Fotografia barwna
Fotografia barwna – technika fotograficzna umożliwiająca rejestrowanie obrazów barwnych. Polega na rejestracji, na negatywie lub pozytywie, zdjęć fotografowanych przedmiotów wraz z ich kolorem, czyli właściwością wywołującą wrażenia wzrokowe, zależne od długości fal świetlnych odbijanych, przepuszczanych lub emitowanych przez te przedmioty.
Historia
James Clerk Maxwell opracował w 1855 roku podstawy teoretyczne fotografii barwnej i jako pierwszy zaczął eksperymentować z rejestrowaniem barwnych obrazów. W 1861 roku brytyjski fotograf Thomas Sutton pracując na zlecenie Maxwella wykonał pierwszą projekcję barwną przedstawiającą wielokolorową wstążkę, zdjęcie to znane jest jako Tartanowa wstążka (ang. Tartan Ribbon)[1].
Louis Ducos du Hauron wykonał w 1877 roku kolorową fotografię francuskiego miasteczka Agen. Zdjęcie Louisa Ducosa du Haurona uważa się za pierwszą fotografię barwną. W 1907 roku bracia Lumière wynaleźli płyty do zdjęć w barwach naturalnych – autochrom.
Początki fotografii barwnej w Polsce
Pierwszą polską fotografię barwną wykonał w technice autochromu Stanisław Wilhelm Lilpop i jest to portret Hanny Lilpop z przyjaciółką w Podkowie Leśnej w 1909 r.[2] Jednym z najsłynniejszych polskich kolorowych zdjęć z początku XX wieku jest fotografia Kwiaciarki na rynku w Krakowie, którą wykonał w ok. 1910[3]–1912[4] roku Tadeusz Rząca. Do polskich pionierów zalicza się także Henryk Mikolasch, który w 1910 roku wykonał kolorowe zdjęcie pod tytułem Dziewczynka z morelami. W latach 1912–1918 słynny polski fotograf Stanisław Krygowski, bawiąc w Tatrach Polskich i w Zakopanem, wykonał wiele fotografii kolorowych w technice autochromu i uwiecznił na nich Górali, turystów i przyrodę. Autochromy zachowały się w kolekcji Centralnej Biblioteki Górskiej PTTK w Krakowie[5]. W latach 1912-1930 legionista Piłsudskiego Jan Włodek wykonał 243 autochromy przedstawiające Kraków i Tatry Polskie[6]. W Polsce, w czasach II RP bardzo rzadko wykonywano fotografie kolorowe. Do najsłynniejszych zachowanych należą Góralki z Zakopanego (1938) autorstwa Zygmunta Szczotkowskiego, architektura Czesława Olszewskiego publikowana w magazynie Arkady w latach 30. oraz fotografie polskich krajobrazów Henryka Poddębskiego. W dwudziestoleciu międzywojennym dwóch fotografów, Hans Hildenbrand i Maynard Williams, odwiedziło Polskę i wykonało wiele kolorowych fotografii, głównie terenów wiejskich, z których część zostało opublikowanych w magazynie National Geographic[7][8][9].
Mało znane są w samej Polsce filmy kolorowe pokazujące przedwojenne Wojsko Polskie (film z 1939 r. pod tytułem 1. Pułk Szwoleżerów im. Piłsudskiego – dostępny w internecie) oraz dostępne na internetowych stronach magazynu „Life” bogate archiwum kolorowych zdjęć przedstawiających okupowaną Polskę, Polaków i Niemców w czasie II wojny światowej Hugona Jaegera. Jednym z pierwszych filmów kolorowych w historii Polski jest Wesele księżackie w Złakowie Borowym z 1937 roku Tadeusza Jankowskiego[10]. Wśród niewielu filmów barwnych nakręconych przed II wojną światową w Polsce znajduje się reportaż z 1938 roku pod tytułem Beautiful Poland (Malownicza Polska) Romualda Gantkowskiego. Tematem filmu są polskie miasta i ich mieszkańcy. Udokumentowano zabytki, ruch uliczny i codzienne życie (po wybuchu wojny film zaktualizowano i wyświetlano pt. The land of my mother). Dokument ten został wyświetlony na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku natomiast Wesele księżackie na Wystawie Światowej w Paryżu w 1937 r. Oba filmy zachowały się w archiwach.
Pierwsze w historii kolorowe fotografie II wojny światowej wykonał w Polsce amerykański dziennikarz Julien Bryan za pomocą filmu Kodachrome[11][12].
Rynek Główny w Krakowie, Tadeusz Rząca, autochrom, ok. 1915
Polski pawilon w Paryżu na wystawie światowej w 1925, Auguste Léon, autochrom
Polski pawilon na wystawie światowej w Paryżu w 1937, Procédé Gorsky frères
Architektura Warszawy, Czesław Olszewski, 1937
Góralka z Zakopanego, Zygmunt Szczotkowski, Agfacolor, 1938
Żniwa w Żarkach, Zygmunt Szczotkowski, Agfacolor, 1938
Dar Pomorza, Gunnar Lundh, Agfacolor, 1938
Panorama Wisły, Henryk Poddębski, Agfacolor, 1939
Polskie okopy tuż przed II wojną światową w Libiążu, Agfacolor, 1939
Rozwój techniki
.jpg)
Istnieją dwie metody rejestracji i odtwarzania obrazów barwnych: addytywna i subtraktywna. W uproszczeniu, pierwsza metoda polega na dodawaniu trzech barw podstawowych, prowadzącym do uzyskania bieli, druga natomiast na nakładaniu trzech warstw barwnych mogących wytworzyć czerń. Obie metody stosowano równolegle w historii techniki fotografii barwnej.
Najwcześniejsze zdjęcia barwne – tylko obiektów nieruchomych – wykonywano zwykłymi aparatami fotograficznymi kolejno poprzez trzy filtry w barwach podstawowych. Uzyskane w ten sposób negatywy czarno-białe służyły jako materiał do addytywnego druku barwnego. Później powstał aparat fotograficzny Bermpohla z układem półprzezroczystych zwierciadeł dający od razu trzy takie negatywy, co pozwalało na dokonywanie migawkowych zdjęć obiektów ruchomych.
Na początku XX wieku firma Lumière wprowadziła klisze autochrom, w których na zwykłej emulsji żelatynowej nałożony był raster, złożony z barwionych na kolory podstawowe ziarenek krochmalu. Po naświetleniu i wywołaniu odwracalnym uzyskiwano dość ciemny diapozytyw w addytywnych barwach naturalnych. Podobna metoda, stosująca szachownicę miniaturowych filtrów, pod nazwą dufaycolor przetrwała do lat pięćdziesiątych XX w.
Przełomem było wprowadzenie w latach 30 XX wieku światłoczułych materiałów diapozytywowych w postaci trójwarstwowych filmów małoobrazkowych Kodaka w USA i Dufaycolor w Wielkiej Brytanii (1935) oraz Agfy w Niemczech (1936), polegających na subtraktywnej syntezie barw. Fotografia barwna stała się dostępna dla amatorów. W kilka lat później pojawił się barwny materiał światłoczuły, dający negatywy w barwach dopełniających, które można było kopiować na barwnych papierach fotograficznych. Jakość i trwałość takich zdjęć barwnych pozostawiały początkowo wiele do życzenia.
W produkcji filmów przez wiele lat utrzymywały się kamery systemu Technicolor, naświetlające przez układ zwierciadeł i filtrów równocześnie trzy taśmy filmowe, z których produkowano kopie filmów do projekcji kinowej. Zasada trójpodziału promieni okazała się tak doskonała, że nadal stosowana jest w profesjonalnych kamerach telewizyjnych. Natomiast w cyfrowej fotografii amatorskiej stosowana jest metoda rastrów barwnych, znana już od stu lat (np. autochrom).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Peres 2007 ↓, s. 35, 693.
- ↑ Katarzyna Brejwo: Pierwszy raz w kolorze. Gazeta Wyborcza, 2013-07-04. [dostęp 2013-08-09].
- ↑ Aga Cygan: Świat w kolorze Black&White, archive.fo, 3 maja 2013 [dostęp 2019-09-16].
- ↑ Anna Cymer: Od tego się zaczęła kolorowa fotografia, Świat Obrazu, 4 marca 2016 [dostęp 2019-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ J. Nowicka: Szklane płyty tylko dla bogatych. Rzeczpospolita, 2008. [dostęp 2008]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-19)].zły zapis daty dostępu
- ↑ Autochromy Zdzisława Włodka. [w:] Otwarty System Archiwizacji [on-line]. Centrum Archiwistyki Społecznej. [dostęp 2020-12-24].
- ↑ Maynard Owen Williams, Struggling Poland, „National Geographic Magazine”, sierpień 1926.
- ↑ Hans Hildenbrand, Bright Bits in Poland’s Mountainous South, „National Geographic Magazine”, marzec 1935.
- ↑ Colour Photos of Everyday Life in Poland in 1930 by Hans Hildenbrand. Slavorum. [dostęp 2018-09-25]. (ang.).
- ↑ Wystawy – Stroje ludowe w Polsce, web.archive.org, 2 lutego 2015 [dostęp 2019-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-02].
- ↑ „Korespondent Bryan” w TVP1 – Telewizja Polska SA, www.tvp.pl [dostęp 2019-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2010-09-04].
- ↑ Oczy Wuja Sama, www.gosc.pl [dostęp 2019-09-18].
Bibliografia
- Hans Windisch, Die neue Foto-Schule III, Seebruck: Heering-Verlag, 1961.
- Boris von Brauchitsch, Mała historia fotografii, Warszawa 2004.
- Michael R. Peres (red.), Focal Encyclopedia of Photography, Focal Press, 2007, ISBN 0-240-80740-5 (ang.).
Media użyte na tej stronie
Young Russian peasant women in front of traditional wooden house, in a rural area along the Sheksna River near the small town of Kirillov. Early color photograph from Russia, created by Sergei Mikhailovich Prokudin-Gorskii as part of his work to document the Russian Empire from 1909 to 1915.
Miasto Wisła, widoczny nowy basen kąpielowy z wieżą do skoków, przedwojenna Polska w 1939. Ta fotografia Agfacolor nie została pokolorowana (wynalazek z 1936).
Autor: Zygmunt Szczotkowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kopalnia węgla kamiennego "Janina" w Libiążu koło Chrzanowa na pograniczu województwa małopolskiego i województwa śląskiego, 20.07.1939.
Schron wykopany w sąsiedztwie jednego z budynków kopalni przed rozpoczęciem II wojny światowej.
Rynek Główny w Krakowie. Autochrom z ok. 1915, oryginał jest w zbiorach Muzeum Fotografii w Krakowie. Ta fotografia nie została pokolorowana.
Polski pawilon w Paryżu na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w 1925. Przykład architektury art déco inspirowanej klasycznym dworkiem polskim, barokowymi kościołami i stylem zakopiańskim. Próba stworzenia polskiego stylu narodowego. Architekci Józef Czajkowski, Wojciech Jastrzębowski i rzeźbiarz Henryk Kuna i malarze Tadeusz Gronowski, Józef Mehoffer oraz Zofia Stryjeńska otrzymali złote medale. Francuski krytyk sztuki pochodzenia polskiego Waldemar George, redaktor naczelny miesięcznika L’Amour de l’Art napisał (1925): „Pawilon polski uważam za najbardziej oryginalny i skończony ze wszystkich pawilonów cudzoziemskich. Stanowi znakomitą jedność i w równie największym stopniu jest polski, nie przestając być nowoczesnym.” Widoczna jest szklana wieża znana też z prasy francuskiej jako „kryształowa góra”, „latarnia morska” i „piramida ze szkła i żelaza”. Jest to fotografia kolorowa czyli autochrom braci Lumière (1907), który nie został pokolorowany (szklana kolorowa płyta światłoczuła, wymiary 9 x 12 cm).
Żniwa na polach w Żarkach w okolicach Libiąża k. Chrzanowa (Małopolska), rok 1938. Skan z małoobrazkowego (35mm) diapozytywu Agfa wykonanego aparatem Kodak Retina. Ta fotografia Agfacolor nie została pokolorowana. Jest to wynalazek z 1936.
korekcja cyfrowa - Julo.
Tartan Ribbon, photograph taken by James Clerk Maxwell in 1861. Considered the first durable colour photographic image, and the very first made by the three-colour method Maxwell first suggested in 1855. Maxwell had the photographer Thomas Sutton photograph a tartan ribbon three times, each time with a different colour filter (red, green, or blue-violet) over the lens. The three photographs were developed, printed on glass, then projected onto a screen with three different projectors, each equipped with the same colour filter used to photograph it. When superimposed on the screen, the three images formed a full-colour image. Maxwell's three-colour approach underlies nearly all forms of colour photography, whether film-based, analogue video, or digital. The three photographic plates now reside in a small museum at 14 India Street, Edinburgh, the house where Maxwell was born.
Polski żaglowiec Dar Pomorza (1909) z Gdyni sfotografowany na spotkaniu statków szkolnych państw bałtyckich w Sztokholmie (Strandvägen) w czerwcu 1938 r. Ta fotografia Agfacolor nie została pokolorowana. Jest 25 zdjęć statku.
Warszawa, Mokotów, ul. Kielecka 33a. Willa modernistyczna autorstwa Romualda Gutta z 1934 r. Unikalna fotografia barwna z 1937 r. Ta fotografia nie została pokolorowana.
Godło Rzeczypospolitej Polskiej a także herby polskich rodów królewskich na skórzanym i tkanym baldachimie, okapie w formie namiotu umocowanego na lancach kawaleryjskich w polskim pawilonie na Wystawie Międzynarodowej w Paryżu w 1937 roku. Autorzy kamiennej rotundy z piaskowca, architekci: B. Pniewski, St. Brukalski. Autorzy przeszklonego pawilonu ze stali, architekci: B. Lachert i J. Szanajca. W pawilonie prezentowano polską historię, sztukę nowoczesną, artystyczną książkę polską, film w tym pierwszy polski film barwny inżyniera Tadeusza Jankowskiego Wesele księżackie w Złakowie Borowym (Agfacolor) nagrodzony w Paryżu, architekturę wnętrz mieszkalnych, sztukę ludową, rozwój techniki i kolei (nowoczesna aerodynamiczna polska lokomotywa PKP Pm36 prezentowana obok pawilonu i nagrodzona w Paryżu), przemysł, bogatą ofertę turystyczną Polski w tym uzdrowiska, luksusowe artykuły spożywcze na eksport, kawiarnie, czekoladę, polskie malarstwo, rzeźby i neony. Na szczycie rotundy umieszczono rzeźbę Polonia Restituta (Franciszek Masiak), którą później po wojnie przeniesiono na szczyt Gubałówki tak jak i obraz "Uzdrowiska polskie" (Jeremi Kubicki). W środku rotundy wyryto kapitałą rzymską napis będący słowami Józefa Piłsudskiego z symbolicznego pogrzebu Juliusza Słowackiego w Krakowie w 1927: "Są ludzie i są prace ludzkie tak silne i tak potężne, że śmierć przezwyciężają, że żyją i obcują między nami." Budynki były połączone białym perforowanym zadaszeniem z okrągłymi otworami, które jako jeden z dwóch elementów pawilonu razem z kompozycją reliefową z prostokątnych płyt piaskowca pochodzących z rotundy odbudowano po wojnie w 1964 przy wejściu do modernistycznego apartamentowca inspirowanego architekturą Le Corbusiera przy ul. Wiejskiej 20 w Warszawie. Unikatowa fotografia barwna, którą wykonali Gorsky Frères w 1937.
Early color photo of Agen, France, by Louis Ducos du Hauron, 1877. The cathedral in the scene is the Cathédrale Saint-Caprais d'Agen. [1]
Autor: Robert Yarnall Richie , Licencja: No restrictions
Title: US Army, Puerto Rico Defenses
Creator: Robert Yarnall Richie
Date: 1939
Place: Puerto Rico
Physical Description: 1 transparency: film, color; 10 x 13 cm.
File: ag1982_0234_2063_K_39_sm_opt.jpg
Rights: Please cite DeGolyer Library, Southern Methodist University when using this file. A high-resolution version of this file may be obtained for a fee. For details see the https://sites.smu.edu/cul/degolyer/research/permissions/ web page. For other information, contact degolyer@smu.edu.
For more information, see: http://digitalcollections.smu.edu/cdm/ref/collection/ryr/id/822
The Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne was held from 25 May to 25 November 1937 in Paris, France. Visible the Norwegian pavilion, the Spanish pavilion, the Polish pavilion, the German pavilion on the Place de Varsovie and the Swiss pavilion and also the Belgian pavilion under the Tour Eiffel. This Agfacolor photo made by Dutch couple from Den Haag on car journey was not colorized. There is only four photos from this city by them and two duplicates of fountain with slightly different time.