Granat ręczny

Granat MK 2

Granat ręczny – pocisk wyrzucany ręcznie, siłą mięśni żołnierza, wypełniony materiałem wybuchowym, substancją dymotwórczą lub inną substancją. Granat ręczny wyposażony jest w zapalnik czasowy lub uderzeniowy.

Historia

Najstarsze znane wyobrażenie granatu ręcznego i lancy ognistej; malowidło z Dunhuangu, X wiek

Pierwsze wersje granatów składały się ze skorupy z papieru, ceramiki lub prymitywnego szkła, wypełnionej prochem i czasem dodatkowo siekańcami metalowymi lub substancjami mającymi zwiększyć ich działanie bojowe, np. kwasem, substancjami zapalnymi, lub drażniącymi (np. wapno palone). Zapalnik miał postać lontu, który należało podpalić przed rzuceniem, co utrudniało ich użycie. Granaty tej postaci pojawiły się w Chinach za czasów dynastii Tang. Jednym z najstarszych znanych wyobrażeń jest malowidło ścienne z grot Mogao w Dunhuangu^[1].

Granaty z XVII w.

Pierwszy zapis o użyciu takiej żeliwnej bomby w Europie pochodzi z 1467 r.^[1], ale na większą skalę granaty rozpowszechniły się na przełomie wieków XVI i XVII^[2]. Ze względu na ich dużą masę, rekrutowano do ich użycia specjalnie silnych żołnierzy, grupując ich w oddziały grenadierów. Granaty ręczne współczesnego typu, z zapalnikiem czasowym ze zwłoką, zostały szeroko zastosowane podczas I wojny światowej; były to: niemiecki stielhandgranate i brytyjska bomba Millsa.

Podział

Granaty ręczne dzieli się na:

• zaczepne (działanie głównie wybuchowe, promień rażenia 5–20 metrów),
• obronne (działanie odłamkowe, promień rażenia do 200 metrów),
• uniwersalne (spełniają w razie potrzeby funkcję zaczepnego, obronnego, a w niektórych przypadkach granatu nasadkowego^[3]),
• ćwiczebne (bez materiału wybuchowego, ale poza tym identyczne z bojowymi, służące do treningu) oraz bojowe.

Granaty bojowe dzieli się na:

• odłamkowe (do niszczenia siły żywej),
• przeciwpancerne (kumulacyjne, do niszczenia celów opancerzonych, zasięg do 25 metrów, zdolność przebicia pancerza 150–200 milimetrów^[3]),
• specjalne (zapalające, dymne itp.)^[2].

Policja wykorzystuje granaty do obezwładnienia zatrzymywanego – hukowe i olśniewające, takich samych używają siły specjalne, jednak jako wojsko mogą również stosować granaty śmiercionośne by zwalczyć przeciwnika.

Ze względu na kształt dzieli się je na trzonkowe (np. stielhandgranate), jajowe (i o formach zbliżonych) i dyskowe^[2].

Konstrukcja

Przekrój granatu

Współczesny granat ręczny składa się ze skorupy wypełnionej materiałem wybuchowym, substancją dymotwórczą, zapalającą itp. Wyposażony jest w zapalnik czasowy lub uderzeniowy. Typowy zapalnik czasowy ma podwójne zabezpieczenie w postaci zawleczki, którą wyciąga się przed użyciem granatu i łyżki – dźwigni, która zabezpiecza zapalnik przed zadziałaniem, dopóki jest przyciśnięta do korpusu granatu. W chwili rzutu łyżka odpada zwalniając sprężynę iglicy zapalnika. Iglica uderza w spłonkę odpalając ścieżkę prochową, opóźniającą detonację o kilka sekund, przeznaczone na ukrycie się rzucającego.

Stosunkowo rzadko pojawiały się granaty bez twardej skorupy, jak brytyjska bomba Gammona z II wojny światowej.

Niektóre współczesne granaty ręczne, po dokręceniu do nich tulei, można przekształcić w granaty nasadkowe.

Zobacz też

• Odznaka Grenadierska

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994. ISBN 83-86028-01-7.