Fuksja

Fuksja
	; Fuksja magellańska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mirtowce
Rodzina	wiesiołkowate
Rodzaj	fuksja
	Nazwa systematyczna
	Fuchsia L.; Sp. Pl. 1191. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Fuchsia triphylla L.
Synonimy
	Brebissonia Spach; Dorvalia Hoffmanns.; Ellobium Lilja; Encliandra Zucc.; Kierschlegeria Spach; Lyciopsis Spach; Myrinia Lilja; Nahusia Schneev.; Quelusia Vand.; Quiliusa Hook.f.; Schufia Spach; Skinnera J.R.Forst. & G.Forst.; Spachia Lilja; Thilcum Molina; Tilco Adans.;

Fuksja boliwijska

Fuchsia procumbens

Kwiaty Fuchsia regia

Fuksja, ułanka (Fuchsia L.) – rodzaj roślin z rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae). Obejmuje 108 gatunków^[4]. Rośliny te występują w naturze głównie w Ameryce Środkowej i Południowej z centrum zróżnicowania w Andach, tylko pojedyncze gatunki pochodzą spoza tego obszaru – cztery z Nowej Zelandii^[5]^[4] i jeden z Tahiti^[4]^[6]. Rośliny te występują głównie w formacjach leśnych i zaroślowych^[6]. Ich kwiaty zapylane są głównie przez kolibrowate (ornitogamiczne). Także nasiona są zwykle rozprzestrzeniane przez ptaki żywiące się soczystymi owocami zawierającymi drobne nasiona^[6].

Liczne gatunki i tysiące kultywarów, w tym głównie mieszańców, uprawianych jest jako rośliny ozdobne^[6]. W klimacie umiarkowanym w gruncie uprawiana jest fuksja magellańska F. magellanica z południowych krańców Ameryki Południowej i jej mieszańce^[6]. Niektóre gatunki wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze^[7].

Nazwa rodzajowa została nadana w XVII wieku przez Charlesa Plumiera dla upamiętnienia niemieckiego botanika Leonharta Fuchsa (1501–1566)^[6].

Morfologia

Fuksja 'Twinny'

Fuksja 'Toos'

Fuksja 'Cymon'

Pokrój: Zrzucające liście lub wiecznie zielone byliny, krzewy lub małe drzewa^[5], osiągające do 12 m wysokości^[6]. Niektóre są epifitami^[5] i pnączami^[6]. Część wykształca bulwy^[7].
Liście: Zimozielone i sezonowe, naprzeciwległe^[6].
Kwiaty: U większości gatunków zwisające na szypułkach wyrastających pojedynczo w kątach liści, czasem w pęczkach. Okwiat składa się z czterodziałkowego kielicha i czteropłatkowej korony (czasem korona zredukowana), listki obu zrośnięte w rurki, z końcami działek kielicha odgiętymi, oba okółki barwne, często kontrastowo. Najczęściej w różnych odcieniach czerwieni i fioletu, ale także białe, pomarańczowe, zielonkawe. Pręcików jest 8, wystających z rurki korony. Zalążnia dolna, powstaje z czterech owocolistków zawierających liczne zalążki. Szyjka słupka jedna, zwieńczona czterodzielnym znamieniem^[6].
Owoce: Owocem jest niewielka (5–25 mm) jadalna jagoda zawierająca wiele małych nasion^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Onagroideae z rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae). Blisko spokrewniony z rodzajem czartawa Circaea^[7].

Wykaz gatunków^[5]^[4]

Fuchsia abrupta I.M.Johnst.
Fuchsia alpestris Gardner
Fuchsia ampliata Benth.
Fuchsia andrei I.M.Johnst.
Fuchsia apetala Ruiz & Pav.
Fuchsia aquaviridis P.E.Berry
Fuchsia arborescens Sims – fuksja drzewiasta
Fuchsia austromontana I.M.Johnst.
Fuchsia ayavacensis Kunth
Fuchsia × bacillaris Lindl.
Fuchsia boliviana Carrière – fuksja boliwijska
Fuchsia bracelinae Munz
Fuchsia brevilobis P.E.Berry
Fuchsia campii P.E.Berry
Fuchsia campos-portoi Pilg. & G.K.Schulze
Fuchsia canescens Benth.
Fuchsia caucana P.E.Berry
Fuchsia ceracea P.E.Berry
Fuchsia cestroides Schulze-Menz
Fuchsia chloroloba I.M.Johnst.
Fuchsia cinerea P.E.Berry
Fuchsia coccinea Aiton
Fuchsia cochabambana P.E.Berry
Fuchsia × colensoi Hook.f.
Fuchsia confertifolia Fielding & Gardner
Fuchsia coriaceifolia P.E.Berry
Fuchsia corollata Benth.
Fuchsia corymbiflora Ruiz & Pav.
Fuchsia crassistipula P.E.Berry
Fuchsia cuatrecasasii Munz
Fuchsia cyrtandroides J.W.Moore
Fuchsia decidua Standl.
Fuchsia decussata Ruiz & Pav.
Fuchsia denticulata Ruiz & Pav.
Fuchsia dependens Hook.
Fuchsia encliandra (Zucc.) Steud.
Fuchsia excorticata (J.R.Forst. & G.Forst.) L.f.
Fuchsia × experscandens Allan
Fuchsia ferreyrae P.E.Berry
Fuchsia fontinalis J.F.Macbr.
Fuchsia fulgens Moc. & Sessé ex DC.
Fuchsia furfuracea I.M.Johnst.
Fuchsia garleppiana Kuntze & Wittm.
Fuchsia gehrigeri Munz
Fuchsia glaberrima I.M.Johnst.
Fuchsia glazioviana Taub.
Fuchsia harlingii Munz
Fuchsia hartwegii Benth.
Fuchsia hatschbachii P.E.Berry
Fuchsia hirtella Kunth
Fuchsia huanucoensis P.E.Berry
Fuchsia hypoleuca I.M.Johnst.
Fuchsia inflata Schulze-Menz
Fuchsia insignis Hemsl.
Fuchsia jimenezii Breedlove, P.E.Berry & P.H.Raven
Fuchsia juntasensis Kuntze
Fuchsia kirkii Hook.f. ex Kirk
Fuchsia lehmannii Munz
Fuchsia llewelynii J.F.Macbr.
Fuchsia loxensis Kunth
Fuchsia lycioides Andrews
Fuchsia macropetala C.Presl
Fuchsia macrophylla I.M.Johnst.
Fuchsia macrostigma Benth.
Fuchsia magdalenae Munz
Fuchsia magellanica Lam. – fuksja magellańska
Fuchsia mathewsii J.F.Macbr.
Fuchsia membranacea Hemsl.
Fuchsia mezae P.E.Berry & Hermsen
Fuchsia microphylla Kunth
Fuchsia nana P.E.Berry
Fuchsia nigricans Linden ex Planch.
Fuchsia obconica Breedlove
Fuchsia orientalis P.E.Berry
Fuchsia ovalis Ruiz & Pav.
Fuchsia pachyrrhiza P.E.Berry & B.A.Stein
Fuchsia pallescens Diels
Fuchsia paniculata Lindl.
Fuchsia parviflora Lindl.
Fuchsia perscandens Cockayne & Allan
Fuchsia petiolaris Kunth
Fuchsia pilaloensis P.E.Berry
Fuchsia pilosa Fielding & Gardner
Fuchsia polyantha Killip ex Munz
Fuchsia pringsheimii Urb.
Fuchsia procumbens R.Cunn. – fuksja płożąca
Fuchsia putumayensis Munz
Fuchsia ravenii Breedlove
Fuchsia regia (Vand. ex Vell.) Munz
Fuchsia rivularis J.F.Macbr.
Fuchsia salicifolia Hemsl.
Fuchsia sanctae-rosae Kuntze
Fuchsia sanmartina P.E.Berry
Fuchsia scabriuscula Benth.
Fuchsia scherffiana André
Fuchsia sessilifolia Benth.
Fuchsia simplicicaulis Ruiz & Pav.
Fuchsia splendens Zucc.
Fuchsia steyermarkii P.E.Berry
Fuchsia summa P.E.Berry
Fuchsia sylvatica Benth.
Fuchsia thymifolia Kunth
Fuchsia tillettiana Munz
Fuchsia tincta I.M.Johnst.
Fuchsia triphylla L.
Fuchsia tunariensis Kuntze
Fuchsia vargasiana Munz ex Vargas
Fuchsia venusta Kunth
Fuchsia verrucosa Hartw. ex Benth.
Fuchsia vulcanica André
Fuchsia wurdackii Munz

Zastosowanie

Kolekcja fuksji w ogrodzie Wilhelma

Rośliny ozdobne: Wiele gatunków jest uprawianych ze względu na piękne, zwisające kwiaty jako rośliny pokojowe, często także w różnych pojemnikach są uprawiane na balkonie, werandzie i w ogrodzie. Uprawiane są głównie kultywary będące mieszańcami międzygatunkowymi. Wiele z nich wyhodowanych zostało przez dawnych jeszcze ogrodników i często kłopotliwe lub niemożliwe jest ustalenie ich pochodzenia. Dlatego też często fuksje mieszańcowe, zarówno te o znanym, jak i nieznanym pochodzeniu oznaczane są jedną wspólną nazwą fuksja mieszańcowa Fuchsia ×hybrida.

Uprawa

Wymagania. Fuksje wymagają żyznej ziemi z dużą zawartością próchnicy i musi ona być stale wilgotna. Zbyt suche podłoże powoduje opadanie kwiatów. Bezpośrednie słońce nie jest odpowiednie, najlepiej rosną w niewielkim zacienieniu. Źle tolerują przeciągi, wiatr zrywa im kwiaty. Nie są odporne na przemarzanie.
Sposób uprawy. Wymagają regularnego nawożenia, najlepiej wieloskładnikowymi nawozami płynnymi. Młode rośliny przesadza się do większych doniczek na wiosnę co rok, starsze co 2–3 lata. Na wiosnę przycina się je, pozostawiając 2–3 zeszłoroczne oczka. Silnie rozrastające się okazy przycina się również w ciągu lata. Przycinanie wpływa na ich lepsze krzewienie się.
Rozmnażanie. Przez sadzonkowanie z niezdrewniałych pędów o długości 8–10 cm. Pobiera się je w sierpniu, najlepiej z podstawy pędu głównego. Można również sadzonki pobierać w lutym z młodych pędów pojawiających się na przezimowanej roślinie. Sadzonki ukorzenia się w temperaturze 20–22 °C. Należy pamiętać, by po kilku tygodniach uszczyknąć wierzchołek fuksji, dzięki czemu roślina lepiej się rozkrzewi. Po dwóch miesiącach fuksję na stałe przesadza się w duże pojemniki i regularnie podlewa^[8].

Zobacz też

fuksyna

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-14] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-22].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Fuchsia Plum. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 310. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b ^c David J. Mabberley: Mabberley’s Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 374. ISBN 978-1-107-11502-6.
↑ Fuksja. wymarzonyogrod.pl. [dostęp 2013-03-01]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Fuchsia-Home, opisy odmian ozdobnych
Euro Fuchsia – Europejskie Stowarzyszenie Miłośników Fuksji. eurofuchsia.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-27)].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-14] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-22].

[powo-4] Fuchsia Plum. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-19].

[E-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[philips-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 310. ISBN 0-333-73003-8.

[mabb-7] David J. Mabberley: Mabberley’s Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 374. ISBN 978-1-107-11502-6.

[8] Fuksja. wymarzonyogrod.pl. [dostęp 2013-03-01]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne