Gromada Herkulesa
 Gromada Herkulesa (M13) | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia | 1714 |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ | klasa V |
| Rektascensja | 16h 41m 41,44s |
| Deklinacja | +36° 27′ 36,9″ |
| Odległość | |
| Jasność obserwowana | |
| Rozmiar kątowy | 20'[1] |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary | Ø 145 ly |
| Liczba gwiazd | kilkaset tys. |
| Alternatywne oznaczenia | |
| Messier 13, M13, NGC 6205, GCl 45, C 1639+365 | |
 Konstelacja Herkulesa | |
Gromada Herkulesa (znana również jako Messier 13, M13 lub NGC 6205) – gromada kulista w gwiazdozbiorze Herkulesa. Została odkryta w 1714 roku przez Edmonda Halleya[3][1]. 1 czerwca 1764 roku Charles Messier dodał ją do swego katalogu jako M13[1].
Opis
M13 jest gromadą o średnicy około 145 lat świetlnych i znajduje się w odległości 25,1 tysiąca lat świetlnych od Ziemi[1]. Jako obiekt o jasności 5,8 magnitudo, zajmujący na niebie obszar 20 minut kątowych, Gromada Herkulesa jest widoczna nieuzbrojonym okiem tylko w bardzo sprzyjających warunkach. Za pomocą teleskopu o aperturze 100 mm można rozróżnić pojedyncze gwiazdy[4]. Jest największą i najjaśniejszą gromadą kulistą północnej półkuli nieba[5]. W jądrze znajdują się trzy połączone ciemne pasma zwane Śmigłem[6].
Zawiera kilkaset tysięcy gwiazd[1], być może nawet około miliona[3].
W pobliżu, 28 minut kątowych na północny wschód, widoczna jest galaktyka NGC 6207.
W 1974 za pomocą radioteleskopu w Arecibo w kierunku gromady została wysłana zapisana w kodzie binarnym wiadomość zawierająca kilka podstawowych informacji na temat ludzkości i jej wiedzy, tzw. wiadomość Arecibo[7].
W fantastyce naukowej
W serii science fiction Perry Rhodan, Gromada Herkulesa jest domem rasy Arkonidów. Na jednej z planet tej gromady rozgrywa się także akcja powieści Bohdana Peteckiego – „Messier 13".
Galeria
M13 w amatorskim ujęciu, przy 80% pełni Księżyca w centrum Warszawy (Bortle 9) za pomocą 10" teleskopu RC i pełnoklatkową chłodzoną astrokamerą.
Zbliżenie jądra gromady na zdjęciu Kosmicznego Teleskop Hubble’a.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f Messier 13 w SEDS.org (ang.).
- ↑ Duncan A. Forbes, Terry Bridges. Accreted versus In Situ Milky Way Globular Clusters. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 404 (3), s. 1203–1214, 2010-05-21. DOI: 10.1111/j.1365-2966.2010.16373.x (ang.).
- ↑ a b Courtney Seligman: NGC 6205 (ang.). Celestial Atlas. [dostęp 2015-03-04].
- ↑ Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 158. ISBN 978-83-7073-928-7.
- ↑ Przewodnik po gwiazdozbiorach. W: Jan Desselberger, Jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdozbiorach. Bielsko-Biała: PPU „PARK” Sp. z o.o., 2002, s. 86. ISBN 83-7266-156-1.
- ↑ Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2010, s. 382. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ Gromada Herkulesa w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia
Linki zewnętrzne
- Gromada Herkulesa w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
- Messier 13 w SEDS.org (ang.)
- Gromada Herkulesa w bazie SIMBAD (ang.)
- „Galactic globular cluster database”: M 13 (ang.)
Media użyte na tej stronie
Autor: PrzemekMajewski, Licencja: CC BY-SA 4.0
A rework of my previous M13, with a greater aperture (10", 254 mm) and a higher dynamic range cooled camera (ASI 2400MC Pro) with guiding. For proving a point this picture was taken using data from the center of Warsaw (Bortle 9+) with an 80% full Moon.
This image, taken by the Advanced Camera for Surveys on the Hubble Space Telescope, shows the core of the great globular cluster Messier 13 and provides an extraordinarily clear view of the hundreds of thousands of stars in the cluster, one of the brightest and best known in the sky. Just 25 000 light-years away and about 145 light-years in diameter, Messier 13 has drawn the eye since its discovery by Edmund Halley, the noted British astronomer, in 1714. The cluster lies in the constellation of Hercules and is so bright that under the right conditions it is even visible to the unaided eye. As Halley wrote: “This is but a little Patch, but it shews it self to the naked Eye, when the Sky is serene and the Moon absent.” Messier 13 was the target of a symbolic Arecibo radio telescope message that was sent in 1974, communicating humanity’s existence to possible extraterrestrial intelligences. However, more recent studies suggest that planets are very rare in the dense environments of globular clusters. This picture was created from images taken with the Wide Field Channel of the Advanced Camera for Surveys on the Hubble Space Telescope. Data through a blue filter (F435W) are coloured blue, data through a red filter (F625W) are coloured green and near-infrared data (through the F814W filter) are coloured red. The exposure times are 1480 s, 380 s and 567 s respectively and the field of view is about 2.5 arcminutes across.
Autor: Giuseppe Donatiello from Oria (Brindisi), Italy, Licencja: CC0
Messier 13 - The Hercules Globular Cluster Credit: ZTF, Giuseppe Donatiello
J2000 RA 16h 41m 41.24s Dec +36° 27′ 35.5″ Messier 13 (M13), or NGC 6205, is a globular cluster of about 300,000 stars in Hercules, discovered by Edmond Halley in 1714, and catalogued by Charles Messier on June 1, 1764. M13 is about 145 light-years in diameter and at 25,100 light-years away from Earth.
The Arecibo message of 1974, which contained encoded information about the human race, DNA, atomic numbers, Earth's position and other information, was beamed from the Arecibo Observatory radio telescope towards M13 as an experiment in contacting potential extraterrestrial civilizations in the cluster.Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Herkulesa. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.