Granaty Wielickie

(c) Mychaus at pl.wikipedia, CC BY-SA 2.5

Granaty Wielickie – widok z Tatrzańskiej Magistrali

Granaty Wielickie – widok z Doliny Sławkowskiej (z podpisami)

Granaty Wielickie – widok z Doliny Sławkowskiej (z podpisami)

Wielicka Baszta i Granacka Ławka nad Dwoistym Kotłem

Rogata Turnia – najwyższy szczyt Granatów Wielickich i jeden z najtrudniej dostępnych

Granaty Wielickie (słow. Velické Granáty^[1], Granátová stena, niem. Granatenwand, węg. Gránátfal^[2]) – postrzępiona grań odchodząca od Staroleśnego Szczytu (Bradavica) w kierunku południowo-wschodnim, oddzielona od niego Kwietnikową Przełączką (Kvetnicové sedlo). Wznosi się ona pomiędzy Doliną Wielicką (Velická dolina) a Doliną Sławkowską (Slavkovská dolina). W grani Granatów Wielickich znajdują się (w kolejności od Kwietnikowej Przełączki):

• Rogata Turnia (Rohatá veža, ok. 2420 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Granatów Wielickich,
• Niżnia Kwietnikowa Przełączka (Rohatá štrbina),
• Granacki Róg (Granátový roh),
• Wyżnia Granacka Szczerbina (Horná Granátová štrbina),
• Mała Granacka Turnia (Malá Granátová veža, 2298 m),
• Pośrednia Granacka Szczerbina (Prostredná Granátová štrbina),
• Wielka Granacka Turnia (Veľká Granátová veža, 2318 m),
• Niżnia Granacka Szczerbina (Dolná Granátová štrbina),
• Dwoiste Czuby (Dvojité zuby),
• Niżnia Dwoista Szczerbina (Nižná Dvojitá štrbina),
• Dwoista Baszta (Dvojitá bašta),
• Pośrednia Dwoista Szczerbina (Prostredná Dvojitá štrbina),
• Dwoista Kopa (Dvojitá kopa),
• Wyżnia Dwoista Szczerbina (Vyšná Dvojitá štrbina),
• Dwoista Turnia (Dvojitá veža, 2312 m) – 2 wierzchołki (wyższy północny),
• Dwoista Przełęcz (Sedlo pod Dvojitou, ok. 2210 m),
• Wielicka Kopa (Velická kopa, 2227 m),
• Niedźwiedzia Przełęcz (Sedlo pod Velickou kopou),
• Niedźwiedzie Czuby (Velické hrby):
  • Zadnia Niedźwiedzia Czuba (Zadný Velický hrb, 2001 m),
  • Zadnia Niedźwiedzia Szczerbina (Zadná Velická štrbina),
  • Pośrednia Niedźwiedzia Czuba (Prostredný Velický hrb),
  • Pośrednia Niedźwiedzia Szczerbina (Prostredná Velická štrbina),
  • Skrajna Niedźwiedzia Czuba (Predný Velický hrb),
  • Skrajna Niedźwiedzia Szczerbina (Predná Velická štrbina),
  • Mała Niedźwiedzia Czuba (Malý Velický hrb).

Wymienione powyżej szczyty wraz z Podufałą Turnią (Opálová veža), wznoszącą się w południowo-zachodnim żebrze Rogatej Turni, określane się niekiedy wspólnym mianem – Granackie Turnie (Granátové veže).

Po stronie Doliny Wielickiej wznosi się równoległy, niższy szereg szczytów – Granackie Baszty (Granatové steny). Są to kulminacje krótkich, bocznych żeber odchodzących z Granackich Turni. Pomiędzy Granackimi Turniami a Granackimi Basztami przebiega system szerokich, trawiastych zachodów – Granacka Ławka (Granátová lávka). Granackie Baszty opadają do Doliny Wielickiej wysokimi, niemal pionowymi ścianami, są natomiast w większości niezbyt wybitne i łatwo dostępne od strony szerokich przełączek, przez które prowadzi Granacka Ławka. Wśród Granackich Baszt najbardziej znane są (w kolejności od północnego zachodu):

• Zwalista Baszta (Westerova stena, ok. 2285 m) – w prawym filarze południowo-zachodniej ściany Zwalistej Turni (Westerov štít),
• Podufała Baszta (Opálová stena, 2285 m) – w południowo-zachodnim żebrze Rogatej Turni, poniżej Podufałej Turni,
• Wielka Granacka Baszta (Granátová stena, ok. 2245 m) – w zachodnim żebrze Wielkiej Granackiej Turni,
• Mała Granacka Baszta (Granátová vežička) – w widłach Dwoistego Żlebu,
• Wielicka Baszta (Velická stena, ok. 2230 m) – w południowo-zachodnim żebrze Dwoistej Turni.

Granackie Baszty porozdzielane są od siebie trzema głębokimi żlebami, rozszerzającymi się na wysokości Granackiej Ławki w obszerne kotły. Są to:

• Kwietnikowy Żleb (Kvetnicový žľab) i Kwietnikowy Kocioł (Kvetnicový kotol),
• Granacki Żleb (Granátový žľab) i Granacki Kocioł (Granátový kotol),
• Dwoisty Żleb (Dvojitý žľab) i Dwoisty Kocioł (Dvojitý kotol).

Granaty Wielickie nie są udostępnione szlakami turystycznymi, są natomiast (po stronie Doliny Wielickiej) popularnym terenem wspinaczkowym, zwłaszcza wysokie ściany Granackich Baszt. Przez Granacką Ławkę i Kwietnikowy Żleb prowadzą ponadto nieznakowane drogi na Staroleśny Szczyt. Ściany Granackich Turni od strony Doliny Sławkowskiej jak i cała dolina są objęte ścisłym rezerwatem przyrody, wstęp jest zabroniony.

Pierwsze odnotowane wejścia:

• 18 lipca 1907 r. – Alfred Martin i Johann Franz (senior) – prawie całą granią (bez Rogatej Turni),
• 6 kwietnia 1909 r. – Zygmunt Klemensiewicz i Jerzy Maślanka – zimowe przejście górnej części północno-zachodniej grani Dwoistej Turni,
• 17 kwietnia 1959 r. – Vojtech Korsák i Stanislav Samuhel – zimowe przejście całej grani bez obejść.

Na niektóre łatwiej dostępne szczyty i przełęcze wchodzono już w XIX wieku lub wcześniej przy okazji polowań na kozice.

Nazwa związana jest z kamieniami półszlachetnymi – granatami, wydobywanymi w XVIII wieku pod ścianami grzbietu od strony Doliny Wielickiej.

Przypisy

Bibliografia

• Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XIII. Litworowy Szczyt – Staroleśna Szczerbina. Warszawa: Sport i Turystyka, 1967.
• Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005. ISBN 83-909352-2-8.