Franciszek Nowodworski (prezydent Włocławka)

Franciszek Nowodworski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 października 1797
Włocławek

Data i miejsce śmierci

16 grudnia 1880
Włocławek

Prezydent Włocławka
Okres

od 22 lipca 1831
do 30 listopada 1832

Poprzednik

Jan Neygart

Następca

Franciszek Olszewski

Franciszek Nowodworski (ur. 2 października 1797 we Włocławku, zm. 16 grudnia 1880 tamże[1][2]) – włocławski nauczyciel, prezydent miasta w latach 1831-1832.

Życiorys

Tablica pamięci Franciszka Nowodworskiego w kruchcie Kościoła św. Jana Chrzciciela

Syn Antoniego (1770-?)[3] i Katarzyny z Sikorskich. Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Nałęcz[2][4][5].

Ukończył szkołę elementarną oo. pijarów we Włocławku[6]. Posługiwał się językiem francuskim i niemieckim[7]. W dorosłym życiu został profesorem szkół włocławskich. Jego kariera nauczycielska trwała 40 lat[1]. Na emeryturę przeszedł między 1865 a 1870 rokiem[8]. 22 lipca 1831 roku obywatele uprawnieni do głosowania obrali go prezydentem Włocławka. Jego wybór zatwierdził w dn. 31 lipca namiestnik Królestwa Polskiego Iwan Paskiewicz. Pełnił tę funkcję do 30 listopada kolejnego roku. Był też właścicielem domu we Włocławku wraz z przyległymi nieruchomościami[4][7].

W kruchcie Kościoła św. Jana Chrzciciela we Włocławku znajduje się poświęcona mu tablica pamiątkowa wraz z popiersiem, autorstwa Hipolita Kasjana Marczewskiego (1853-1905)[1][9].

Rodzina

1 lutego 1819 r. w parafii św. Jana Chrzciciela poślubił Brygidę Germain (ok. 1792-1822)[10][11]. Doczekał się z nią syna, Józefa Konstantego (1821-1879)[12][13]. Jego drugą żoną została Marianna z Drejackich (1802-1871), również pochodzenia szlacheckiego. Para miała dzieci: Wojciecha Antoniego (1826-?)[14]; Kazimierza Juliana (1828-?)[15]; Julię (1829-1885); bpa Michała (1831-1896); Wiktorię, zamężną Barr (1836-1904) i Jana Henryka (1837-1893)[4][16][17].

Dziećmi Józefa byli adwokaci i politycy Jan Edward Nowodworski (1876-1954) oraz Franciszek Nowodworski (1859-1924), zaś synem Jana polityk Stanisław Marian Nowodworski (1873-1931)[18][19]. Adwokat Franciszek był ojcem Leona Nowodworskiego (1889-1941), także adwokata. Ten zaś jest ojcem adwokat Hanny Nowodworskiej-Grohman (ur. 1929), żony ekonomisty Jerzego Grohmana (1922-2017). Wnukiem Wiktorii Bar był Franciszek Bar (1898-1982), pierwszy prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku[17][20][21].

Przypisy

  1. ↑ a b c rfeter: Tablica Pamięci Franciszka Nowodworskiego (pol.). Pomniki, tablice, miejsca pamięci we Włocławku, 2017-10-11. [dostęp 2021-06-06].
  2. ↑ a b Metryka zgonu Franciszka Nowodworskiego nr 352/1880, 16.12.1880, Sygn. 150 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku. (ros.). Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-06-06].
  3. ↑ Barbara Lendzion: Parafia Włocławek urodzenia za lata 1758-1776 (pol.). Portal rodziny Szpejankowskich i Szpejenkowskich, 2018-03-11. [dostęp 2021-06-06].
  4. ↑ a b c Rodzina Nowodworskich w Księdze Ludności Stałej m. Włocławka z lat 1870-87 (pol. • ros.). Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-06-06].
  5. ↑ Kasper Niesiecki: Herbarz Polski. T. 6. Lipsk: J. N. Bobrowicz, 1839-1845, s. 583-585. [dostęp 2021-06-07].
  6. ↑ Anzelm Janusz Szteinke: Klasztory franciszkańskie na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej od XVI do XIX wieku. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 2015, s. 17. [dostęp 2021-06-08].
  7. ↑ a b Akta urzędników i officyalistów, Sygn. 90 w: Akta Miasta Włocławka. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku.
  8. ↑ Rodzina Nowodworskich w Księdze Ludności Stałej m. Włocławka z lat 1865-70, t. 1 (pol. • ros.). Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-06-06].
  9. ↑ Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 5. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, s. 365. ISBN 978-83-85938-25-5. [dostęp 2021-06-08].
  10. ↑ Metryka ślubu Franciszka Nowodworskiego i Brygidy Germian nr 13/1819, 01.02.1819, Sygn. 27 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku. (pol.). Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-06-06].
  11. ↑ Metryka zgonu Brygidy Nowodworskiej nr 183/1822, 17.10.1822, Sygn. 34 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku. (pol.). Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-06-08].
  12. ↑ Metryka chrztu Józefa Konstantego Nowodworskiego nr 54/1821, 18.03.1821, Sygn. 32 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku. (pol.). Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-06-06].
  13. ↑ Metryka zgonu Józefa Konstantego Nowodworskiego nr 62/1879, 07.03.1879, Sygn. 43 w: Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Bartłomieja w Płocku. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Płocku (ros.). Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2021-06-08].
  14. ↑ Metryka chrztu Wojciecha Antoniego Nowodworskiego nr 91/1826, 24.04.1826, Sygn. 43 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku. (pol.). Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-06-08].
  15. ↑ Metryka chrztu Kazimierza Juliana Nowodworskiego nr 44/1828, 17.02.1828, Sygn. 47 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku. (pol.). Genealogia w Archiwach. [dostęp 2021-06-08].
  16. ↑ Rodzina Nowodworskich w Księdze Ludności Stałej m. Włocławka z lat 1851-64, t. 1 (pol. • ros.). Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2021-06-06].
  17. ↑ a b Dariusz Szpoper. Franciszek Bar - pierwszy prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: szkic do historii wymiaru sprawiedliwości w Polsce po 1945 r.. „Studia Prawnoustrojowe”. nr 26, s. 291-306, 2014. Olsztyn: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. ISSN 1644-0412. [dostęp 2021-06-09]. 
  18. ↑ Marek Jerzy Minakowski: Józef Nowodworski h. Nałęcz (pol.). Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), 2021-06-08. [dostęp 2021-06-08].
  19. ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN NOWODWORSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-06-08].
  20. ↑ Cmentarz Stare Powązki: LEON JASIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-06-08].
  21. ↑ Promocja książki i jubileusz adw. Hanny Nowodworskiej-Grohman (pol.). Naczelna Rada Adwokacka, 2019-12-05. [dostęp 2021-06-08].

Bibliografia

  • Przemysław Ziółkowski: Włocławek: kalendarium dziejów miasta. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 2003, s. 130. ISBN 83-88115-68-5.
  • Marianna Gruszczyńska: Organizacja władz miejskich Włocławka w latach 1793-1914. W: Włocławek: dzieje miasta. pod red. Jacka Staszewskiego. T. 1: Od początków do 1918 roku. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 1999, s. 389-441. ISBN 83-88115-08-1.
Prezydenci Włocławka
Królestwo Polskie
II Rzeczpospolita
Polska Ludowa
III Rzeczpospolita

Herb Włocławka

Media użyte na tej stronie

Włocławek-relief of Franciszek Nowodworski.jpg
Autor: Mariochom, Licencja: CC BY-SA 4.0
Płaskorzeźba przedstawiająca Franciszka Nowodworskiego, prezydenta Włocławka w latach 1831-32 na tablicy jego pamięci aut. Hieronima Kasjana Marczewskiego w kruchcie Kościoła św. Jana Chrzciciela.
Włocławek-plaque of Franciszek Nowodworski.jpg
Autor: Mariochom, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica upamiętniająca Franciszka Nowodworskiego, prezydenta Włocławka w latach 1831-32 w kruchcie Kościele św. Jana Chrzciciela. Wykonał ją Hieronim Kasjan Marczewski. Na tablicy znajduje się inskrypcja:

Ś. P. Franciszek Nowodworski Ur. 2 pazdz. 1797 r. Po 40 latach pożytecznego nauczycielstwa publicznego a 83 latach życia cnotliwego zmarł w Bogu d. 16 grudnia

1880 r.