Grudynia Wielka

Grudynia Wielka

wieś
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	kędzierzyńsko-kozielski
Gmina	Pawłowiczki
Liczba ludności (2022)	560[1]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-280[2]
Tablice rejestracyjne	OK
SIMC	0501624
Położenie na mapie gminy Pawłowiczki Grudynia Wielka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Grudynia Wielka
Położenie na mapie województwa opolskiego Grudynia Wielka
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego Grudynia Wielka
50°14′13″N 17°56′59″E/50,236944 17,949722
Strona internetowa

Grudynia Wielka (Magna Grudina, Grosz Grudny, od 1845 niem Gross Grauden) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Pawłowiczki. W 2011 roku liczba mieszkańców we wsi Grudynia Wielka wynosiła 663^[3].

Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[4].

Nazwa

Nazwa "Grudynia" (w języku niemieckim "Grauden", w łacińskim "Graudina") wywodzi się od polskiego słowa "gruda" oznaczającego "bryłę ziemi". W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Wielka Grudynia oraz zgermanizowaną - Gross Grauden^[5].

Historia

Grudynia Wielka istniała na początku XIII wieku. W dokumencie biskupa wrocławskiego Wawrzyńca znajduje się wzmianka, że 25 maja 1223 r. wioska Grudynia została przekazana w posiadanie sióstr norbertanek z Rybnika.

W 1416 roku występuje nazwa Magna Grudina, a w 1532 Grosz Grudny. W 1783 roku właścicielem majątku w Grudyni Wielkiej była rodzina von Görz. W 1802 r. majątek został nabyty przez hrabinę Knobelsdorff. W 1811 r. majątek sprzedano radcy Trusnowi, a w 1850 r. nabył go Józef Neumann z żoną Emilią. Potem został przekazany ich córce, która wyszła za mąż za barona von Reibnitz.

W latach 1859–1870 został wybudowany pałac. Majątek pozostał w rękach rodziny von Reibnitz do roku 1939. W latach 90. XX w. mieściło się w nim przedszkole. W latach 2010-2013^[6] pałac został odrestaurowany i przerobiony na hotel z restauracją.

Pod koniec wieku w 1894 r. powstał pierwszy oddział straży pożarnej.

Po zakończeniu II wojny światowej w wyniku reformy, powołano przedsiębiorstwo pod nazwą Państwowych Nieruchomości Ziemskich, w skład których weszły także PGR-y w czterech okolicznych wsiach (Grudynia Wielka, Grudynia Mała, Jakubowice, Milice). W 1952 r. powstał zespół Grudynia Wielka, a potem Klucz Państwowych Gospodarstw Rolnych z siedzibą w Grudyni Wielkiej. W dniu 1 lipca 1972 r. połączyły się cztery samodzielne gospodarstwa (Grudynia Wielka, Grudynia Mała, Milice i Jakubowice) tworząc Państwowe Gospodarstwo Ogrodnicze, a w 1977 r. Zakład Produkcji Sadowniczej z siedzibą w Grudyni Wielkiej. 24 maja 1994 r. zakład ten został sprywatyzowany i przyjął nazwę Przedsiębiorstwo Produkcji Sadowniczej S.A. w Grudyni Wielkiej.

Parafia

Kościół parafialny jest wspominany w rejestrach z dziesięcin z 1335 i 1447 roku^[7]. W aktach wizytacyjnych z 1679 jest informacja, że w Grudyni znajduje się drewniany kościół parafialny pw. świętych Apostołów Piotr i Pawła, wybudowany w 1567 długości 23 łokci (około 13,2 m) i szerokości 13 łokci (ok. 7,4m). Obecny kościół parafialny (trzeci z kolei) pw. Nawiedzenia NMP wybudowany (na fundamentach starego) w latach 1895-96. Został poświęcony z 1896 przez dziekana dekanatu gościęcińskiego ks. radcę Rudolfa Bannera z Walc. Kościół prawdopodobnie opiera się na projekcie kościoła z Walec, który został wybudowany wcześniej (1894)^[8]. Podobieństwo widać m.in. na planach kościoła z Walec, które są dostępne na stronach Technische Universität Berlin Architekturmuseum^[9].
W 1964 opolski biskup pomocniczy Henryk Grzondziel konsekrował trzy nowe spiżowe dzwony.

Edukacja

W 1864 r. powstała we wsi szkoła (obok kościoła), do której uczęszczały także dzieci z Grudyni Małej. Od 1932 r. nauczycielem w tej szkole był Edmund Kromczyński, a od 1935 Paweł Koch. W latach 80. XX wieku, ze względu na zły stan budynku szkoła została przeniesiona do Milic. Od 1992r Szkoła Podstawowa mieści się w budynkach dawnych hoteli pracowniczych.

Sport

Do 2016 (z krótkimi przerwami od 1946) w miejscowości funkcjonował Ludowy Klub Sportowy Spartan Grudynia Wielka (wcześniejsze nazwy to Budowlani Grudynia Wielka i LZS Grudynia Wielka). W latach 80. i 90. odbywał się coroczny Bieg Sadownika. W latach 70. obok boiska sportowego został wybudowany budynek klubowy.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[10]:

• park pałacowy, z drugiej poł. XIX w., lata 1905–1915,

• kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP,
• zespół dworski: pałac, spichlerz, wozownia oraz kuźnia.

Galeria

• 

  Przystanek autobusowy

• 

  Droga

• 

Zobacz też

• Grudynia Mała

Przypisy

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).

Linki zewnętrzne

• Grudynia Wielka