Głuchołazy
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 (c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0 Rynek | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia | XIII wiek | ||||
| Prawa miejskie | 1225 | ||||
| Burmistrz | Edward Szupryczyński | ||||
| Powierzchnia | 6,83 km² | ||||
| Wysokość | 288 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.06.2018) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | 77 | ||||
| Kod pocztowy | 48-340 | ||||
| Tablice rejestracyjne | ONY | ||||
Położenie na mapie gminy Głuchołazy _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Głuchołazy") | |||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |||||
 50°18′47″N 17°22′27″E/50,313056 17,374167 | |||||
| TERC (TERYT) | 1607014 | ||||
| SIMC | 0965341 | ||||
| Hasło promocyjne: Głuchołazy – dodaj do ulubionych | |||||
Urząd miejski Rynek 1548-340 Głuchołazy | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Głuchołazy (daw. Kozia Szyja[1], Cygenhals[2], łac. Capri Collum, niem. Ziegenhals, Bad Ziegenhals[3][4], cz. Hlucholazy, śl. Guchołazy, Koziŏszyja, dś. Ziegenhols) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie nyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Głuchołazy. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na styku Gór Opawskich (Sudety) i Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego (Przedgórze Paczkowskie). Przepływa przez nie rzeka Biała Głuchołaska.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.
Według danych na 30 czerwca 2018 miasto było zamieszkane przez 13 735 osób[5].
W 2018 miastu został nadany tytuł honorowy Miasto Orderu Uśmiechu[6].
Geografia
Położenie
Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 3 km od granicy z Czechami, na pograniczu Gór Opawskich i Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego. Na południu miasta znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Nad Białką i Las Bukowy. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7]. Około 3 km na południowy zachód od centrum Głuchołaz znajduje się Parkowa Góra. Przez granice administracyjne miasta przepływa rzeka Biała Głuchołaska. W jego pobliżu przepływa również rzeka Prudnik. Głuchołazy położone są na wysokości 288 m n.p.m. Najwyżej położony punkt w mieście znajduje się na wysokości 495 m n.p.m. (najwyżej w województwie opolskim)[8].
Środowisko naturalne
| Klimatogram dla Głuchołaz | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
29 0 -5 | 28 2 -4 | 29 7 -1 | 39 13 3 | 70 18 7 | 84 21 10 | 86 23 11 | 84 22 11 | 51 18 8 | 40 13 4 | 41 7 1 | 35 2 -3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: climate-data.org | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wpływ na klimat Głuchołaz ma sąsiedztwo Gór Opawskich. Średnia temperatura roczna wynosi +7,8 °C. Pokrywa śnieżna występuje od grudnia do kwietnia. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Głuchołaz wynoszą 616 mm, dominują wiatry zachodnie[9].
Podział miasta
Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Głuchołaz są[10]:
- Głuchołazy-Zdrój
- Kamieniec
- Kolonia Jagiellońska
W mieście znajdują się również osiedla[10]:
- os. Koszyka
- os. Tysiąclecia
- os. Konstytucji 3 Maja
Nazwa
Nazwa Głuchołazy została utworzona od czeskiego określenia hluche lazne (puste uzdrowisko). Dawna nazwa miasta, Kozia Szyja, pochodziła od krętego biegu rzeki Białej Głuchołaskiej. Jej niemieckim odpowiednikiem było Ziegenhals. Nazwa niemiecka była zapisywana także w zlatynizowanej postaci Caprae Colium[11]. W przeszłości stosowane były też polskie nazwy Złoty Zakątek[12] i Cygenhals[2].
W 1750 roku polska nazwa Cygenhals wymieniona została przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska[2].
Polską nazwę miejscowości w formie Koziascyja w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[13].
Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[14].
Historia
Średniowiecze
.jpg)
Na początku XIII wieku na terenie Śląska i Moraw rozwijała się akcja osiedleńcza biskupa wrocławskiego Wawrzyńca oraz margrabiego morawskiego Władysława I Przemyślidy. Wówczas w rejonie Głuchołaz zostały znalezione złoża złota i założano kopalnie tego metalu. Biskup upoważnił rycerza Witygona do przeprowadzenia akcji kolonizacyjnej w dolinie rzeki Białej Głuchołaskiej w celu zabezpieczenia granic biskupstwa, w wyniku czego założone zostało warowne miasto Głuchołazy[15]. W 1225 miasto zostało lokowane na prawie flamandzkim[16]. Kościół św. Wawrzyńca po raz pierwszy wzmiankowany był w 1285[15].
Husyci spalili miasto między 16 i 18 marca 1428, w drodze z Prudnika do Nysy[17]. Podczas anarchii feudalnej panującej po wojnach husyckich, Głuchołazy dwukrotnie zagarnili śląscy i czescy rycerze-zbójcy (1444 i 1445), przy czym dopuszczali się rabunków i gwałtów. Miasto zostało odkupione od napastników przez księcia głogówecko-prudnickiego Bolka V Wołoszka. W latach 1445–1450 Głuchołazy należały do księstwa głogówecko-prudnickiego, następnie odzyskali je biskupi wrocławscy[15].
XV–XX wiek
.jpg)
W 1460 miasto ucierpiało w wyniku powodzi[15]. Staraniem burmistrza Kirchnera w 1552 w zachodniej części Rynku wzniesiono nowy renesansowy ratusz[18]. Podczas I wojny śląskiej miasto zostało zajęte przez wojska pruskie. Podczas rokowań pokojowych w 1742 król Fryderyk II Wielki starał się o zapewnienie sobie posiadania miasta jako ważnego punktu strategicznego[15].
Pod koniec XIX wieku z inicjatywy Towarzystwa Promenadowego, wkrótce po otrzymaniu przez miasto statusu uzdrowiska, powstał Park Zdrojowy w Głuchołazach[19].
Znajdowała się tu filia zakładów włókienniczych Samuela Fränkla z siedzibą w Prudniku (późniejsze ZPB „Frotex”)[20].
10 lipca 1903 roku Głuchołazy i okoliczne miejscowości w wyniku wielodniowych intensywnych opadów deszczu nawiedziła powódź. Miesiąc później, 10 sierpnia, cesarzowa Augusta udała się do Głuchołaz, Jarnołtówka i Prudnika, by dokonać wizji terenów zniszczonych podczas powodzi. Jej wizyta zaowocowała wybudowaniem zapory wodnej w Jarnołtówku[21].
W lutym 1919 na konferencji paryskiej Czechosłowacja wysunęła roszczenie terytorialne do Głuchołaz[22].
Od 1919 Głuchołazy należały do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.
II wojna światowa
W styczniu 1945 roku cywilna ludność Głuchołaz została wywieziona na terytorium okupowanej przez Niemców Czechosłowacji. Od 24 marca linia frontu aż do końca wojny przebiegała wzdłuż rubieży: Biała Nyska – Bodzanów – Głuchołazy, pozostawiając wojska rosyjskie w odległości ok. 3 km na wschód od Głuchołaz, za Nowym Lasem i Charbielinem. Żołnierze mieli również rozkaz wysadzania za sobą wszystkich mostów. W ten sposób zniszczony został między innymi most Wiktorii, którym można było najszybciej przejechać na drugą stronę Białej w drodze do Jesionika. Niemieckie oddziały wycofały się z Głuchołaz 9 maja, dzień po kapitulacji III Rzeszy. Następnego dnia przyjechały tu polskie władze administracyjne. Poza mostami miasto było prawie nie ruszone. Spłonął tylko jeden z budynków przy obecnej ul. Wyszyńskiego, wcześniej jedna bomba spadła na jedną halę przemysłową, powybijane były także okna w kamienicy przy zbiegu obecnych alei Jana Pawła II i ul. Powstańców Śląskich[23].
Po wyparciu oddziałów niemieckich miasto zostało przejęte przez polską administrację. Wówczas w Głuchołazach i okolicy została osiedlona między innymi część polskich przesiedleńców z Kresów Wschodnich – z Kozowej (dawny powiat brzeżański w województwie tarnopolskim)[24]. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód[23].
Polska Ludowa
.jpg)
Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 102 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Głuchołazach[25].
Jesienią 1945 na terenie Głuchołaz została sformowana Graniczna Placówka Kontrolna.
W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Głuchołazy, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Ziegenhals[26].
W maju 1947 roku w ścianę budynku nr 2 wmurowano tablicę pamiątkową ku czci gen. Karola Świerczewskiego.
W 1949 roku na ul. 15 Grudnia odsłonięto pomnik Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego.
W 1978 roku na ówczesnej ul. gen. Świerczewskiego odsłonięto ufundowany przez Izbę Rzemieślniczą głaz z tablicami upamiętniającymi jego postać[27].
Projekt Orderu Uśmiechu stworzyła w 1967 dziewięciolatka z Głuchołaz – Ewa Chrobak, obecnie Kawaler Orderu Uśmiechu i Sekretarz Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu.
III Rzeczpospolita
W Głuchołazach do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowały przejścia graniczne: Głuchołazy-Mikulovice (drogowe), Głuchołazy-Mikulovice (kolejowe), Głuchołazy-Jindřichov ve Slezsku (kolejowe) oraz w bezpośredniej bliskości miasta Konradów-Zlaté Hory (drogowe).
W ramach obchodów 50-lecia istnienia Orderu Uśmiechu Kapituła nadała po raz pierwszy honorowy tytuł[28] Miasta Orderu Uśmiechu dla Głuchołaz[29]. 25 maja 2018 na stadionie w Głuchołazach, 1024 dzieci z głuchołaskich szkół i przedszkoli biło rekord Polski z wpisem do księgi Guinnessa w ułożeniu znaku graficznego Orderu Uśmiechu z okazji jego 50-lecia[30].
4 lipca 2018 przy ul. Lompy 2, na terenie parku zdrojowego, otwarto 15-metrową tężnię solankową z drewna modrzewiowego, pełniącą zarazem funkcję wieży widokowej[31].
W 2018 roku Marek Michalak decyzją Rady Miejskiej Głuchołaz otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Głuchołaz (2018)[32]
Demografia
Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Głuchołazy miały 13735 mieszkańców (10. miejsce w województwie opolskim i 328. w Polsce), powierzchnię 6,83 km² (33. miejsce w województwie opolskim i 726. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 2011 os./km²[5].
Mieszkańcy Głuchołaz stanowią około 10% populacji powiatu nyskiego, co stanowi 1,39% populacji województwa opolskiego.
Głuchołazy podlegają pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[33].
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 13735 | 100 | 7281 | 53 | 6454 | 47 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 2011 | 1066 | 945 | |||
Liczba mieszkańców miasta
- 1800 – 2000[34]
- 1910 – 8975[35]
- 1933 – 9913[36]
- 1939 – 9737[36]
- 1946 – 7500[37]
- 1957 – 10300[34]
- 1970 – 13400
- 1995 – 15800[38]
- 1996 – 15718[38]
- 1997 – 15478[38]
- 1998 – 15835[38]
- 1999 – 15548[38]
- 2000 – 15525[38]
- 2001 – 15446[38]
- 2002 – 15319[38]
- 2003 – 15199[38]
- 2004 – 15052[38]
- 2005 – 14985[38]
- 2006 – 14918[38]
- 2007 – 14879[38]
- 2008 – 14849[38]
- 2009 – 14736[38]
- 2010 – 14658[38]
- 2011 – 14421[38]
- 2012 – 14382[38]
- 2013 – 14257[38]
- 2014 – 14092[38]
- 2015 – 13925[38]
- 2016 – 13780[38]
- 2017 – 13725[38]
- 1910 – 8975[35]
Piramida wieku mieszkańców Głuchołaz w 2014 roku
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[39]:
- układ urbanistyczny, z XIII w.,
- kościół par. pw. św. Wawrzyńca, z 1250 r. – XIII w. do XX w.
- kościół cmentarny pw. św. Rocha, z 1350 r., 1626 r., XIX w.
- pomnik więźniów oświęcimskich, na cmentarzu komunalnym, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego[40] (d. Warszawska), z 1953 r., 1985 r.
- mury obronne, baszta – wieża Bramy Górnej z XIV w., 1418 r. – XV w. XVII w.
- dom, ul. Andersa 48, z 1900 r.
- dawny dom zdrojowy, ul. Andersa nr 74, z 1882 r.,
- pensjonat „Ogrodowy”, ul. Andersa nr 76, z 1899 r.
- domy, Aleja Jana Pawła II 2, 12 (d. ul. 15 Grudnia), z k. XIX w.
- domy, ul. Kościuszki 1, 48, z XVIII w., XIX w.
- domy, Rynek 4, 8, 11, 19, 20, 24, 25, 26 (pl. Wolności), z XVI w., XVII w., XVIII w., XIX w.
- domy, ul. Wita Stwosza 5, 7, 17, 19, 21, z XVIII w./XIX w.
inne zabytki:
- kościół pw. św. Anny na Górze Chrobrego
- kościół ewangelicki z 1865 r., obecnie katolicki kościół młodzieżowy pw. św. Franciszka
inne obiekty rekreacyjno-turystyczne:
- trasy turystyczne
- trasy rowerowe
- Parkowa Góra.
Transport
.jpg)
Transport drogowy
Przez Głuchołazy przebiega droga krajowa:
- 40 Głuchołazy – Prudnik – Kędzierzyn-Koźle – Pyskowice
Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:
Transport kolejowy
Miasto posiada cztery stacje kolejowe:
- Głuchołazy
- Głuchołazy Miasto (przystanek kolejowy)
- Głuchołazy Zdrój (nieczynna)
- Ziegenhals Stadt (zlikwidowana)
Komunikacja miejska
1 lipca 2016 roku w mieście uruchomiono bezpłatną komunikacje miejską. W dni powszednie funkcjonuje ona na terenie miasta i przyległych miejscowości Konradów i Bodzanów, natomiast w letnie weekendy wykonuje ona 4 kursy do Jarnołtówka i Pokrzywnej[41][42]. Kursowanie autobusów przewidziane było pierwotnie do końca 2016 roku, jednakże w związku z pomyślnymi wynikami eksploatacyjnymi, funkcjonowanie komunikacji zostało w kolejnych latach utrzymane. Głuchołaska Bezpłatna Komunikacja Miejska funkcjonuje w oparciu o 28 przystanków autobusowych. W dni robocze kursy wykonywane są w godz. 5.00–21.00, czyli przez 16 godzin, natomiast w dni wolne od pracy przez 8 godzin dziennie. Łączna liczba zaplanowanych do przejechania kilometrów to ponad 59 tys. wozokilometrów[43].
Przejście graniczne
Kultura
- Centrum Kultury im. Kawalerów Orderu Uśmiechu
- Chór Capricolium przy Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Chrobrego
Stałe imprezy kulturalne
- Dni Głuchołaz – impreza plenerowa organizowana corocznie w czerwcu na scenie przy ul. Moniuszki[44]
- Międzynarodowe Kursy Muzyczne[45]
- Międzynarodowy Festiwal Piosenki Turystycznej Kropka
Odniesienia w kulturze masowej
- Jerzy Opolski – Ostatni portret pięknej kobiety, 1972
- Andrzej Sapkowski – Boży bojownicy, 2004; Lux perpetua, 2006
- Aleksander Sowa – Do widzenia, 2013
- Dorota Kania – Cień tajnych służb, 2013
- Jakub Ćwiek – Topiel, 2020
- Jakub Ćwiek - Panie czarowne, 2021
Media lokalne
Prasa
- Głuchołaski Informator Samorządowy
- Prudnik24
- Nowa Trybuna Opolska
- Gazeta Pogranicza
Telewizja
- TV Prudnik (TV Pogranicze)
Portale
Religia
Wspólnoty wyznaniowe
Kościół rzymskokatolicki
- parafia św. Wawrzyńca (ul. Kościelna 4)
- kościół św. Wawrzyńca (ul. Kościelna 4)
- kościół św. Franciszka z Asyżu (ul. Bohaterów Warszawy)
- kościół św. Rocha (ul. Marii Skłodowskiej-Curie)
Świadkowie Jehowy
- zbór Głuchołazy (Sala Królestwa ul. Powstańców Śląskich 11/1)[48]
Cmentarze
- Cmentarz Komunalny (ul. Stefana Wyszyńskiego)
Sport
.jpg)
Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji Głuchołazy[49].
Obiekty sportowe
- Stadion Miejski (ul. Konopnickiej)
- Hala sportowa (ul. Skłodowskiej)
- Kompleks rekreacyjny „Nad Białką” (ul. Kościuszki)
- Lodowisko „Biały Orlik” (ul. Bohaterów Warszawy)
- Boiska ORLIK 2012 (ul. Bohaterów Warszawy)
- Korty tenisowe (al. Jana Pawła II)
Kluby sportowe
- MULKS Juvenia Głuchołazy (lekkoatletyka)
- GKS Głuchołazy (piłka nożna)
- MUKS Chrobry Basket Głuchołazy (koszykówka)
- Juve Głuchołazy (siatkówka)
- Głuchołaski Klub Kolarski Victoria (kolarstwo)
- KŁ Chrobry Głuchołazy (łucznictwo)
- UKS Hattrick Głuchołazy (piłka nożna)
Polityka
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Edward Szupryczyński[50]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski na Rynku.
Rada Miejska
Mieszkańcy Głuchołaz wybierają do swojej Rady Miejskiej 11 radnych (11 z 21). Pozostałych 10 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Głuchołazy.
Radni Rady Miejskiej VIII kadencji wybrani w wyborach samorządowych w 2018[51]:
- Prawo i Sprawiedliwość (7 mandatów) – Kazimierz Stychno, Bolesław Stychno, Michał Koszut, Jerzy Wojnarowski, Jan Chaszczewicz, Bogusław Kanarski, Szymon Biliński
- Koalicja Obywatelska (7 mandatów) – Andrzej Gębala, Alicja Szymkowicz, Klaudia Pach-Gomulnicka, Edward Szupryczyński, Mariusz Migała, Roman Sambor, Mieczysław Skupień
- Kukiz’15 (4 mandaty) – Grzegorz Ptak, Daniel Szenawa, Teresa Wilk, Jacek Wanicki
- Forum Samorządowe 2002 (2 mandaty) – Adam Łabaza, Ryszard Udziela
- Polskie Stronnictwo Ludowe (1 mandat) – Stanisław Szul
Budżet miasta
| Budżet miasta Głuchołaz | ||
|---|---|---|
| Lp. | Rok | Budżet |
| 1 | 2009 | 60 mln zł. |
| 2 | 2010 | 65 mln zł. |
| 3 | 2011 | 76,5 mln zł. |
| 4 | 2012 | 66 mln zł. |
| 5 | 2013 | 65,6 mln zł. |
| 6 | 2014 | 77,2 mln zł. |
| 7 | 2015 | 71,4 mln zł. |
| 8 | 2016 | 84,3 mln zł. |
Współpraca międzynarodowa
| Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
|---|---|---|
| Nieder-Olm |  Niemcy | 1996[53] |
| Jesionik (Jeseník) |  Czechy | 2002[54] |
| Mikulovice[55] | Czechy | |
| Zlaté Hory | Czechy | 16 września 2009[56] |
Turystyka
Przez Głuchołazy prowadzą szlaki turystyczne:
Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
Głuchołazy-Zdrój – Pod Przednią Kopą (2,2 km)
Rezerwat Nad Białką – Mikulovice (1,7 km)
Głuchołazy-Zdrój – Rezerwat Nad Białką (1,5 km)
Ludzie związani z Głuchołazami
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Stefan Morajko, Dlaczego Kozia Szyja?, glucholazy.info, 26 września 2018 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-26].
- ↑ a b c d Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
- ↑ Michael Rademacher, Deutsche Verwaltungsgeschichte Oberschlesien, Kreis Neisse, web.archive.org, 4 marca 2016 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ Nazwa taka pojawia się m.in. na pocztówkach: [1].
- ↑ a b GUS, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 30 VI, stat.gov.pl, 12 października 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
- ↑ Głuchołazy Miastem Orderu Uśmiechu. brpd.gov.pl, 24 września 2018. [dostęp 2018-09-25]. (pol.).
- ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa, bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
- ↑ Andrzej Dereń, Prudnik ma nowy plan miasta, terazprudnik.pl, 20 czerwca 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
- ↑ Klimat: Głuchołazy: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-06-09].
- ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 sierpnia 2022
- ↑ Praca zbiorowa, Nysa i okolice. Miniprzewodnik, Helion, 19 czerwca 2012, ISBN 978-83-7853-069-5 [dostęp 2020-06-10] (pol.).
- ↑ Edupedia – Kameralne Góry Opawskie (Słownik nazw geograficznych), www.edupedia.pl [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 28.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85.
- ↑ a b c d e Paweł Szymkowicz, Dzieje miasta, glucholazy.pl [dostęp 2020-06-09] (pol.).
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski: dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007, s. 30–31, ISBN 978-83-226-1616-1 [dostęp 2020-11-22] (pol.).
- ↑ Wojciech Dominiak (red.), Prudnik w średniowieczu: studia nad początkami miasta, Muzeum Ziemi Prudnickiej, 2016, ISBN 978-83-63260-62-0.
- ↑ Ratusz w Głuchołazach, web.archive.org, 28 grudnia 2004 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-08].
- ↑ Głuchołazy – Park Zdrojowy.. Atrakcje turystyczne Głuchołaz. Ciekawe miejsca Głuchołaz, www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2020-06-09].
- ↑ Zakłady Tkackie „Fränkel” w Prudniku [dostęp 2021-06-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-23].
- ↑ Leszek Bobowski, Tygodnik Prudnicki – Kiedy powstawała straż w Prudniku, tygodnikprudnicki.pl, 13 października 2010 [dostęp 2019-12-22].
- ↑ Franz Choholatý Gröger: Připojení Hlučínska k ČSR 4. 2. 1920. nassmer.blogspot.com, 19 lutego 2010. [dostęp 2018-12-30]. (cz.).
- ↑ a b Paweł Szymkowicz, Początki Naszego Miasta, nowe.glucholazy.pl [dostęp 2020-11-22].
- ↑ Moje Kresy. Ludzie z Kozowej, Nowa Trybuna Opolska, 8 października 2011 [dostęp 2020-11-22] (pol.).
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297, s. 14).
- ↑ Czesław Czubryt-Borkowski, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Sport i Turystyka, 1988, s. 490, ISBN 83-217-2709-3.
- ↑ Anna Kwaśnicka, 50 lat uśmiechniętej buźki, radioem.pl, 21 września 2018 [dostęp 2020-06-09].
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Głuchołazy oficjalnie stały się Miastem Orderu Uśmiechu, nto.pl, 21 września 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
- ↑ Wiktoria Palarczyk, Głuchołazy: 1024 osoby biły rekord Polski w ułożeniu znaku graficznego Orderu Uśmiechu, radio.opole.pl, 25 maja 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
- ↑ Głuchołazy mają swoją tężnię! – Nasze Sudety, naszesudety.pl, 5 lipca 2018 [dostęp 2020-11-22].
- ↑ Głuchołazy Miastem Orderu Uśmiechu. brpd.gov.pl, 24 września 2018. [dostęp 2018-09-25].
- ↑ Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
- ↑ a b Demografia, sztetl.org.pl [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de, www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-06-10].
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Oberschlesien, Kreis Neisse, web.archive.org, 6 września 2017 [dostęp 2020-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-06].
- ↑ Rocznik statystyczny. R. 11, 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1947 [dostęp 2020-06-10].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Głuchołazy w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-06-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 60,61. [dostęp 2012-12-20].
- ↑ Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gminy Głuchołazy. gmina.glucholazy.sisco.info. [dostęp 2016-04-30].
- ↑ Waldemar Brygier, W Głuchołazach też za darmo! – Nasze Sudety, www.naszesudety.pl, 1 lipca 2016 [dostęp 2020-11-22].
- ↑ Miejski rozkład jazdy, web.archive.org, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06].
- ↑ Bezpłatna Komunikacja Miejska w 2017 roku – GlucholazyOnline.com, web.archive.org, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06].
- ↑ Dziś ruszają Dni Głuchołaz, Nowa Trybuna Opolska, 6 czerwca 2009 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
- ↑ Międzynarodowy Kurs Muzyczny. [dostęp 2015-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-10)].
- ↑ Głuchołazy.eu – Start, www.glucholazy.eu [dostęp 2020-06-09].
- ↑ Gazeta Prudnik24 i portal informacyjny – Prudnik, Głubczyce, Głuchołazy, Prudnik24 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-11].
- ↑ Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji Głuchołazy, gosirglucholazy.pl [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Edward Szupryczyński – burmistrz kadencji 2018-2023 w: Głuchołazy, www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2020-06-10] (pol.).
- ↑ Wyniki wyborów 2018 do rady miasta Głuchołazy, Polskatimes.pl [dostęp 2020-11-22] (pol.).
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Tężnia solankowa w Głuchołazach, pierwsza na Opolszczyźnie, przyjmuje kuracjuszy, Nowa Trybuna Opolska, 4 lipca 2018 [dostęp 2021-01-30] (pol.).
- ↑ Dzieje uzdrowiska Głuchołazy Zdrój ; 10 lat partnerstwa pomiędzy Gminą Głuchołazy i Związkiem Gmin Nieder-Olm (1996-2006) – Katalog Bibliotek Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach – Prolib Integro, integro.ciniba.edu.pl [dostęp 2020-10-04].
- ↑ Jan Mrosek, Głuchołazy – Głuchołazy – Volný čas – Město Jeseník, www.jesenik.org [dostęp 2020-06-09] (cz.).
- ↑ Obec Mikulovice, Nemůžu si stěžovat, že bych měl moc volného času, www.mikulovice.cz [dostęp 2020-06-09] (cz.).
- ↑ Partnerská města a obce: Zlaté Hory, zlatehory.cz [dostęp 2020-06-09].
Bibliografia
- Góry Opawskie. Słownik Geografii Turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, s. 88–115.
- Paul Kutzer, Historia Głuchołaz, wydanie niemieckie 1897.
- Erinnerungen aus meinem Leben, 1958/59 wyd. niem. Jana Melzera tłumaczenie Mariusz Studzienny
- Vladimír Pohorecký: Tipy na výlet po rozhlednàch a starých hradech. Praga: Wydawnictwo Radioservis, 2001. ISBN 80-86212-10-6. (cz.).
- Horst Prignitz: Wasserkur und Badelust. Eine Badereise in die Vergangenheit / Kuracja wodna i ochota do kąpieli – podróż kąpielowa do przeszłości. Koehler und Amelang, Leipzig 1986, ISBN 3-7338-0011-7.
- Skrypt historyczny Stowarzyszenia Historycznego Legionów Polskich i Legii Polsko-Włoskiej w Nysie, Nysa 2010, pod red. Marek Szczerski, kpt. Tomek.
Linki zewnętrzne
- Historia Żydów w Głuchołazach na portalu Wirtualny Sztetl
- Ziegenhals, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 589.
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
- Siedziba gminy: Głuchołazy
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
![[1]](https://de.wikipedia.org/wiki/Datei:0808ZiegenhalsKlein.jpg){kind=link}
Czerwony szlak turystyczny.
Niebieski szlak turystyczny.
Zielony szlak turystyczny.
Żółty szlak turystyczny.
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
Autor: Kamil Czaiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Intersection of Curie-Skłodowskiej, Bohaterów Warszawy, Sikorskiego and Korfantego Street in Głuchołazy, Poland
Kadra bg Prudnik, GPK Głuchołazy, Strażnicy WOP Pokrzywna i Strażnicy WOP Jasienica Górna, na placu apelowym podczas uroczystej zbiórki z okazji Święta Ludowego Wojska Polskiego – batalion graniczny WOP Prudnik.
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Głuchołazy - miasto w Polsce w województwie opolskim, w powiecie nyskim.
Autor: Ebielmaj, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Głuchołazy, kościół par. p.w. św. Wawrzyńca, 3 ćw. XIII, 1729-1731, 1902-1907
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Głuchołazy - miasto w Polsce w województwie opolskim, w powiecie nyskim.
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
kościół cmentarny p.w. św. Rocha w Głuchołazach
Autor: Marek Blahuš, Licencja: CC BY-SA 3.0
Czeski pociąg na stacji kolejowej w Głuchołazach (Opolskie)
(c) zgnews, CC BY-SA 3.0
Dołem do zdroju, górą w Jeseniki. Zima 2012/13
Panorama Głuchołaz
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Głuchołazy - miasto w Polsce w województwie opolskim, w powiecie nyskim.
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Nysa County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.68 N
- S: 50.24 N
- W: 16.88 E
- E: 17.77 E
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Głuchołazy, fragmenty średniowiecznych murów obronnych
Głuchołazy, żołnierze WOP – Przejściowy Punkt Kontrolny nr 44 Wojsk Ochrony Pogranicza w Głuchołazach.
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Głuchołazy (gmina0, Poland.
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Głuchołaz, 2014
Autor: Kamil Czaiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Saint Francis of Assisi church in Głuchołazy, Poland
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
Autor: 18heniek, Licencja: CC BY 3.0
30.09.2017 GKS Głuchołazy - LZS Racławiczki 3-5 (2-2)
Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750
Autor: user Equadus (inactive global account), Licencja: CC BY-SA 3.0
Wymowa terminu « GŁUCHOŁAZY » w języku polskim. Głos męski.