Fort II w Poznaniu
nr rej. A-245 z 25 maja 1983[1] | |
Brama główna fortu | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres | ul. Obodrzycka |
Typ budynku | fort |
Architekt | |
Rozpoczęcie budowy | 1878 |
Ukończenie budowy | 1882 |
Ważniejsze przebudowy | 1888-1889, 1913-1914, po 1941 |
Właściciel | Miasto Poznań[2] |
Plan budynku | |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
52°22′21″N 16°57′57″E/52,372500 16,965833 |
Fort II (Stülpnagel, Aleksandra Kraszewskiego) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Żegrzu przy ulicy Obodrzyckiej[1].
Historia
Zbudowany został w latach 1878–1882, w pierwszym etapie budowy twierdzy fortowej[3][4]. Wykonawcą robót była firma Degen Forsten und Wilhelmi, koszt budowy wyniósł 2 mln marek, a do prac wykorzystano także jeńców francuskich[4].
Fort otrzymał nazwę Stülpnagel, na cześć Friedricha von Stülpnagela. W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort II otrzymał imię Aleksandra Kraszewskiego.
W 1941 obiekt zajęła firma Telefunken Gesellschaft fur drahtlose Telegraphie i ulokowała tam produkcję[5].
W 1945, podczas bitwy o Poznań, 1083 pułk piechoty próbował zdobyć fort nacierając od południowego wschodu (po zdobyciu Fortu Ia) i zachodu[6][7]. Walki trwały od 4 do 7 lutego 1945[8]. 8 lutego 1945, po opanowaniu Rataj, niemiecka załoga opuściła fort, a oddziały broniące Żegrza wycofały się[9][7][10].
Po II wojnie światowej fort był użytkowany przez wojsko, milicję, a później wykorzystywany na cele magazynowe[5].
Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)[11]. Obiekt jest zachowany w bardzo dobrym stanie, brak jakichkolwiek zniszczeń budowlanych, roślinność nie jest dziko rozrośnięta. Część fortu została poddana rewitalizacji przez Stowarzyszenie Lepszy Świat[12][13]. W latach 2014– 2017 fortem opiekowała się Fundacja Familijny Poznań. Od 2018[14] roku fort był pod opieką Fundacji Fort, która planowała jego rewitalizację[15][16]. Chciała stworzyć na Żegrzu Fort Kultury[14].
Lokalizacja i konstrukcja
Zbudowany na narysie symetrycznego sześcioboku[4]. Dojazd zapewniała droga forteczna i droga rokadowa (ul. Obodrzycka i Forteczna)[4], dojazd do miasta – ulica Rzeczańska[17].
Kąt między odcinkami czoła – 140°[18]. Otoczony jest wałami: artyleryjskim z 13 trawersami i piechoty[4]. Majdan podzielony jest nasypem[4]. Obiekty otoczone są suchą fosą (szerokość 9-10 m i głębokość 9 m), o murowanych skarpach i 3 kaponierach (czołowa i dwie barkowe)[19].
Przebudowy
W latach 1888-1889 fort wzmocniono, a na skrzydłach dobudowano sześciostanowiskowe baterie[20][21]. W latach 1913-1914 na przeciwskarpie wybudowano dwa betonowe schrony dla drużyn przeciwszturmowych[20][21]. W tym samym okresie przemurowano niektóre wejścia zaopatrując je w nowe drzwi.
Po 1941, po zajęciu obiektu na cele produkcyjne, wybudowano bocznicę kolejową oraz rampę rozładowczą, które znajdowały się w części szyjowej[5]. Fosa została zadaszona, jej dno pokryte posadzką betonową, i wykorzystana jako hale produkcyjne[5].
W latach 80. XX wieku została zlikwidowana bocznica kolejowa do fortu[5].
Przypisy
- ↑ a b Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
- ↑ a b Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-25]. (pol.)., warstwa: Grunty Miasta Poznania
- ↑ Maria Strzałko , Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007 .
- ↑ a b c d e f Karwat ↓, s. 152.
- ↑ a b c d e Karwat ↓, s. 157.
- ↑ Szumowski 1985 ↓, s. 355.
- ↑ a b Tadeusz Świtała. Luty 1945 w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 2/1985, s. 45, 1985. Wydawnictwo Miejskie. (pol.).
- ↑ Szumowski 1985 ↓, s. 355-356.
- ↑ Szumowski 1985 ↓, s. 356.
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 312.
- ↑ Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
- ↑ Piotr Bojarski. Fort II otworzy się dla poznaniaków!. „Gazeta Wyborcza”, 2011-03-22. (pol.).
- ↑ Filip Czekała. Poznań: Już jesienią zwiedzimy Fort II?. „Głos Wielkopolski”, 2011-08-02. (pol.).
- ↑ a b Najbardziej pechowa fortyfikacja w Poznaniu? Fort II traci kolejnego najemcę, plus.gloswielkopolski.pl, 13 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-15] (pol.).
- ↑ Poznań: Forty starają się o miliony euro na rewitalizację, plus.gloswielkopolski.pl, 3 stycznia 2019 [dostęp 2020-08-15] (pol.).
- ↑ Kolejne porządki Fortu II - Odnowa - Poznan.pl, www.poznan.pl [dostęp 2020-08-15] (pol.).
- ↑ Barbara Fabiańska. Z Romanem Misiem przechadzka po Starym Żegrzu. „Kronika Miasta Poznania”. 3/2001, s. 205. Wydawnictwo Miejskie. (pol.).
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 132.
- ↑ Karwat ↓.
- ↑ a b Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 182.
- ↑ a b Karwat ↓, s. 156.
Bibliografia
- Zbigniew Szumowski: Boje o Poznań 1945. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, s. 354-356., ryc.
- Janusz Karwat. Ratajskie fortyfikacje. „Kronika Miasta Poznania”. 3/2001, s. 149-163. Wydawnictwo Miejskie. (pol.)., fot., rys.
- Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Jakub Torenc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Poznań, Fort II, plan przyziemia; źródło: Kronika Miasta Poznania 3/2001
Brama Berlińska - widok od zewnątrz
Autor:
Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.
Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0Mapa lokalizacyjna Poznania
Fort II Twierdzy Poznań sfotografowany przez satelitę KH-4A 1023, 23 sierpnia 1965 r.