Górale żywieccy

Górale żywieccy, 2008

Górale żywieccy (Żywczaki) – góralska grupa etnograficzna zamieszkująca Beskid Żywiecki, Beskid Mały oraz część Beskidu Śląskiego^[1] w historycznych granicach Małopolski^[2].

Folklor i obrzędowość

Muzyka i taniec

Muzyka i śpiew górali żywieckich była i jest zróżnicowana ze względu na użycie instrumentów własnego wyrobu i osobowości miejscowych muzyków. Melodie są urwane, przeciągłe, często były nazywane od nazwiska autora: „nuta Majcherkowa”, „Gajdosowa”^[3]. Instrumenty obecne w zespołach, np. w grupie Grojcowianie to skrzypce. Popularne tańce w repertuarze to m.in. obyrtki, halne i wirchowe. Dawniej występowały na tym terenie skrzypce żłobione - w 2016 roku, dzięki osobom skupionym w projekcie „Ocalone gęśle” wykonano kilka par skrzypiec w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu^[4].

Pracownia twórców z projektu „Ocalone gęśle” (odtworzenie skrzypiec żłobionych występujących na terenie Beskidu Żywieckiego, w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu)

Pracownia wyrobu gęśli - instrumentu Beskidu Żywieckiego.

Strój odświętny

Kobiety

Strój góralki - Beskid Żywiecki

• Bluzka bawełniana lub lniana z kryzą przy szyi i przy rękawach, haftowana
• Gorset aksamitny haftowany ręcznie wzory kwiatowe i krzyżykowany, sznurowany z przodu czerwoną wstążką
• Spódnica wełniana tybetowa w drobny deseń kwiatowy (różyczki i listki), kolory tła: czarny, zielony, czerwony, kremowy, żółty, pomarańczowy, ciemny róż, bordowy
• Fartuch lub zapaska bawełniana haftowana w drobne wzory roślinne i geometryczne.
• Kopyta (skarpety) - kopyce - z sukna i kierpce skórzane
• Czerwone korale
• Czepiec (dla mężatek) bawełniany haftowany w drobne ząbki
• Chustka na głowę i łoktusza wełniana, tybetowa we wzory kwiatowe i tureckie

Wzór na fartuchu w stroju kobiecym górali żywieckich

Mężczyźni

• Koszula biała bawełniana
• Białe portki z sukna wełnianego. Wzdłuż nogawki biegnie czarny szew z rozcięciem bocznym u dołu.
• Kamizelka (tzw. bruclik) bez rękawów koloru czerwieni makowej, szafiru lub czarna z rzędem dziurek i guzików oraz dwoma rzędami ozdobnych „chwościków”
• Kopytka (skarpety) wełniane wykonane ręcznie na drutach. Do tego kierpce (buty) skórzane.
• Trzos (pas) skórzany, wytłaczany i wybijany mosiężnymi guzami, zapinany na trzy lub cztery klamry
• Kłobuk (kapelusz) czarny z czerwonym sznurkiem i czerwonym obszyciem^[5]

Zobacz też

• Żywiecczyzna
• strój górali żywieckich

Przypisy