Górnik I

Górnik I
Ilustracja
Budynek od strony północno-zachodniej (2008)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

ul. Katowicka 65,
40-174 Katowice

Typ budynku

wysokościowiec mieszkalny

Architekt

Mieczysław Król

Wysokość całkowita

51[1], 60[2] lub 62 m[3]

Kondygnacje

18+2[4] lub 19[5]

Powierzchnia użytkowa

6536,28 m²

Rozpoczęcie budowy

1964

Ukończenie budowy

1965

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Wieżowiec „Górnik I””
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wieżowiec „Górnik I””
Ziemia50°16′11,9″N 19°01′30,3″E/50,269972 19,025083

Górnik I – budynek mieszkalny położony przy ulicy Katowickiej 65 w Katowicach, na terenie dzielnicy Koszutka. Był to pierwszy budynek na terenie ówczesnego województwa katowickiego wybudowany metodą ślizgową. Powstał on z inicjatywy ministra Jana Mitręgi dla górników kopalni „Staszic” w latach 1964–1965. Obecnie zarządzany jest on przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową.

Historia

Wieżowiec „Górnik I” powstał w czasie dynamicznego rozwoju Koszutki[3] jako jeden z elementów kompozycji urbanistycznej tzw. Bloku D. Zaplanowano jego budowę przy skrzyżowaniu ówczesnych ulic: Armii Czerwonej i Róży Luksemburg (obecnie aleja W. Korfantego i ulica Katowicka)[6].

Projektantem koncepcji wieżowca był architekt Mieczysław Król, który opracował go w 1959 roku[7], zaś projekt technologii wykonania budynku został wykonany przez zespół projektantów z Biura Projektów Przemysłu Węglowego w Krakowie, w skład którego wchodziły następujące osoby: odpowiedzialny za konstrukcję ślizgu Józef Miksa, projektanci sposobu montażu i konstrukcji stropów Stanisław Makomaski i Juliusz Szczurkowski. W zespole znalazł się także Zbyszko Niziołek, który wraz z Juliuszem Szczurkowskim zaprojektował urządzenia hydrauliczne i transportowe oraz Stanisław Suski, który zaprojektował koncepcję zabezpieczenia wysokościowca na wypadek wystąpienia w jego rejonie szkód górniczych[6].

Koncepcja budynku powstała od grudnia 1963 roku do maja 1964 roku[6]. Stan surowy budynku osiągnięto pod koniec października 1964 roku, po 38 dniach od rozpoczęcia prac. W tym czasie przy budowie zatrudnionych było 70 osób pracujących na dwie zmiany[1]. W ciągu doby wznoszono po jednej kondygnacji, zaś kolejną poświęcano na prace montażowe[3]. Wieżowiec został oddany do użytku w 1965 roku[4]. Na budynku zamontowano sześciometrowy neon z nazwą budynku[1].

Wieżowiec „Górnik I” został wybudowany dla pracowników Kopalni Węgla Kamiennego „Staszic” i ich rodzin, a powstał on z inicjatywy ówczesnego ministra górnictwa i energetyki Jana Mitręgi, który po zapoznaniu się z technologią budowy wieży wyciągowej kopalni „Jaworzno” polecił podobną technologię zastosować do budowy budynku mieszkalnego[6].

W momencie ukończenia wieżowiec „Górnik I” był najwyższym tego typu budynkiem w województwie katowickim. W kolejnych latach zaplanowano dalszą budowę wysokościowców tego typu w innych częściach województwa – „Górnik II” w Sosnowcu i trzy budynki w Rybniku, lecz ostatecznie zrealizowano tylko pierwszy z nich[1].

Charakterystyka

Wieżowiec „Górnik I” w 2020 roku

Wieżowiec „Górnik I” położony jest przy ulicy Katowickiej 65 w Katowicach, na terenie dzielnicy Koszutka[4]. Budynek ten stoi na wysokości 268 m n.p.m.[3]

Powierzchnia użytkowa wieżowca wynosi 6536,28 m², zaś powierzchnia zabudowy 542 m². Ma on 18 kondygnacji nadziemnych i 2 podziemne[4] bądź łącznie 19 kondygnacji, w tym 17 mieszkalnych[1]. Całkowita wysokość budynku wynosi 51[1], 60[2] bądź 62 m[3].

Jest to pierwszy na terenie ówczesnego województwa katowickiego budynek wybudowany metodą ślizgową. Projekt zespołu Biura Projektów Przemysłu Węglowego w Krakowie umożliwiał jednoczesne wznoszenie ścian, montowanie prefabrykowanych stropów oraz transport materiałów. Architektonicznie budynek ten stanowi adaptację prototypowego warszawskiego ślizgowca dla osiedla Kępa Potocka autorstwa zespołu Biura Projektów Typowych i Studiów Budownictwa Miejskiego z Warszawy[6].

Pierwotnie wieżowiec kryty był tynkiem szlachetnym, a charakterystycznym elementem elewacji wieżowca są przerywane przez pozornie rozłożone po budynku loggie, które przerywają regularny układ podziału ścian elewacji[1].

Budynek zaprojektowano na rzucie prostokąta z centralnie zlokalizowanym węzłem komunikacyjnym, w którym znajdują się trzy windy i klatka schodowa[5]. W budynku znajdują się 173 mieszkania, a na każdej kondygnacji zaprojektowano po osiem mieszkań trzypokojowych i dwa czteropokojowe. We wnętrzach mieszkań trzypokojowych kuchnie były pośrednio doświetlone i oddzielone od pokoju dziennego wyłącznie meblościanką z wmontowanym stołem jadalnym, zaś pokój dzienny i sypialnie oddzielono ciężką kotarą. Mieszkania zostały pierwotnie wyposażone w typowe meble[1].

Wieżowiec „Górnik I” jest obecnie jednym z dziesięciu budynków osiedla Centrum-I, zarządzanego przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową[8]. Na początku lutego 2022 roku w systemie REGON działało 25 aktywnych przedsiębiorstw z siedzibą przy ulicy Katowickiej 65[9].

Przypisy

  1. a b c d e f g h Borowik 2019 ↓, s. 380.
  2. a b Urbanity: Wieżowiec Katowicka. www.urbanity.pl. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
  3. a b c d e Dorota Niećko: Piękne panoramy Katowic. Oto Widok z wieżowca Górnik na Koszutce. To ślizgowiec z lat 60. przy Korfantego i Katowickiej 65. Ma 17 pięter. dziennikzachodni.pl, 2021-04-04. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
  4. a b c d Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
  5. a b Borowik 2019 ↓, s. 379.
  6. a b c d e Borowik 2019 ↓, s. 378.
  7. Medal imienia profesora Zygmunta Majerskiego. Pierwszy laureat - profesor Mieczysław Król, www-arch.polsl.pl, s. 5 (pol.).
  8. Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa: Centrum-I. Wizytówka. www.ksm.katowice.pl. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
  9. Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).

Bibliografia

  • Aneta Borowik, Nowe Katowice. Forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980), wyd. pierwsze, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2019, ISBN 978-83-66018-17-4 (pol.).

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Katowice - Ul. Katowicka 65.JPG
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wieżowiec przy ulicy Katowickiej 65 w Katowicach.
Katowice-Koszutka 222.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Koszutka. Ulica Katowicka 65