyjna81
Kod pocztowy21-136
Tablice rejestracyjneLLB
SIMC0380540
Położenie na mapie gminy Firlej
Mapa konturowa gminy Firlej, w centrum znajduje się punkt z opisem „Firlej”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Firlej”
Położenie na mapie powiatu lubartowskiego
Mapa konturowa powiatu lubartowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Firlej”
Ziemia51°33′30″N 22°30′29″E/51,558333 22,508056
Strona internetowa

Firlej – wieś w powiecie lubartowskim województwa lubelskiego, położona na Wysoczyźnie Lubartowskiej nad jeziorem o tej samej nazwie. Siedziba gminy Firlej oraz parafii rzymskokatolickiej Przemienienia Pańskiego. Dawniej miasto; lokacja miejska Firleja z 1557 roku nie została zrealizowana, lokowany w 1629 roku, zdegradowany w 1869 roku[2]. Prywatne miasto szlacheckie Firlejów, położone w województwie lubelskim, w 1739 roku należało do klucza Lubartów Lubomirskich[3]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.

Ośrodek turystyczny.

Historia

Początki Firleja wiążą się z rodem Firlejów. Miasto założył w 1557 r. Mikołaj Firlej. Kolejnymi właścicielami byli Zasławscy, Lubomirscy i Sanguszkowie. W 1839 roku Firlej przejął w posiadanie Henryk Łubieński – ówczesny prezes Banku Polskiego. 9 maja 1831 roku pod Firlejem stoczono jedną z bitew powstania listopadowego.

Miasto miało swój udział w powstaniu listopadowym i styczniowym. Toczyły się tu bitwy, czego śladem są mogiły powstańców w pobliskim Sobolewie. 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Firlej praw miejskich[4]. W czasie I wojny światowej osada została zniszczona przez wycofujących się Rosjan. W pierwszej połowie sierpnia 1920 na firlejowskim rynku marszałek Piłsudski przyjął defiladę wojsk, które wyruszały na front w walce z bolszewikami.

W czasie okupacji niemieckiej na tym terenie działał oddział AK kpt. T. Pośpiecha. W okolicy intensywne działania prowadziły też oddziały partyzanckie Gwardii Ludowej dokonując wielokrotnie rozbrajania posterunków niemieckich w celu zdobycia broni, niszcząc kontyngenty zboża dla Niemców i rozbijając urzędy gminne[5]. Osadę wyzwoliła w lipcu 1944 roku 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK.

Powojenne ożywienie gospodarcze związane było z rozwojem turystyki opartej na walorach przyrodniczych – lasach sosnowych i dwóch jeziorach (jeziorze Firlej z kąpieliskiem, ośrodkiem sportów wodnych i licznymi ośrodkami wypoczynkowymi oraz jeziorze Kunów z łowiskami wędkarskimi).

Zabytki

  • Rynek z zabudową z końca XIX wieku
  • Drewniany kościół parafialny z 1880 roku
  • Cmentarz parafialny, na nim znajduje się mogiła żołnierzy Armii Radzieckiej[6]
  • Pomnik z popiersiem Józefa Piłsudskiego w parku.

Komunikacja

Firlej położony jest przy drodze krajowej nr 19, w odległości 40 km od Lublina i 210 km od Białegostoku. Posiada liczne połączenia autobusowe.

Zobacz też

  • Cmentarz żydowski w Firleju

Przypisy

  1. ↑ GUS. Bank Danych Lokalnych
  2. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 30-31.
  3. ↑ Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581-1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 436.
  4. ↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 471)
  5. ↑ Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 168-169
  6. ↑ Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010.

Linki zewnętrzne

Gmina Firlej
Wsie
Kolonia
Integralne
części wsi
  • Borki
  • Budy
  • Cegielnia
  • Czerwonka Mała
  • Dziadowiec
  • Gać
  • Grabina
  • Huta
  • Judka
  • Karolin
  • Kępa
  • Klin
  • Kozia Góra
  • Krzywda
  • Niwka
  • Olesin
  • Ostrów
  • Podgaje
  • Podlasie
  • Poprzeczki
  • Pólki
  • Rawityn
  • Rybak
  • Rzym
  • Serock (SIMC 0380681)
  • Skromowice
  • Stalownia
  • Szerokie
  • Tartak
  • Wielkie Pola
  • Za Wodą

Herb gminy

Powiat lubartowski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
  • Abramów (1954–72)
  • Bełcząc (1954–56 →)
  • Brzeźnica Bychawska (1954–61)
  • Brzostówka (1954–61)
  • Ciecierzyn (1954–56 →)
  • Czemierniki (1954–56 →)
  • Firlej (1954–72)
  • Kamiennowola (1960–68)
  • Kamionka (1954–72)
  • Katarzyn (1954–59)
  • Kolechowice (← 1955–61)
  • Kozłówka (1954–59)
  • Krasienin (1954–56 →)
  • Krupy (1954–59)
  • Leszkowice (1954–59)
  • Lisów (1956–72)
  • Lubartów (1954–56)
  • Ludwin (1954–72)
  • Łucka (1954–72)
  • Michów (1954–72)
  • Nasutów (1954–59)
  • Niedźwiada (1954–72)
  • Niemce (1954–72)
  • Nowawola (1954–59)
  • Nowodwór (1954–61)
  • Ostrów Lubelski (19??–72)
  • Ostrówek (1954–59)
  • Ostrówek (1969–72)
  • Pałecznica (1954–59)
  • Piaseczno (1960–68)
  • Rogóźno (1954–59)
  • Rozkopaczew (1954–72)
  • Rozpłucie-Grabów (1954–59)
  • Rudno (1954–72)
  • Samoklęski (1954–72)
  • Serniki (1954–72)
  • Sobolew (1954–59)
  • Spiczyn (1954–72)
  • Starawieś (1954–59 →)
  • Starościn (1954–59)
  • Stoczek (1954–56 →)
  • Tarkawica (1954–68)
  • Tarło (1960–68)
  • Wielkie (1954–59)
  • Wielkolas (1954–61)
  • Wola Skromowska (1954–68)
  • Wólka Rokicka (1954–59)
  • Wólka Zabłocka (1954–59)
  • Wypnicha (1954–59)
  • Zawieprzyce (1954–61)
  • Zezulin (1954–61)
Legenda
Dawne miasta na obszarze obecnego województwa lubelskiego
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Firlej (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Poland Firlej - wooden church.jpg
Autor: User:Merlin, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Firlej - kościół par. p.w. Przemienienia Pańskiego (zabytek nr rejestr. A/920)