Forțele Navale Române

Forțele Navale Române

Państwo	Rumunia
Siły zbrojne	Rumuńskie Siły Zbrojne
Data utworzenia	22 października 1860
Prefiks	ROS (nieoficjalny)
Proporzec

Forțele Navale Române (Rumuńskie Siły Morskie) − marynarka wojenna Rumunii. Składa się z floty operującej na Morzu Czarnym oraz flotylli rzecznej, która operuje na Dunaju. W 2011 liczyła 7150 ludzi i około 60 jednostek pływających. Fregaty stacjonują obecnie w Konstancy, a korwety w Mangalii. Od 1880 do 1948 roku marynarka nosiła nazwę Królewska Rumuńska Marynarka (Marina Regală Română), a od 1948 roku Rumuńskie Siły Morskie (Forțele Navale Române).

Historia

Początki i I wojna światowa

Krążownik „Elisabeta” z 1888

Początkowo własne siły morskie operujące na Dunaju były tworzone przez władców Muntenii, Mołdawii i Siedmiogrodu^[1]. Wspólna marynarka wojenna została utworzona 22 października 1860 roku w ramach Zjednoczonego Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny dekretem księcia Aleksandra Jana Cuzy^[1]. Posiadała wtedy 6 okrętów i 275 marynarzy stacjonujących w bazie w Izmaile, następnie przeniesionej do Braiły, ostatecznie w 1867 roku bazę ulokowano w Gałaczu. Pierwszy statek o napędzie parowym - „Rumunia” zwodowano w 1864 roku^[1].

W czasie wojny rosyjsko-tureckiej w 1877 Rumunia wystąpiła po stronie Imperium rosyjskiego, a jej okręty pływały pod rosyjską banderą, wykonując głównie zadania zaopatrzeniowe na rzecz Rosjan oraz patrolując szlaki morskie. Jedynym sukcesami w tym konflikcie było zatopienie dwóch tureckich monitorów^[a]. Na skutek tej wojny Rumunia zyskała niepodległość oraz dostęp do Morza Czarnego, gdzie wybudowano port w Konstancy^[2]. W 1896 roku dekretem królewskim marynarkę rozdzielono na Dywizję Morską z dowództwem w Konstancy i Dywizję Dunaju z dowództwem w Gałaczu^[1]. W tym czasie rumuńskie okręty używały prefiksu NMS od Nava Majestatii Sale, czyli rumuńskiego odpowiednika brytyjskiego przedrostka HMS.

W momencie wybuchu I wojny światowej w 1914 roku marynarka wojenna posiadała z okrętów morskich o większej wartości jedynie przestarzały krążownik NMS „Elisabeta” z 1888, używany w czasie II wojny bałkańskiej (działa zdemontowano i umieszczono na lądzie, a okręt wycofano) i trzy stare francuskie torpedowce^[2]. Podczas wojny, w 1916 roku zmobilizowano nadto cztery statki pasażerskie, służące aktywnie jako krążowniki pomocnicze oraz transportowce wodnosamolotów^[2]. Oprócz tego flota rzeczna posiadała cztery nowoczesne monitory i osiem brytyjskich torpedowców rzecznych^[2]. W 1913 roku zamówiono we Włoszech cztery nowoczesne niszczyciele, lecz nie zostały dostarczone z uwagi na wybuch wojny^[3]. Przez całą wojnę zatopiono jedynie austro-węgierski monitor, który wszedł na minę.

Okres międzywojenny i II wojna światowa

Niszczyciel NMS „Regele Ferdinand” w 1935

NMS „Delfinul”

Wkrótce po wojnie marynarka wzbogaciła się o sześć torpedowców przejętych po podziale floty Austro-Węgier typów Tb 74T i Tb 82F (siódmy zatonął podczas transferu)^[3]. Zakupiono też we Francji cztery kanonierki wojennej budowy, a od Włoch odkupiono dwa zbudowane przed wojną dla Rumunii niszczyciele typu Marasti^[4]. W ramach nowego planu rozbudowy floty, w 1927 roku zamówiono we Włoszech nowe okręty, przede wszystkim dwa nowoczesne niszczyciele typu Regele Ferdinand, przyjęte do służby w 1930 roku^[3]. Rok później do służby wszedł też zbudowany we Włoszech okręt baza „Constanța”, a w 1936 pierwszy okręt podwodny NMS „Delfinul”^[4]. W 1937 roku zatwierdzono kolejny ambitny plan rozbudowy floty, który jednak został zrealizowany w minimalnym stopniu (zakładał budowę m.in. krążownika lekkiego, czterech niszczycieli i trzech okrętów podwodnych)^[3]. W jego ramach zbudowano w Rumunii na podstawie planów zagranicznych tylko jeden stawiacz min „Amiral Murgescu” i dwa okręty podwodne, które ukończono dopiero w 1943 roku^[4]. W 1938 zakupiono szkolny żaglowiec „Mircea”, zbudowany przez Blohm und Voss, który pozostaje nadal w służbie. Ponadto na początku wojny zakupiono w Wielkiej Brytanii trzy kutry torpedowe; dalsze sześć kutrów zakupiono już podczas działań wojennych od Niemiec^[5]. W 1939 rumuńska flota statków handlowych Serviciul Maritim Român posiadała też 17 statków o wyporności łącznej 72 tysięcy ton.

Unikalną cechą marynarki rumuńskiej była konieczność utrzymywania silnej flotylli rzecznej na Dunaju. Tworzyły ją w okresie międzywojennym cztery monitory zbudowane przed I wojną światową dla Rumunii w Austro-Węgrzech i trzy dalsze uzyskane w ramach podziału floty austro-węgierskiej, sześć porosyjskich baterii pływających (MR 491 do 496) oraz liczne kutry uzbrojone i trałowce rzeczne^[6].

Podczas II wojny światowej rumuńskie siły morskie stojące po stronie Państw Osi składały się z czterech niszczycieli (dwóch przestarzałych typu Mărăști i dwóch typu Regele Ferdinand, trzech torpedowców^[3], trzech okrętów podwodnych („Delfinul”, „Rechinul” i „Marsuinul”), pięciu stawiaczy min^[7] oraz dziewięciu kutrów torpedowych^[7] i 20 wodnosamolotów, w czasie gdy radziecka Flota Czarnomorska liczyła 100 okrętów, w tym pięć krążowników. Jedynie na krótko w 1943 roku Rumunia przejęła pięć włoskich miniaturowych okrętów podwodnych (typu CB)^[4]. Dominacja Sowietów sprawiła, że w kampanii na Morzu Czarnym marynarka wojenna ograniczyła się do zadań minowania szlaków w zachodniej części morza oraz osłony konwojów przybrzeżnych^[8]. Na rumuńskich minach zatonęło 9 radzieckich okrętów podwodnych i być może niszczyciel „Moskwa”^[8]. Od 12 kwietnia do 14 maja 1944 roku, w rezultacie porażki na froncie wschodnim w bitwie o Krym, okręty rumuńskie dowodzone przez kontradmirała Horię Macellariu przeprowadziły największą w swojej historii operację wojskową ewakuowania ok. 130 tys. żołnierzy rumuńskich z Odessy i Sewastopola do Rumunii. Po obaleniu dyktatury Iona Antonescu w 1944 przez króla Michała I Rumunia przeszła na stronę aliantów, a okręty, które nie zostały jeszcze zniszczone przez radzieckie lotnictwo, zostały zarekwirowane we wrześniu przez ZSRR (dwa niszczyciele typu Regele Ferdinand i okręt podwodny „Marsuinul” zwrócono w 1951).

Czasy powojenne

Za rządów komunistycznych zakupiono lub otrzymano od ZSRR między innymi cztery małe okręty podwodne serii M-XV (1957), dziesięć kutrów torpedowych projektu 123 (1960), sześć kutrów rakietowych projektu 205 (kod NATO: Osa) (1964), trzy korwety projektu 204 (NATO: Poti) (1969), okręt podwodny projektu 877 (NATO: Kilo) (1985, od 1995 w rezerwie) i dwa kutry rakietowe projektu 1241RE (NATO: Tarantul) (1989)^[9]. Wyprodukowano też na licencji lub na bazie projektów radzieckich 27 trałowców projektu 255 (1956) i 12 dużych kutrów torpedowych typu Epitrop (1979)^[10]. Chcąc częściowo uniezależnić się od ZSRR, w latach 1971−1983 kupiono w Chinach lub zbudowano na licencji 24 kutry torpedowe-wodoloty Typ 025 i 27 patrolowców Typ 062^[11].

Od lat 70. Rumunia uruchomiła ambitny program budowy większych okrętów bojowych według własnych projektów, aczkolwiek opierających się na systemach uzbrojenia i wyposażenia elektronicznego kupowanych w ZSRR^[12]. Zbudowano w ten sposób do początku lat 90. cztery korwety zwalczania okrętów podwodnych typu Amiral Petre Bărbuneanu (kod NATO: Tetal), dwie ulepszone korwety typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (kod NATO: Tetal II), a w końcu niszczyciel rakietowy „Muntenia”, po 1989 roku przemianowany na fregatę „Mărășești”^[12]. Z uwagi na ograniczone możliwości i brak doświadczenia konstruktorów, powstałe jednostki miały jednak umiarkowaną wartość bojową. Słabością tych okrętów był w szczególności ubogi zestaw wyposażenia radioelektronicznego, w większości przestarzałego, oraz brak systemów rakiet przeciwlotniczych^[12][13]. Zbudowano też w latach 80. własnej kontrukcji dwa stawiacze min i cztery trałowce^[14]. Budowano oprócz tego liczne okręty rzeczne różnych klas.

Od 2004 roku Rumunia jest członkiem NATO, skromny budżet sprawia, że nawet okręty zbudowane w czasach transformacji były dozbrajane stopniowo w kolejnych latach budżetowych. Aby zbliżyć się do standardów okrętów wojennych państw NATO, Rumunia zakupiła dwie fregaty typu 22, wycofane z Royal Navy (HMS „London”, zwodowany w 1984 oraz HMS „Coventry” zwodowany w 1986). Okręty, chociaż kosztowały 116 mln GBP, pozbawione zostały uzbrojenia rakietowego, a uzbrojenie stanowią jedynie torpedy i armaty 76 mm Oto Melara, co czyni z nich duże okręty patrolowe. Umowa wywołała skandal w obu krajach, ponieważ zawarto ją z prywatną firmą BAE Systems, a brytyjski rząd otrzymał za okręty po 100 tysięcy GBP.^[15][16] Nie wiadomo, czy okręty zostaną dozbrojone. W 2011 roku fregata „Regele Ferdinand” (F-222) wspierała operację NATO Unified Protector w ramach blokady Libii z zaokrętowanym oddziałem komandosów. W grudniu 2016 roku rumuńskie ministerstwo obrony ujawniło projekt zakładający zbudowanie czterech korwet wielozadaniowych SIGMA w stoczni Damen w Gałczu (Galati) za 4,3 miliarda lei (0,95 miliarda euro). Pierwszy okręt ma powstać w dwa i pół roku od podpisania umowy^[17].

W zakresie sił rzecznych, w 1952 roku Dywizja Dunaju została przekształcona w Flotyllę Dunaju z siedzibą w Giurgiu. Po 1960 roku istniały same brygady okrętów rzecznych. W 1995 roku ponownie sformowano Flotyllę Dunaju „Mihail Kogălniceanu”, przemianowaną w 2000 roku na Flotyllę Rzeczną „Mihail Kogălniceanu”, w 2006 roku na Służbą Rzeczną Dowództwa Floty, a w 2015 roku na Dowództwo Flotylli Rzecznej^[1].

Struktura

Siły Morskie Rumunii składają się (według stanu na 2022 rok) z Floty grupującej okręty morskie, Flotylli Rzecznej oraz baz morskich i pododdziałów logistycznych^[18].

• Flota (rum. Flota)^[18]
  • 56 Flotylla Fregat im. kontradmirała Horii Macellariu (Flotila 56 Fregate „Contraamiral Horia Macellariu”)
  • 50 Dywizjon Korwet (Divizionul 50 Corvete)
  • 146 Dywizjon Okrętów Minowych i Przeciwminowych (Divizionul 146 Nave Minare - Deminare)
  • 150 Dywizjon Okrętów Rakietowych (Divizionul 150 Rachete Navale)
  • 508 Dywizjon Rakietowy Brzegowy (Divizionul 508 Rachete de Coastă)
• Dowództwo Flotylli Rzecznej im. Mihaila Kogălniceanu (Comandamentul Flotilei Fluviale „Mihail Kogălniceanu”)^[18]
  • 67 Dywizjon Okrętów Artyleryjskich (Divizionul 67 Nave Purtătoare de Artilerie)
  • 88 Dywizjon Patrolowców Rzecznych (Divizionul 88 vedete fluviale)
  • 307 Pułk Piechoty Morskiej „Heracleea” (Regimentul 307 Infanterie Marină „Heracleea”)
• bazy i logistyka (Baza Logistică Navală)

Okręty

Flotylla morska

Typ	Zdjęcie	Okręty	Wejście do służby	Wyporność (t)	Długość (m)
Fregaty (3)
Fregaty rakietowe typu 22		F-221 Regele Ferdinand F-222 Regina Maria	2004−2005	4800	145
Mărășești (F-111)		F-111 Mărășești	1992	5790	144,6
Korwety (7)
Korwety typu Amiral Petre Bărbuneanu (NATO: Tetal)[19]		F-263 Vice-Amiral Eugeniu Roșca F-260 Amiral Petre Bărbuneanu	1983−1987	1440	92,7
Korwety typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (NATO: Tetal-II)[20]		F-264 Contraamiral Eustațiu Sebastian F-265 Contraamiral Horia Macellariu	1989−1992	1500	92,4
Okręty projektu 1241/Zborul (NATO: Tarantul)		F-188 Zborul F-189 Pescărușul F-190 Lăstunul	1989−1991	455	57
Okręty podwodne (1)
Okręt podwodny projektu 877 (NATO: Kilo, w rezerwie)		Delfinul	1985	3180	72,9
Pozostałe (13)
Kutry torpedowe typu Epitrop (Zmodyfikowany projekt 205, NATO: Osa)		F-202 Smeul F-204 Vijelia F-209 Vulcanul	1979−1989	215	38,6
Trałowce typu Musca		F-24 Lt. Remus Lepri F-25 Lt. Lupu Dinescu F-29 Lt. Dimitrie Nicolescu F-30 Slt. Alexandru Axente	1986−1989	790	60,8
Stawiacz min Vice-Amiral Constantin Bălescu (typ Cosar)		F-274 Vice-Amiral Constantin Bălescu	1981	1450	79
Okręty logistyczne typu Croitor		F-281 Constanța F-283 Midia	1979	3500	108
Okręt zaopatrzeniowy projektu 406		TMM-532	1992	2085	76,36
Żaglowiec typu Gorch Fock		Mircea	1939	1604	67,84
Okręt dowodzenia		Egreta

Flotylla rzeczna

Typ	Zdjęcie	Okręty	Wejście do służby	Wyporność (t)	Długość (m)
Monitory typu Mihail Kogălniceanu		3	1993−1998	550	52,1
Kanonierki typu Smârdan (Brutar II)		3	1990−1993	370	50,7
Kanonierki typu Grivita (Brutar I)		2	1987−1989	320	45,7
Łodzie patrolowe typu VD 141[21]		12	1976−1984	97	33,3

Śmigłowce

Zdjęcie	Śmigłowiec	Typ	W służbie	Uwagi
	IAR 330 Puma Naval	śmigłowiec pokładowy	3	Licencyjny Aérospatiale Puma.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• S. Patianin, M. Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Bałkanskich gosudarstw i stran Wostocznogo Sriediziemnomoria. „Morskaja Kampanija”. 3/2007, 2007. (ros.). 
• M. Pietlewannyj: Korabli stran Warszawskogo dogowora. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2009. ISBN 978-5-8172-0127-7. (ros.).

Linki zewnętrzne

• Romanian Naval Forces [dostęp 2012-06-20]  (ang.).
• World Navies Today: Romania, hazegray.org. [dostęp 2012-06-20]. (ang.).