Frank Martin

Frank Martin
Ilustracja
Frank Martin, 1959
Imię i nazwiskoFrank Théodore Martin
Data i miejsce urodzenia15 września 1890
Genewa
Pochodzenieszwajcarskie
Data i miejsce śmierci21 listopada 1974
Naarden
Gatunkimuzyka poważna
Zawódkompozytor
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RFN
Strona internetowa

Frank Théodore Martin[1] (ur. 15 września 1890 w Genewie, zm. 21 listopada 1974 w Naarden[1][2][3]) – szwajcarski kompozytor.

Życiorys

Pochodził z rodziny hugenotów, osiadłej w Szwajcarii od połowy XVIII wieku[2]. Był dziesiątym i najmłodszym dzieckiem pastora[2]. W 1908 roku rozpoczął studia matematyczno-fizyczne na Uniwersytecie Genewskim, których jednak nie ukończył[2]. W latach 1906–1914 uczył się prywatnie muzyki u Josepha Laubera[1][2]. Podczas I wojny światowej odbył służbę w wojsku jako telegrafista[2]. W 1918 roku zawarł związek małżeński i przeprowadził się do Zurychu[1][2]. W latach 1921–1922 przebywał w Rzymie, a od 1924 do 1925 roku w Paryżu, gdzie współpracował z Rosyjskim Teatrem Marionetek Julii Sazonowej[2].

W 1926 roku wrócił do Genewy[1], gdzie założył zespół kameralny Société de Musique de chambre de Genève, z którym występował jako pianista i klawesynista[2]. W latach 1926–1936 współpracował jako recenzent koncertów symfonicznych z La Tribune de Genève[2]. W 1928 roku uzyskał dyplom w genewskim Instytucie Jaques-Dalcroze’a[2], gdzie następnie w latach 1928–1938[3] wykładał improwizację i teorię rytmu[2]. W latach 1930–1933 i 1941–1946 profesor kompozycji w konserwatorium w Genewie[2]. Założyciel i dyrektor działającego w latach 1933–1939 Technicum moderne de musique[1][2]. Od 1942 do 1946 roku prezes związku kompozytorów szwajcarskich[1][2]. W 1946 roku osiadł na stałe w Holandii[1][2]. W latach 1950–1957 prowadził klasę kompozycji w Hochschule für Musik w Kolonii[1][2], gdzie jednym z jego uczniów był Karlheinz Stockhausen[2][4].

Doctor honoris causa Uniwersytetu Genewskiego (1949) i Uniwersytetu w Lozannie (1961)[2]. W 1951 roku został laureatem Prix de Genève[2]. Honorowy członek Akademii Muzycznej św. Cecylii w Rzymie[2]. Odznaczony Krzyżem Zasługi 1. Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1968)[5].

Twórczość

Twórczość Martina pozostaje poza głównymi nurtami muzyki XX-wiecznej[2], łączy w sobie różne elementy i tendencje[3]. W pierwszym okresie jego twórczości dostrzegalne są wpływy Césara Francka, Gabriela Faurégo, Maurice’a Ravela i Claude’a Debussy’ego[3]. Własny, dojrzały styl wypracował stosunkowo późno, bo dopiero w latach 30. XX wieku[3]. Martin zaadaptował częściowo elementy techniki dodekafonicznej Arnolda Schönberga, odrzucając jednak jej intelektualny dogmatyzm prowadzący do destrukcji sensu tonalnego i zniesienia hierarchii między dźwiękami[2]. W muzyce Martina dodekafonia łączy się z impresjonistyczną tonalnością, wrażliwość kolorystyczna zaś ze ściśle linearną konstrukcją utworów[3]. Ważną część jego twórczości stanowi muzyka religijna[1][2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • Suita (1913)
  • Symphonie pour orchestre burlesque (1915)
  • Esquise (1920)
  • Rythmes (1926)
  • Symfonia (1937)
  • Du Rhône au Rhin (1939)
  • Petite symphonie concertante na harfę, klawesyn, fortepian i 2 orkiestry smyczkowe (1945, 2 wersja na orkiestrę smyczkową pt. Symphonie concertante 1946)
  • Concerto pour sept instruments à vent, timbales, batterie et orchestre à cordes (1949)
  • Etiudy na orkiestrę smyczkową (1956)
  • Ouverture en hommage à Mozart (1956)
  • Ouverture en rondeau (1958)
  • Inter arma caritas (1963)
  • Les quatre éléments (1964)
  • Erasmi monumentum na orkiestrę i organy (1969)

Utwory na orkiestrę i instrumenty solowe

  • 2 koncerty fortepianowe (I 1934, II 1969)
  • Ballada na saksofon, orkiestrę smyczkową, perkusję i fortepian (1938)
  • Ballada na fortepian i orkiestrę (1939)
  • Koncert skrzypcowy (1951)
  • Koncert na klawesyn i orkiestrę kameralną (1952)
  • Koncert wiolonczelowy (1966)
  • Trois danses na obój, harfę, kwintet smyczkowy i orkiestrę smyczkową (1970)
  • Ballada na altówkę i orkiestrę instrumentów dętych drewnianych (1972)
  • Polyptyque na skrzypce i 2 orkiestry smyczkowe (1973)

Utwory kameralne

  • 2 sonaty na skrzypce i fortepian (I 1913, II 1932)
  • Kwintet na fortepian i kwartet smyczkowy (1919)
  • Pavane couleur du temps na kwintet smyczkowy (1920)
  • Trio sur des mélodies populaires irlandaises na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1925)
  • Rapsodia na 2 skrzypiec, 2 altówki i kontrabas (1935)
  • Trio smyczkowe (1936)
  • Sonata da chiesa na violę d’amore i organy (1938, 2. wersja na flet i organy 1941, 3. wersja na violę d’amore i orkiestrę smyczkową 1952, 4. wersja na flet i orkiestrę smyczkową 1958)
  • Ballada na flet i fortepian (1939, 2. wersja na flet i orkiestrę symfoniczną 1939, 3. wersja na flet, orkiestrę smyczkową i fortepian 1941)
  • Ballada na puzon i fortepian (1940, 2. wersja na puzon i orkiestrę kameralną 1941)
  • Ballada na wiolonczelę i fortepian (1949, 2. wersja na wiolonczelę i orkiestrę 1949)
  • Kwartet smyczkowy (1967)

Utwory fortepianowe

  • Huit préludes pour le piano (1948)
  • Clair de lune (1952)
  • Au clair de la lune na 4 ręce (1955)
  • Etude rythmique (1965)
  • Esquisse (1965)
  • Fantaisie sur des rythmes flamenco na fortepian i taniec ad libitum (1974)
  • Uwertura i fokstrot na 2 fortepiany (1924)
  • Petite marche blanche et trio noir na 2 fortepiany (1937)
  • Les grenouilles, le rossignol et la pluie na 2 fortepiany (1937)

Utwory na instrumenty solowe

  • Quatre pièces brèves pour guitare (1933, 2. wersja na fortepian pt. Guitare 1933)
  • Passacaglia na organy (1944, 2. wersja na orkiestrę smyczkową 1952, 3. wersja na orkiestrę symfoniczną 1962)

Utwory na chór a cappella

  • Oda i sonet na 3 głosy żeńskie z wiolonczelą ad libitum do słów Pierre’a de Ronsard (1912)
  • Chantons, je vous en prie do słów Pauline Martin według Mystère de la Passion Arnoula Grébana (1920)
  • Msza na podwójny chór a cappella (1926)
  • Le coucou na 7 głosów żeńskich do słów Paul-Jeana Touleta (1930)
  • Chanson na 4 głosy żeńskie do słów Charlesa Ferdinanda Ramuza (1930)
  • Chanson en canon do słów Charlesa Ferdinanda Ramuza (1930)
  • Janeton na chór męski do słów Rolanda Stähli (1943)
  • Petite église na chór męski lub żeński do słów Henri Devaina (1944)
  • Canon pour Werner Reinhardt na 8 głosów do słów Pierre’a de Ronsard (1944)
  • A la foire d’amour na chór męski do słów Francisa Bourquin (1945)
  • Chanson des jours de pluie na chór męski do słów Rolanda Stähli (1945)
  • A la fontaine na chór męski do słów Rolanda Stähli (1945)
  • Cinq chants d’Ariel do słów Williama Shakespeare’a (1950)
  • Verse à boire do słów popularnych (1961)

Utwory na głos i instrumenty

  • Quatre sonnets à Cassandre na mezzosopran, flet, altówkę i wiolonczelę do słów Pierre’a de Ronsard (1921)
  • Chanson du mezzetin na sopran i mandolinę lub obój, skrzypce i wiolonczelę do słów Paula Verlaine’a (1923)
  • Le vin herbé na 12 głosów solowych, 2 skrzypiec, 2 altówki, 2 wiolonczele, kontrabas i fortepian do słów Josepha Bédier (cz. I 1938, cz. II i III 1940–1941)
  • Cantate pour le 1er août na chór lub kwartet wokalny i fortepian lub organy do słów popularnych (1941)
  • Sechs Monologe aus Jedermann na baryton i fortepian do słów Hugo von Hofmannsthala (1944, 2. wersja na baryton lub alt i orkiestrę 1949)
  • Dédicace na tenora i fortepian do słów Pierre’a de Ronsard (1945)
  • Quant n’ont assez fait do-do na tenora, gitarę i fortepian na 4 ręce do słów Karola Orleańskiego (1947)
  • Trois chants de Noël do słów Alberta Rudhardta (1947)
  • Drei Minnelieder na sopran i fortepian do słów anonima z XIII wieku, Dietmara von Aist i Walthera von der Vogelweide (1960, 2. wersja na sopran, flet, altówkę i wiolonczelę 1960)
  • Ode à la musique na chór, trąbkę, 2 waltornie, 3 puzony, kontrabas i fortepian do słów Guillaume’a de Machaut (1961)
  • Ballade des Pendus na 3 głosy męskie i 3 gitary elekryczne do słów François Villona (1971)
  • Et la vie l’emporta na alt i baryton solo, mały zespół wokalny i instumenty do słów Maurice’a Zundela, Marcina Lutra i anonima z XVI wieku (1974)

Utwory na głos i orkiestrę

  • Trois poèmes païens na baryton i orkiestrę do słów Leconte’a de Lisle (1910)
  • Le Roy a fait battre tambour na altówkę i orkiestrę kameralną do słów popularnych (1916)
  • Les dithyrambes na 4 głosy solowe, chór, chór dziecięcy i orkiestrę do słów Pauline Martin (1918)
  • Cantate sur la Nativité na głos solowy, chór, chór chłopięcy, klawesyn, instrumenty smyczkowe i organy do słów Arnoula Grébana (1929)
  • Der Cornet na alt i orkiestrę do słów Rainera Marii Rilkego (1943)
  • In terra pax na 5 głosów solowych, 3 chóry i orkiestrę do słów Starego i Nowego Testamentu (1944)
  • Golgotha na 5 głosów solowych, chór, orkiestrę i organy do słów Starego i Nowego Testamentu z liturgii Wielkiej Soboty i św. Augustyna (1948)
  • Pseaumes de Genève na chór, chór chłopięcy, orkiestrę i organy do Księgi Psalmów w przekładzie Clémenta Marota i Teodora Bezy (1958)
  • Mystère de la Nativité na 9 głosów solowych, 3 chóry i orkiestrę do słów Arnoula Grébana (1959)
  • Pilate na baryton, mezzosopran, tenora, bas, chór i orkiestrę Arnoula Grébana (1964)
  • Magnificat na sopran, skrzypce i orkiestrę do słów Magnificatu w tłumaczeniu Marcina Lutra (1967)
  • Maria-Triptychon na sopran, skrzypce i orkiestrę do słów Zdrowaś Maryjo i Magnificatu w tłumaczeniu Marcina Lutra i Stabat Mater w wersji łacińskiej (1968)
  • Requiem na 4 głosy solowe, chór, orkiestrę i organy (1972)

Utwory sceniczne

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2302–2303. ISBN 0-02-865529-X.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 6. Część biograficzna m. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2000, s. 107–109. ISBN 83-224-0656-8.
  3. ↑ a b c d e f Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 525. ISBN 978-83-01-13410-5.
  4. ↑ Nicole V. Gagné: Historical Dictionary of Modern and Contemporary Classical Music. Lanham: Scarecrow Press, 2019, s. 217. ISBN 978-1-5381-2297-6.
  5. ↑ Maria Martin: Souvenirs de ma vie avec Frank Martin. Lusanne: L’Age d’Homme, 1990, s. 279. ISBN 2-8251-0102-8.

Media użyte na tej stronie

GER Bundesverdienstkreuz 3 BVK 1Kl.svg
Baretka: Order Zasługi RFN – Krzyż Zasługi I Klasy.
Frank-Martin-1959.jpg
Photograph of the Swiss composer Frank Martin (1890–1974) during his visit to Finland in 1959.