Gleby litogeniczne
Gleby litogeniczne - gleby, na których budowę, właściwości i ewolucję dominujący wpływ ma skała macierzysta, z której powstały.
Gleby litogeniczne jest to jeden z działów gleb - nadrzędnych jednostek systematycznych w IV wydaniu systematyki gleb Polski z 1989 r., które obowiązywało do 2011 r. Działy gleb obejmują różne gleby, na których powstanie miał dominujący wpływ jeden z czynników glebotwórczych.
Dział gleb litogenicznych dzieli się na dwa rzędy gleb i na siedem typów:
Dział I Gleby litogeniczne:
- Rząd IA. Gleby mineralne bezwęglanowe słabo wykształcone
- Typ IA1. Gleby inicjalne skaliste (litosole)
- Typ IA2. Gleby inicjalne luźne (regosole)
- Typ IA3. Gleby inicjalne ilaste (pelosole)
- Typ IA4. Gleby bezwęglanowe słabo wykształcone ze skał masywnych (rankery)
- Typ IA5. Gleby słabo wykształcone ze skał luźnych (arenosole)
- Rząd IB. gleby wapniowcowe o różnym stopniu rozwoju
- Typ IB1. Rędziny
- Typ IB2. Pararędziny
Dział gleby litogeniczne nie występuje ani we wcześniejszych, ani w późniejszym wydaniu systematyki gleb Polski.
Gleby litogeniczne zazwyczaj mają budowę profilu A-C, gdzie A jest to poziom próchniczny, C jest to skała macierzysta. Możliwe jest występowanie cienkiego, słabo wykształconego poziomu brunatnienia lub eluwialnego na granicy pomiędzy poziomem próchnicznym i skałą macierzystą. Do tego działu należą gleby, w których takie cechy jak skład mineralny, skład chemiczny i uziarnienie wynikają wprost z właściwości skały macierzystej i wpływają na przebieg zachodzących procesów glebotwórczych, a także takie, gdzie erozja powierzchniowa zmniejsza miąższość gleby i powoduje, że skała macierzysta znajduje się w bezpośrednim kontakcie z poziomem powierzchniowym.
Zobacz też
- Systematyka gleb
- Gleby autogeniczne
- Gleby semihydrogeniczne
- Gleby hydrogeniczne
- Gleby napływowe
- Gleby słone
- Gleby antropogeniczne
Bibliografia
- Systematyka gleb Polski, wydanie 4. „Roczniki gleboznawcze”. 40, 3/4, s. 9, 33-34, 1989. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa.