Gleb Panfiłow

Gleb Panfiłow

Gleb Panfiłow w 2010
Data i miejsce urodzenia	21 grudnia 1934 Magnitogorsk
Zawód	reżyser scenarzysta
Współmałżonek	Inna Czurikowa

Gleb Anatoljewicz Panfiłow (ros.Глеб Анатольевич Панфилов, ur. 21 grudnia 1934 w Magnitogorsku) – radziecki i rosyjski reżyser i scenarzysta filmowy związany z wytwórniami Lenfilm i Mosfilm. Jego twórczość była nagradzana na festiwalach filmowych w Berlinie, Cannes Locarno, Moskwie i Wenecji. Mąż rosyjskiej aktorki Inny Czurikowej.

Życiorys

Po ukończeniu inżynierskich studiów chemicznych pracował początkowo w wyuczonym zawodzie w zakładach w Swierdłowsku. Pod wpływem Lecą żurawie w reżyserii Michaiła Kałatozowa zaczął interesować się filmem. Konsekwencją tych zainteresowań były pierwsze, nagradzane na konkursach, amatorskie dokumenty jego autorstwa. W 1963 rozpoczął Wyższe Reżyserskie Kursy na Wszechzwiązkowym Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie.

Po ich ukończeniu wiąże się z wytwórnią Lenfilm dla której zrealizował w 1967 debiutancki film Trzeba przejść przez ogień, pisząc do niego scenariusz wraz z Jewgienijem Gabriłowiczem. Obraz opowiadający o rosyjskiej wojnie domowej zdobył uznanie również poza Związkiem Radzieckim, co zaowocowało Złotym Lampartem na MFF w Locarno w 1969. Na tym samym festiwalu nagrodę dla najlepszej aktorki zdobyła występująca w Trzeba przejść przez ogień Inna Czurikowa.

Drugim filmem reżysera był zrealizowany w 1970 Początek, którego scenariusz był również efektem współpracy z Jewgienijem Gabriłowiczem. Obraz opowiadający historię robotnicy wcielającej się w rolę Joanny ďArc na potrzeby realizowanego przez fabrykę filmu, wyróżnił się umiejętnym połączeniem wątków dramatycznych z komediowymi. Walory filmu zostały docenione na 32. MFF w Wenecji, gdzie przyznano mu nagrodę Srebrnego Lwa. W rolę robotnicy również wcieliła się Inna Czurikowa, która podczas pracy nad filmem została żoną reżysera. Będzie regularnie występować w innych jego obrazach. Stale obecny w filmach Panfiłowa wątek kobiecy znalazł się również w kolejnym filmie Proszę o głos z 1975. Scenariusz, napisany samodzielnie przez reżysera, opowiadał historię kobiety obejmującej stanowisko mera miasta.

W 1979 stworzył Temat, będący komentarzem reżysera na temat ograniczeń nakładanych przez państwową biurokrację, ograniczających kreatywność artystów. Film spotkał się z ostrą reakcją radzieckiej cenzury, która wstrzymała jego dystrybucję do 1986. Obraz zdobył uznanie światowej krytyki, co zaowocowało przyznaniem mu na 37. MFF w Berlinie w 1987 nagród: Złotego Niedźwiedzia, nagrody FIPRESCI i nagrody CIDALC.

W 1981 rozpoczął pracę dla wytwórni Mosfilm. Pierwszym filmem zrealizowanym dla niej przez Panfiłowa była Walentyna, ekranizacja sztuki Aleksandra Wampiłowa Zeszłego lata w Czulimsku. Rozpoczęła ona serię adaptacji realizowanych przez reżysera. Kolejną była Wassa Żeleznowa z 1983 na podstawie sztuki Maksima Gorkiego Wassa Żeleznowa. Obraz przedstawiający upadek silnej jednostki został nagrodzony Złotym Medalem na 12. MFF w Moskwie. W 1989 zekranizował Hamleta Williama Shakespeare’a oraz powieści Maksima Gorkiego. Ekranizacja Matki Gorkiego została zaprezentowana w konkursie głównym na 43. MFF w Cannes, gdzie przyniosła reżyserowi nagrodę za wkład artystyczny. W 2000 Panfiłow wyreżyserował obraz Carska rodzina Romanowów, do którego scenariusz stworzył wraz z Inną Czurikową.

Filmografia (wybór)

• 1967 – Trzeba przejść przez ogień (В огне брода нет)
• 1970 – Początek (Начало)
• 1975 – Proszę o głos (Прошу слова)
• 1979 – Temat (Тема)
• 1981 – Walentyna (Валентина)
• 1983 – Wassa Żeleznowa (Васса Железнова)
• 1989 – Matka (Мать)
• 1989 – Hamlet (Гамлет)
• 2000 – Carska rodzina Romanowów (Романовы. Венценосная семья)

Bibliografia

• Galina Dołmatowska, Irina Szyłowa, Sylwetki radzieckiego ekranu, przeł. z ros. Marek Dzierwajłło, Wydawnictwo Progress, Moskwa 1980, s. 246-254.
• Jelena Bauman, Rostisław Jurieniew, Mała Encyklopedia Kina Radzieckiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987.
• SandraS. Brennan SandraS., Gleb Panfilov, movies2.nytimes.com [zarchiwizowane z adresu 2003-08-09] .
• Gleb Panfiłow na imdb.com (ang.)
• Gleb Panfiłow w bazie Filmweb
• Gleb Panfiłow na https://www.peoples.ru (ros.)