Górnictwo

Kopalnia odkrywkowa Garzweiler, Niemcy
Stare narzędzia górnicze używane na terenie Śląska
Górnicy po pracy (Limburgia (Holandia))

Górnictwo (kopalnictwo) – dziedzina przemysłu obejmująca ogół działalności zmierzającej do wydobycia kopaliny i jej przygotowania w procesie wzbogacania (obniżania zawartości zanieczyszczeń) do zastosowania w różnych dziedzinach przemysłu (wydobywanie surowców mineralnych lub organicznych, np. torfu, w kopalniach) bądź bezpośredniego wykorzystania w życiu codziennym.

Podział

Kopalnie, ze względu na metodę wydobycia można podzielić na odkrywkowe, głębinowe i otworowe. Do materiałów często wydobywanych należą: boksyty, rudy żelaza, cyny, cynku, magnezu, manganu, miedzi, niklu, ołowiu, srebra, tytan, uranu, diamenty, platynę, sól, węgiel, złoto, ropę naftową, gaz ziemny. Inne wydobywane użyteczne materiały to: glina, piasek, żwir, granit, bazalt i wapień.

Górnictwo jako dziedzina nauki, zajmuje się:

  • miernictwem górniczym i mapami górniczymi,
  • robotami górniczymi: udostępniającymi, przygotowawczymi i wybierkowymi,
  • technologią drążenia wyrobisk i eksploatacji różnego rodzaju kopalin sposobem: odkrywkowym, podziemnym i otworowym,
  • przewietrzaniem kopalń,
  • przeróbką mechaniczną kopalin,
  • budową maszyn i urządzeń górniczych,
  • dostarczaniem energii,
  • transportem kopalnianym,
  • odwadnianiem,
  • zagrożeniami górniczymi: wodnymi, metanowymi, klimatycznymi, radiacyjnymi, tąpnięciami, osuwiskowymi, wstrząsami, wyrzutami gazu i skał, obwałami,
  • systemami łączności i monitoringu,
  • oddziaływaniem eksploatacji górniczej na środowisko,
  • wydobywaniem kopaliny,
  • składowaniem kopalin i skały płonnej,
  • bezpieczeństwem pracy,
  • prawem geologicznym i górniczym,
  • organizacją procesów górniczych i zarządzaniem górniczymi podmiotami gospodarczymi.

Wiele technologii i metod opracowanych w górnictwie znalazło zastosowanie w innych dziedzinach przemysłu, np.: wykonywanie tuneli, przejść i magazynów podziemnych, głębokich wykopów itp.

Górnictwo w Polsce

Rozwój górnictwa w Polsce przebiega od średniowiecza. W tamtym czasie podstawową jego gałęzią było górnictwo soli. Za panowania króla Kazimierza Wielkiego dochody z eksploatacji złóż solnych stanowiły 1/3 wpływów do budżetu państwa[1]. Od przełomu XIX i XX w. węgiel kamienny stanowił siłę napędową gospodarki na Górnym Śląsku. W systemie gospodarczym PRL górnictwo węgla kamiennego zajęło szczególną rolę, a węgiel kamienny był najważniejszym surowcem przemysłowym, eksportowanym przez cały okres PRL[2]. W związku z tym w okresie sześciolatki, unowocześniano stare kopalnie, ale również wybudowano od podstaw pierwszą nową Kopalnię Węgla Kamiennego 1 Maja w Wodzisławiu Śląskim, która dała początek Rybnickiemu Okręgowi Węglowemu[2].

W Polsce górnictwo jest najlepiej rozwinięte na Śląsku. Jest jedną z branż przemysłu charakteryzujących się wysokimi przywilejami emerytalnymi[3] oraz pensjami o 89% wyższymi niż średnia w pozostałych gałęziach gospodarki (dla porównania w Niemczech o 10%)[4]. Równocześnie największe firmy w branży, jak Kompania Węglowa (obecnie: Polska Grupa Górnicza), borykają się ze spadającą rentownością wydobycia i zadłużeniem. W latach 2003-2013 sektor węglowy otrzymał łącznie ok. 10 mld zł pomocy publicznej w różnej postaci, przy czym suma odprowadzeń do budżetu państwa wyniosła ok. 100 miliardów złotych[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. Ewa Horyń: Słownictwo z zakresu górnictwa solnego XV-XVIII wieku na tle polszczyzny ogólnej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2018, s. 15. ISBN 978-83-8084-103-1.
  2. a b A. Frużyński, Rybnicki Okręg Węglowy w okresie Polski Ludowej,[w:] "Studia z dziejów ziemi rybnicko-wodzisławskiej w latach 1945-1989", pod red. A. Dziuroka i B. Klocha, IPN Katowice - Muzeum Rybnik 2011, s. 363-385.
  3. Górnicy kosztują budżet tyle samo co OFE. finanse.wp.pl, 2013.
  4. Zarobki górników w Polsce są znacznie wyższe od średniej pensji. Forsal.pl, 2013.
  5. Górnictwo oddaje państwu ponad 30% dochodów. onet.biznes, 2015. [dostęp 2015-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-23)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
SFA001009537.jpg
Autor: Nationaal Archief, Licencja: No restrictions

Spaarnestad Photo, SFA001009537

Mijnwerkers uit Limburg lachend op de foto na het werk. Oktober 1946, plaats onbekend.

Miners returning from work. Limburg (Dutch province), the Netherlands, 1946.

Voor meer informatie en voor meer foto’s uit de collectie van Spaarnestad Photo, bezoek onze Beeldbank: www.spaarnestadphoto.nl/

U kunt ons helpen onze kennis van de fotocollecties te verrijken door tags en commentaren toe te voegen. Herkent u mensen of locaties of heeft u een bijzonder verhaal te vertellen bij één van de foto’s, laat dan een reactie achter (als u ingelogd bent bij Flickr) of stuur een mailtje naar: hhamelink@spaarnestadphoto.nl
Poczet sztandarowy parafii św. Anny w Janowie.jpg
Autor: Ewkaa, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Poczet sztandarowy parafii św. Anny w Janowie w mundurach górniczych
Szyb Warszawa (kop. Katowice).jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wieża wyciągowa szybu "Warszawa" w Kopalni Węgla Kamiennego "Katowice" w Katowicach.
Tagebau01.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Old miner's tools used in Silesia.JPG
Autor: Krzysztof Blachnicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stare narzędzia górnicze używane na terenie Śląska