Godfrey Harold Hardy

Godfrey Harold Hardy

Data i miejsce urodzenia	7 lutego 1877 Cranleigh
Data i miejsce śmierci	1 grudnia 1947 Cambridge
Zawód, zajęcie	matematyk
Narodowość	angielska
Tytuł naukowy	profesor zwyczajny
Alma Mater	Uniwersytet w Cambridge
Uczelnia	Uniwersytet w Cambridge, Uniwersytet Oksfordzki
Wyznanie	ateista
Małżeństwo	kawaler
Krewni i powinowaci	(siostra)
Odznaczenia
członek Royal Society[1] laureat Medalu Sylvestera

Godfrey Harold Hardy (ur. 7 lutego 1877 w Cranleigh, zm. 1 grudnia 1947 w Cambridge^[2]) – angielski matematyk, profesor Uniwersytetu w Cambridge. Laureat najwyższych nagród dostępnych matematykom w jego czasach: Medalu Sylvestera (1940)^[3] i Medalu Copleya (1947).

Jego prace dotyczyły teorii liczb, analizy (zwłaszcza teorii szeregów i równań całkowych) oraz biomatematyki. Udowodnił, że częstości genotypów w populacji diploidalnej nie zmieniają się z pokolenia na pokolenie, przy spełnieniu określonych warunków (prawo Hardy’ego-Weinberga – będące kamieniem węgielnym w genetyce populacji, na równi z prawami Mendla).

Jednym z jego osiągnięć było odkrycie talentu indyjskiego matematyka Srinivasy Ramanujana, z którym współpracował od 1914. Hardy znany jest także z wydanego w 1940 eseju A Mathematician's Apology opisującego jego życie i poglądy. Książka ukazała się również w Polsce pod tytułem Apologia matematyka.

Wczesne życie i kariera

Urodził się w rodzinie nauczycielskiej. Ojciec był kierownikiem i nauczycielem w szkole średniej Cranleigh School (Surrey), matka – nauczycielką w Lincoln Training College. Od wczesnej młodości przejawiał uzdolnienia matematyczne i smykałkę do operacji na liczbach^[4]. Po ukończeniu szkoły w Cranleigh, uzyskał stypendium w Winchester College, w roku 1896 został przyjęty do Trinity College w Cambridge. W 1903 uzyskał stopień magistra (Master of Art). Od 1906 był wykładowcą w Cambridge. W 1919 przeniósł się do Oksfordu, gdzie objął katedrę geometrii (Savilian Chair of Geometry) na tamtejszym uniwersytecie, opuszczoną przez usuniętego ze stanowiska Bertranda Russella. W 1928 i 1929 wykładał na Uniwersytecie w Princeton^[5][6]. Do Cambridge powrócił w 1931 i objął profesurę (Sadlerian Professor of Pure Mathematics), którą piastował do 1942. Po powrocie do Cambridge, młodzi matematycy byli zachwyceni: ich zdaniem był prawdziwym matematykiem. W pewnym sensie wówczas (1931 rok) Hardy miał cechy gwiazdora^[7].

W 1939 roku dostał zakrzepicy naczyń wieńcowych, a II wojna światowa pogrążyła go w ciężkiej depresji. Po wojnie niedomagał fizycznie, tracił oddech po przejściu paru jardów. W szczególności w 1947 roku próbował popełnić samobójstwo (barbituriany), ale próba ta nie udała się. Za każdym razem w szpitalu (klinika Evelyn w Cambridge) mówił o śmierci, nie chciał dłużej znosić życia w takich warunkach. Nie bał się śmierci: "czego można bać się w nicości". Zmarł nad ranem 1 grudnia 1947 roku w klinice Evelyn mając 70 lat^[7].

Parę tygodni przed śmiercią dowiedział się że, Royal Society przyznało mu najwyższe odznaczenie – medal Copleya^[7].

Dorobek naukowy

Pozostawał pod wpływem matematyków z kontynentalnej Europy (Cours d'analyse de l'École Polytechnique Camille'a Jordana), pasjonowała go matematyka czysta. Współpracował z Johnem E. Littlewoodem w rozwoju analizy matematycznej i teorii liczb^[8]. Wspólnie opracowali uogólnienie problemu Waringa oraz systemy liczb bliźniaczych.

Wspólnie z Ramanujanem napisali pięć prac, w których Hardy dowiódł swej oryginalności (o ich współpracy więcej wiadomo, niż o współpracy Hardy’ego z Littlewoodem)^[7].

Pomimo iż uważał się za czystego matematyka, którego dorobek nie znajdzie żadnego praktycznego zastosowania^[9] jego prace zostały wykorzystane m.in. przez Nielsa Bohra przy konstruowaniu modelu atomu oraz w termodynamice i fizyce kwantowej, przy opisie statystyki Bosego-Einsteina. Sformułował jedno z podstawowych praw genetyki populacji, udowadniając, że częstości genotypów w populacji diploidalnej nie zmieniają się z pokolenia na pokolenie, przy spełnieniu określonych warunków (prawo Hardy’ego-Weinberga).

Jego prace zostały wydane w siedmiu tomach przez wydawnictwo Oxford Univerisity Press.

Osobowość

Przyjaźnił się z G. E. Moore’em, Bertrandem Russellem i Johnem Maynardem Keynesem. Był fanem krykieta, w wieku pięćdziesięciu paru lat wygrywał w tenisa z drugą rakietą Uniwersytetu Cambridge^[8]. Bardzo nieśmiały, nie lubił występować publicznie, nie akceptował swego wyglądu – podobno miał w zwyczaju zasłaniać ręcznikami lustra w hotelach, w których się zatrzymywał^[10]

Nie uchylał się od służby wojskowej, wręcz przeciwnie, zgłosił się do wojska na ochotnika (I wojna światowa), ale komisja wojskowa odrzuciła go ze względu na mikrą posturę i chorowitość^[7].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Godfrey Harold Hardy w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
• G. H. (Godfrey Harold) Hardy w bazie Mathematics Genealogy Project (ang.) [dostęp 2021-10-31].