Gubernia tobolska

Mapa guberni tobolskiej

Herb guberni tobolskiej

Gubernia tobolska – jednostka administracyjna Imperium Rosyjskiego na terytorium zachodniej Syberii, utworzona ukazem Katarzyny II 19 stycznia^?/ 30 stycznia 1782 jako namiestnictwo tobolskie Carstwa Syberyjskiego, od 12 grudnia^?/ 23 grudnia 1796 ukazem Pawła I przekształcone w gubernię. Stolicą guberni był Tobolsk. Zlikwidowana 2 marca 1920.

Graniczyła od północy z Oceanem Arktycznym, na północnym wschodzie z gubernią jenisejską, na wschodzie i południowym wschodzie z gubernią tomską, na południu z obwodem semipałatyńskim i obwodem akmolińskim, na zachodzie – z gubernią archangielską i wołogodzką (od których oddzielał ją grzbiet Uralu) i z zauralskimi częściami guberni permskiej i orenburskiej.

Powierzchnia guberni wynosiła w 1897 – 1 385 000 km². Gubernia w początkach XX wieku była podzielona na 10 ujezdów.

Demografia

Ludność, według spisu powszechnego 1897 – 2 012 536 osób: Rosjan (88,6%), Tatarów (4,0%), Ukraińców (2,6%), Chantów (1,3%), Nieńców, Komiaków, Mansów i Kazachów.

Ujezd	Rosjanie	Tatarzy	Ukraińcy	Chantowie	Komiacy	Nieńcy	Mansowie	Kazachowie
Gubernia ogółem	88,6%	4,0%	2,6%	1,3%	…	…	…	…
Bieriozowski	17,5%	…	…	51,8%	9,4%	20,7%	…	…
Iszymski	93,8%	…	3,3%	…	…	…	…	…
Kurgański	98,8%	…	…	…	…	…	…	…
Surgucki	27,8%	…	…	71,7%	…	…	…	…
Tarski	85,7%	9,0%	2,9%	…	…	…	…	…
Tobolski	77,0%	17,6%	…	1,8%	…	…	…	…
Turinski	93,2%	…	…	…	…	…	5,1%	…
Tiukalinski	81,9%	…	9,5%	…	…	…	…	2,5%
Tiumeński	87,3%	10,1%	…	…	…	…	…	…
Jałutorowski	94,8%	2,9%	…	…	1,3%	…	…	…

Bezpośrednio po wyparciu przez Armię Czerwoną z Syberii Zachodniej wojsk Białych admirała Aleksandra Kołczaka zwycięscy bolszewicy przenieśli władze administracyjne guberni do Tiumeni. 2 marca 1920 postanowieniem Rady Komisarzy Ludowych gubernia została zlikwidowana i zastąpiona gubernią tiumeńską (istniejącą do 1923). Od 1944 na terenie historycznej guberni znajduje się obwód tiumeński RFSRR, a obecnie Federacji Rosyjskiej.