Gottland

Gottland
Autor

Mariusz Szczygieł

Typ utworu

zbiór reportaży

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Wołowiec

Język

polski

Data wydania

19 października 2006

Wydawca

Wydawnictwo Czarne

poprzednia
brak
następna
Zrób sobie raj
Mariusz Szczygieł – autor książki
Gottland – Muzeum Karela Gotta we wsi Jevany pod Pragą

Gottland – zbiór reportaży Mariusza Szczygła poświęconych Czechom wydany w 2006 w Wołowcu przez Wydawnictwo Czarne; wybór czytelników Nagrody „Nike” 2007, nagrodzony Nagrodą im. Beaty Pawlak 2007 oraz Europejską Nagrodą Książkową 2009.

Treść książki

Szczygieł, w swych stojących na pograniczu felietonów, esejów i reportażu tekstach, portretuje znanych i nieznanych Czechów i ich trudne losy w Czechosłowacji i Czechach, m.in[1][2]:

Reakcje i odbiór

Książka okazała się wielkim sukcesem wydawniczym zarówno w Polsce, jak i Czechach (wyd. 2007)[3], ukazała się także po niemiecku (2008), francusku (2008), węgiersku (2009), włosku (2009), rosyjsku (2009), ukraińsku (2010), hiszpańsku (2011), słoweńsku (2012), serbsku (2013), bułgarsku (2013), angielsku (2014) i rumuńsku (2014)[4]. W 2010 ukazało się po polsku wydanie rozszerzone[4]. Autorką czeskiego tłumaczenie jest Helena Stachová, znana czytelnikom Szczygła m.in. z książki Zrób sobie raj.

W 2011 Czechach na podstawie Gottlandu powstały spektakle teatralne wystawiane w Pradze i Ostrawie[5]. W 2013 spektakl miał premierę w chorzowskim Teatrze Rozrywki[6].

W 2014 studenci praskiej akademii filmowej nakręcili 100-minutowy film dokumentalny bazujący na książce[7]. Dzieło pięciu młodych reżyserów nie sprostało wielkości pierwowzoru[8][9]

Recenzje

Agnieszka Holland określiła Gottland jako „świetną książkę. Potwornie przygnębiającą panoramę czeskich losów XX wieku”. Pisała: „To, co mnie zawsze w czeskim losie pociągało, to nieustanna, dynamiczna, tragiczna i zarazem śmieszna niejednoznaczność. Mariusz Szczygieł wychodzi z tradycji polskiego reportażu i na tę właśnie niejednoznaczną czeskość nakłada swoją metodę. Efekt jest bardzo mocny, oryginalny, zaskakujący[1].

Andrzej Lam zauważył, że „Swoim pisarstwem Szczygieł przedłuża najlepsze cechy polskiej szkoły reportażu. Odznacza się ona literacką wyrazistością szczegółu, który łatwo się symbolizuje, absolutną wiarygodnością i szacunkiem dla inteligencji czytelnika”. I dodał iż dzięki temu „powstała książka ważna, pokazująca punkty wspólne odmiennego doświadczenia, może po raz pierwszy tak wyraźnie w naszej historii[10].

Adam Michnik użył w ocenie książki takich słów jak „mądra, ciekawa i potrzebna (...) pasjonująca[1].

Marek Radziwon zwrócił uwagę na to, że Szczygieł spisuje historie jak reporter, „ale w końcu po zebraniu całego materiału zachowuje się jak pisarz, pisze bardziej opowiadanie dokumentalne niż klasyczny reportaż prasowy i pozwala sobie w zindywidualizowanym stylu i w formie na znacznie więcej, niż pozwoliłaby mu jakakolwiek gazeta”, a losy bohaterów książki określa jako „poruszające[11].

Z kolei Aleksander Kaczorowski stwierdza, że Gottland to „książka, za którą reporter „Gazety” powinien otrzymać honorowe obywatelstwo Republiki Czeskiej”. W swej recenzji w Gazecie Wyborczej pisał także: „Na uwagę zasługuje znakomity styl i konstrukcja tych reportaży, które niekiedy bardziej przypominają esej lub opowiadanie. Krótkie zdania i akapity, częste dialogi, niezawodne wyczucie pointy to żelazne atrybuty pisarstwa Szczygła”, konkludując: „Każdy, kto wybiera się do Czech nie tylko na piwo, powinien zabrać ze sobą tę książkę[12].

W posłowiu niemieckiego wydania Martin Pollack stwierdza: „To jak Mariusz Szczygieł montuje z pojedynczych fragmentów, wspomnień, dialogów, przypadkowych zdarzeń i anegdot, swoje ironiczne, zabawne, potem znów smutne do łez kolaże, można nazwać jedynie wirtuozerią – to prawdziwa lekcja reportażu literackiego[13].

Nagrody i wyróżnienia

Rok 2007
Rok 2009

Przypisy

  1. a b c Gottland. czarne.com.pl. [dostęp 2016-01-09].
  2. Gottland. nike.org.pl. [dostęp 2016-01-09].
  3. Reakcje w Czechach. mariuszszczygiel.com.pl. [dostęp 2016-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-27)].
  4. a b c d e f g Bio.. mariuszszczygiel.com.pl. [dostęp 2016-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-27)].
  5. Czechy. Reportaże Mariusza Szczygła na scenie. e-teatr.pl. [dostęp 2016-01-09].
  6. Chorzów. „Gottland” na scenie Rozrywki. e-teatr.pl. [dostęp 2016-01-09].
  7. Gottland w bazie Filmweb
  8. Jan Dzierzgowski: Nuda non-fiction. Filmowy „Gottland” na podstawie książki Mariusza Szczygła. kulturaliberalna.pl. [dostęp 2016-01-09].
  9. Beata Poprawa: Gottland bez Gotta – RECENZJA filmu na podstawie książki Mariusza Szczygła. czechofil.com. [dostęp 2016-01-09].
  10. W czeskim zwierciadle. kwartalnik-pobocza.pl. [dostęp 2016-01-09].
  11. a b c Nike 2015 dla Olgi Tokarczuk. nike.org.pl. [dostęp 2016-01-07].
  12. Gottland. Recenzje polskie. mariuszszczygiel.com.pl. [dostęp 2016-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-27)].
  13. Gottland. Wersja niemiecka. Posłowie. mariuszszczygiel.com.pl. [dostęp 2016-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-27)].
  14. Literatura: „European Book Prize” dla Mariusza Szczygła. gazetakrakowska.pl. [dostęp 2016-01-09].
  15. Nagroda przyznawana przez studentów i wykładowców Université Charles-de-Gaulle Lille 3
  16. „Gottland” nagrodzony Prix AMPHI. ksiazka.net.pl. [dostęp 2016-01-09].

Bibliografia

  • Mariusz Szczygieł, Gottland, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2006, ISBN 83-89755-62-9, OCLC 77511990.

Media użyte na tej stronie

Mariusz Szczygieł 2013.jpg
Autor: Piotr Drabik from Poland, Licencja: CC BY 2.0
Zdjęcie zrobione podczas gali rozdania dziennikarskich nagród dziennikarskich MediaTory 2013 w Krakowie.
Jevany, Gottland - Muzeum Karla Gotta.jpg
Autor: Mirekk (CZ), Licencja: Attribution
Jevany, Muzeum Karla Gotta / Jevany, Karel Gott Museum