Grupa nadodrzańska

Kultury archeologiczne okresu przedrzymskiego epoki żelaza (600 lat p.n.e. – I w. p.n.e.)

     grupy nordyckie

     kultura jastorfska

     grupa Harpstedt-Nienburg

     plemiona celtyckie

     kultura przeworska

     grupa gubińska

     kultura oksywska

     kultura wschodniobałtycka strefy leśnej

     kultura kurhanów zachodniobałtyjskich

     kultura zarubiniecka

     grupy estońskie

     grupy trackie

     kultura Poieneşti-Lukaševka

Grupa nadodrzańska – kultura epoki żelaza, lokalna grupa kultury Jastorf.

Kryteria wydzielenia

Grupa ta została wydzielona z kultury Jastorfskiej we wczesnym okresie przedrzymskim. Było to związane z przejęciem przez miejscowa ludność związaną dotychczas z kulturą pomorską, jastorfskiego modelu kulturowego.

Chronologia, geneza i zanik

Stanowiska ludności tej kultury datowane na fazę A1 – A2 (ok. 200–100 r. p.n.e.). Zanik nastąpił w środkowej fazie okresu przedrzymskiego, wskutek naporu ludności kultury oksywskiej lub wskutek ewolucji pod wpływem ludności z Pomorza Wschodniego.

Obszar występowania i kontekst kulturowy

Obszar od dolnej Odry, po Parsętę, Wartę, Noteć, Pomorze Zachodnie od Regi.

Charakterystyczne wytwory kulturowe

Wytwory ceramiczne:

• dwu- i trójdzielne naczynia;
• dwu- i trójdzielne misy na nóżce.

Wytwory metalowe:

• brązowe szpile z główką skrzydlatą i żelaznym kolcem;
• naszyjniki z cylindrycznie zgrubiałymi końcami, zdobione emalią;
• żelazne zapinki wariant A i B, niekiedy zdobione parą kulek na kabłąku;
• typowo jastorfskie fibule konstrukcji późnolateńskiej z nóżką ramowatą;
• fibule żelazne w brązowej „koszulce”;
• zapinki konstrukcji środkowo- i późnolateńskiej odmiany F, G/H i K;
• żelazne klamry do pasa jednoczłonowe z końcami odgiętymi w przeciwnym kierunku;
• żelazne klamry do pasa jednoczłonowe z tarczką na jednym końcu;
• klamry zawiasowe;
• brązowe klamry trójogniwkowe.

Osadnictwo

Bardzo słabo rozpoznane.

Gospodarka

Gospodarka ludności kultury jastorfskiej na Pomorzu Zachodnim opierała się na hodowli i uprawie zbóż – głównie jęczmienia i pszenicy. Z początkiem młodszego okresu przedrzymskiego silnie zaczęła rozwijać się metalurgia żelaza (2/3 wyrobów z rud miejscowych) i kolorowa, głównie odlewnictwo brązu, które stało na bardzo wysokim poziomie, o czym świadczyć może m.in. opanowanie umiejętności zdobienia przedmiotów brązowych emalią. Umiejętność tę ludność grupy nadodrzańskiej przejęła ze świata celtyckiego już w fazie A1.

Obrządek pogrzebowy

Zmarłych chowano wyłącznie w grobach ciałopalnych, jamowych lub popielnicowych obsypanych resztkami stosu. Groby popielnicowe czasem były nakrywane misą. Często groby były w obstawie kamiennej lub pod brukiem.

Zmarłych wyposażano w ozdoby i części stroju z brązu. Brak w grobach broni i narzędzi. W grobie w Brzeźinku znaleziono części czterokołowego wozu, co wiąże się z przenikaniem kultury lateńskiej.

Zobacz też

• grupa gustowska

Bibliografia

Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• Prahistoria Ziem Polskich, tom IV pod redakcją W. Hensla Wydawnictwo PAN, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, 1979.
• Wielka Historia Polski, tom I Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Piotr Kaczanowski, Janusz Krzysztof Kozłowski, wyd. Fogra Kraków 1998
• Encyklopedia historyczna świata tom I: Prehistoria, praca zbiorowe, opracowanie naukowe prof. Dr hab. Janusz K. Kozłowski, Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999