Flotylla Kaspijska

Flotylla Kaspijska

Каспийская флотилия

Emblemat Flotylli Kaspijskiej
Historia
Państwo	Imperium Rosyjskie →  ZSRR →  Rosja
Sformowanie	1722
Dowódcy
Obecny	kontradmirał Siergiej Pinczuk
Działania zbrojne
Wojna rosyjsko-perska; Wojna domowa w Rosji; II wojna światowa Operacja Y
Organizacja
Dyslokacja	Astrachań
Formacja	MW Rosji
Podległość	Południowy Okręg Wojskowy
Odznaczenia

Morze Kaspijskie

Flotylla Kaspijska – najstarszy związek operacyjny (flotylla) obok Floty Bałtyckiej należący do rosyjskiej marynarki wojennej działający na Morzu Kaspijskim.

Historia

Historia flotylli datuje się od listopada 1722 roku, kiedy to z postanowienia cara Piotra I została ona utworzona w Astrachaniu. Brała udział w ekspedycji perskiej w latach 1722–1723, współdziałała z wojskami lądowymi w zajęciu w 1796 Derbentu i Baku, brała udział w wojnie rosyjsko-irańskiej zakończonej gulistańską umową pokojową w 1813 roku. Od 1867 jej główną bazą było Baku. W miarę stabilizacji sytuacji w tym rejonie, siły flotylli były redukowane. W końcu XIX wieku flotylla miała tylko 2 kanonierki i kilka uzbrojonych parowców. Marynarze Flotylli Kaspijskiej uczestniczyli w wydarzeniach rewolucyjnych w Baku w latach 1903–1905.

I wojna światowa

W czasie I wojny światowej flotylla nie brała większego udziału w działaniach wojennych. W 1917 roku marynarze flotylli brali udział w organizacji władzy radzieckiej. W celu współdziałania z Armią Czerwoną pomiędzy kwietniem a czerwcem 1918 roku w Astrachaniu została sformowana Flota Kraju Astrachańskiego, która została wzmocniona jesienią z Floty Bałtyckiej stawiaczami min i okrętami podwodnymi. W sierpniu 1918 roku flotylla została zajęta przez prawicowy rząd tzw. Centrokaspia. Po przejściu na stronę rewolucji 13 października 1918 została przemianowana na Flotyllę Astrachańsko-Kaspijską.

W lipcu 1919 roku po połączeniu z Flotyllą Wołżańską została przemianowana na Flotyllę Wołżańsko-Kaspijską. 1 maja 1920 okręty flotylli weszły do Baku i tym samym utworzona została Flota Kaspijska w składzie 3 krążowników pomocniczych, 10 niszczycieli, 4 okrętów podwodnych i okrętów pomocniczych. Jednocześnie z Flotą Kaspijską w Baku stacjonowała Czerwona Flota Sowieckiego Azerbejdżanu. Obie floty brały udział w 1920 roku w walce z wojskami białych. W czerwcu 1920 obie floty zostały połączone i przyjęły nazwę Sił Morskich Morza Kaspijskiego, przemianowane 27 czerwca 1931 we Flotyllę Kaspijską.

II wojna światowa i zimna wojna

W II wojnie światowej w latach 1941–1945 Flotylla Kaspijska zabezpieczała transport wojsk, techniki i towarów. Miała szczególne zasługi w tych działaniach w latach 1942–1943, w czasie bitwy stalingradzkiej i bitwy o Kaukaz. W trakcie operacji "Y" desantem z morza zostało zajęte Bandar-e Pahlavi na wybrzeżu Morza Kaspijskiego. Doszło wówczas do pomyłkowego ostrzelania własnej piechoty przez radzieckie samoloty i okręty wojenne.

Pod osłoną flotylli alianci do końca wojny przetransportowali głównie do ZSRR ponad 5 mln ton materiałów wojennych w ramach Lend-Lease Act.

W skład w flotylli wchodziły w tym czasie kanonierki "Lenin", "Krasnyj Azerbejdżan" i inne mniejsze jednostki.

W 1945 roku Flotylla Kaspijska została odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru.

Podczas zimnej wojny Morze Kaspijskie było używane do testów ekranoplanów uzbrojonych w pociski.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego

(c) Mil.ru, CC BY 4.0

Start rakiet „Кalibr” z okrętów Flotylli

W 1991 potencjał sił bazowania morskiego flotylli utrzymywano w trzech bazach morskich: Baku, Astrachań i Machaczkała. W ramach Flotylli funkcjonowała też 11 Grupa Powietrzna z dwoma ekranoplanami „Orlenok” proj. 904 oraz „Luna” proj. 903. W wyniku rozpadu ZSRR dokonano podziału Floty Kaspijskiej. Około. 25% sił bazowania morskiego przekazano Azerbejdżanowi. Pozostałą część podzielono między Rosję, Kazachstan i Turkmenistan. Skutkiem podziału była także utrata przez Rosję bazy morskiej w Baku. W 1994 flotyllę wzmocniły trałowce bazowe z Floty Bałtyckiej i z Dunajskiej Brygady Okrętów. W skład flotylli włączono też pięć kutrów artyleryjskich proj. 1204 Trzmiel^[1]. W latach 2002–2006 w skład flotylli weszły fregata proj. 1166.1K Tatarstan oraz korweta artyleryjską proj. 1265 Astrachań. W składzie WB do 2008 utrzymano 847 brzegowy dywizjon artylerii rakietowej^[2].

Siły i środki Flotylli Kaspijskiej

W 2008^[2]

Siły Bazowania Morskiego Flotylli Kaspijskiej

Kuter rakietowy

Struktura

• 106 Brygada Okrętów Obrony Rejonu Wodnego
• 73 Brygada Okrętów Obrony Rejonu Wodnego
• samodzielny dywizjon okrętów wsparcia
• samodzielny dywizjon okrętów ratowniczych
• 556 samodzielny dywizjon okrętów hydrograficznych

Okręty

• Fregata ZOP proj. 1166.1K – 1 szt.
• Korweta artyleryjska proj. 1263 – 1 szt.
• Kuter rakietowy proj. 1241.1T – 2 szt.
• Kuter rakietowy proj. 206MR – 3 szt.
• Trałowiec bazowy proj. 1265.0 – 3 szt.
• Kuter artyleryjski proj. 1204 – 2 szt.
• Kuter desantowy proj. 1177.0 – 3 szt.
• Kuter desantowy proj. 1206 – 2 szt.

Wojska brzegowe Flotylli Kaspijskiej^[2]:

• 77 Samodzielna Gwardyjska Moskiewsko-Czemiachowska Brygada Piechoty Morskiej
• 847 dywizjon rakiet artylerii brzegowej – Astrachań.
• 539 Węzeł Łączności – Astrachań.
• 530 kompania WRE

Lotnictwo morskie Flotylli Kaspijskiej^[2]:

• samodzielna eskadra lotnictwa transportowego
• 11 samodzielna grupa powietrzna ekranoplanów

Przypisy

Bibliografia

• Marek Depczyński: Rosyjskie siły zbrojne: od Milutina do Putina. Warszawa: Bellona SA, 2015. ISBN 978-83-11-13505-5.
• Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 11, Moskwa 1973.