Franciszek Honiok

Franciszek Honiok

Data urodzenia	1896
Data i miejsce śmierci	31 sierpnia 1939 Gliwice
Przyczyna śmierci	rozstrzelanie przez SS

Franciszek Honiok (ur. 1896, zm. 31 sierpnia 1939 w Gliwicach^[1]) – uczestnik powstań śląskich, zamordowany podczas prowokacji gliwickiej, rozpoczynającej niemiecki plan inwazji na Polskę, jedna z pierwszych ofiar II wojny światowej^[1][2][3].

Życiorys

Urodził się w 1896 roku na Górnym Śląsku, walczył po stronie polskiej podczas powstań śląskich, które nastąpiły po I wojnie światowej^[4]. Miał obywatelstwo niemieckie^[5], był katolikiem i nie miał żony^[1]. Mieszkał we wsi Łubie (ówczesnie Hohenlieben)^[6], leżącej na ówczesnych terenach III Rzeszy. Opisany został jako niewyróżniający się, niski rolnik. Po krótkim pobycie w Polsce, wrócił do Niemiec w 1925 roku, gdzie został zmuszony do walki z deportacją z powrotem do Polski, co robił aż do 1939 roku^[4]. W marcu 1938 wziął udział w odbywającym się w Berlinie kongresie Związku Polaków w Niemczech^[6]. 30 sierpnia 1939 roku został zatrzymany przez SS i Gestapo we wsi Połomia^[1]. Został wywiezony na wschód do koszar policyjnych w Bytomiu, gdzie podano mu jedzenie i wodę, a następnie do siedziby gestapo w Opolu, gdzie spędził noc. Przez cały czas, jak zauważyli jego porywacze, był "apatyczny, jego głowa była stale pochylona". Następnego ranka porywacze zabrali go na posterunek policji w Gliwicach i umieścili w izolatce. To miał być ostatni dzień jego życia^[4].

Alfred Naujocks, biorący udział w prowokacji gliwickiej, został poinformowany przez Heinricha Müllera, szefa Gestapo, że ma zostać dostarczony Polak, którego zakrwawione zwłoki mają zostać pozostawione w radiostacji jako niezbity "dowód" polskiej odpowiedzialności za atak^[4]. 31 sierpnia około godziny 20 na teren radiowej stacji nadawczej w Gliwicach wbiegło sześciu esesmanów w cywilnych ubraniach. Krótko przed godziną 20 esesman w białym fartuchu, podający się za lekarza, odwiedził Franciszka w jego celi i dał zastrzyk z silnym środkiem odurzającym. Podczas gdy Naujocks zajmował się transmisją, żołnierze SS dostarczyli nieprzytomnego do budynku i położyli przy tylnych drzwiach. W pewnym momencie – nie wiadomo kiedy – ktoś go zastrzelił^[4]. Ciało Franciszka, ubrane w polski mundur, pozostawiono na schodach wejściowych^[1].

Paweł Honiok, jego siostrzeniec i jedyny pozostały krewny, mówi: „Nikt nigdy nie chciał rozmawiać o tym, co się stało, to zawsze było tajemnicą. Niemcy kontrolowali nas do 1945 roku, a potem Rosjanie przejęli władzę i nie byli zainteresowani dokopywaniem się do prawdy o tym, co wydarzyło się na początku wojny. Nawet moja własna rodzina bała się o tym mówić”^[1][7]. Jego personalia udało się ustalić dopiero pod koniec XX wieku^[7][8]. Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 8 w Gliwicach pod kierunkiem nauczyciela historii Krzysztofa Kruszyńskiego napisali książkę „Franz (Franciszek) Honiok 1899–1939. Pierwsza ofiara II wojny światowej”. Praca otrzymała wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Bohaterowie są wśród nas” i została wydana przez Muzeum w Gliwicach^[5].

Zobacz też

• Prowokacja gliwicka
• Piotr Konieczka

Przypisy

Bibliografia

• Bradley Lightbody: The Second World War: Ambitions to Nemesis. 2004. ISBN 978-1-134-59272-2.