Garnizon Dwór Armii Krajowej

Garnizon Dwór Armii Krajowej
Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Rozformowanie	1943
Organizacja
Podległość	Okręg Wilno AK

Garnizon Dwór – struktura terytorialna i bojowa Okręgu Wilno Armii Krajowej swym zasięgiem obejmująca miasto Wilno.

Dowództwo

• komendant garnizonu:

kpt. Aleksander Wasilewski - do marca 1940

kpt. Karol Zieliński „Czarew” - 1940

mjr Leon Koplewski "Skarbek", "Bezmian" - 1944

• szef sztabu komendy miasta:

ppor. Antoni Burzyński „Kmicic” - do listopada 1940

kpt. Dąbrowski "Kryś" - 1944

• kwatermistrz:

por. Julian Pietraszewski „Julian” - 1940

por. Kazimierz Pietraszkiewicz „Konrad” - 1944

Organizacja garnizonu

Konspiracyjny garnizon miasta Wilna podzielony był na dzielnice, a te z kolei na trzy rejony każda. Dzielnica konspiracyjna miała przygotować w konspiracji batalion strzelecki, złożony z trzech kompanii wystawianych przez rejony.

W skład „Dworu”^[1] początkowo wchodziły cztery dzielnice : Śródmieście z Antokolem i Zarzeczem, Kalwaryjska, Zwierzyniec i Zakret, Nowy Świat.

Wiosną 1940 zreorganizowano garnizon. Posiadał on wtedy następujący podział i obsadę etatową:

• Dzielnica A – Śródmieście
• Dzielnica B – Kalwaryjska, mjr Tadeusz Topór-Wąsowski
• Dzielnica C – Zwierzyniec i Zakret, ppor. Klott
• Dzielnica D – Antokol i Zarzecze, mjr Władysław Zarzycki "Rojan"
• Dzielnica E – Nowy Świat i Wilcza Łapa

W styczniu 1943 zlikwidowano podział okręgu na "Dwór" i "Pole". Od tej pory okręg dzielił się na garnizon miasta Wilno i Inspektoraty

W 1944 podział garnizonu wyglądał następująco^[2]:

• Dzielnica "A" - obszar na prawym brzegu Wilii, zamieszkiwany przez rodziny wojskowe, zgrupowane wokół licznych tam koszar. Dowódca: mjr Bolesław Zagórny "kapitan Jan" (1944)
• dzielnica „B” - obejmowała Zwierzyniec. Granica biegła między ul. Zakretową, Małą Pohulanką, Skopówką, Wielką, Ostrobramską (do toru kolejowego), a z drugiej strony Wilią i Wilejką Dowódca: mjr Władysław Zarzycki "Rojan"
• Dzielnica "C" - obejmowała tereny między prawym brzegiem Wilejki i lewym brzegiem Wilii - Antokol, Zarzecze i Belmont. Dowódca:kpt. Topór-Wąsowski "Nowicki" (1944)
• Dzielnica "D" - obszar na południe od dzielnicy „B”. Jej granica przebiegała ul. Dolną do Zakretowej, Małej Pohulanki, Poznańskiej i Skopówki do ul. Wielkiej, dalej na zachód od ul. Wielkiej i Ostrobramskiej do toru kolejowego i wzdłuż toru do Kolonii Wileńskiej. Południową granicę stanowiły tereny kolejowe. Dowódca: kpt. Józef Grzesiak "Czarny", "Kmita"
• Dzielnica "E" - obszar na południe od terenów kolejowych do lotniska na Porubanku włącznie. Dowódca: kpt. Aleksander Tomaszewski "Al"

Przypisy

Bibliografia

• Roman Korab-Żebryk: Operacja wileńska AK. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 83-01-04946-4.
• Longin Tomaszewski: Kronika Wileńska 1941-1945: z dziejów Polskiego Państwa Podziemnego. Warszawa: Pomost, 1992. ISBN 83-85521-09-7.
• Jarosław Wołkonowski, Grzegorz Łukomski: Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa: Adiutor, 1996. ISBN 83-86100-18-4.

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja Kutschera Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (Bitwa na Porytowym Wzgórzu) Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy