Gustaw Konstanty Żebrowski

Gustaw Konstanty Żebrowski
Jasieńczyk
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

11 marca 1896
Łomża

Data i miejsce śmierci

26 marca 1973
Otwock

Przebieg służby
Lata służby

1919–1945

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Organizacja Orła Białego
Narodowa Organizacja Wojskowa
Sign (cross) of Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) at plaque in Sanok.jpg Narodowe Siły Zbrojne
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa

Główne wojny i bitwy

I powstanie śląskie,
wojna polsko-bolszewicka,
wojna obronna Rzeczypospolitej,
II wojna światowa,
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami

Gustaw Konstantyn Żebrowski herbu Jasieńczyk, ps. „Czesław”, „Marek”, „Marek Bey” „Jasieńczyk” (ur. 11 marca 1896 w Łomży, zm. 26 marca 1973 w Otwocku) – porucznik sanitarny Wojska Polskiego i Narodowej Organizacji Wojskowej.

Życiorys

Był synem Gustawa i Otylii z Dąbrowskich. W 1919 jako ochotnik zgłosił się do służby w Wojsku Polskim i przydzielony został do 30 Pułku Piechoty. Następnie przeniesiony na Śląsk Cieszyński. Brał udział w I powstaniu śląskim. 1 października 1919 mianowany podchorążym. W czerwcu 1920 przeniesiony do Kompanii Sztabowej Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie na stanowisko dowódcy plutonu i instruktora. W maju 1921 mianowany podporucznikiem i przeniesiony do Departamentu Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych na funkcję referenta personalnego i sekretarza Komisji Weryfikacyjnej Departamentu Sanitarnego. 3 maja 1922 zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1921 w korpusie oficerów administracji – dział sanitarny. W grudniu 1923 przeniesiony i mianowany dowódcą administracyjnego oddziału sanitarnego 1 Szpitala Okręgowego. W 1931 mianowany adiutantem i oficerem ewidencyjnym 1 Baonu Sanitarnego w Warszawie. W tym samym roku, po przeformowaniu 1 Batalionu Sanitarnego w kadrę zapasową 1 Szpitala Okręgowego objął w niej stanowisko dowódcy kompanii i oficera oświatowego. Z dniem 1 lutego 1934 został wcielony do korpusu oficerów sanitarnych w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1921 i 3. lokatą[1]. 1 października 1935 przeniesiony w stan spoczynku. Począwszy od grudnia 1935 do sierpnia 1939 pracował w prywatnej aptece w Warszawie (dyplom aptekarski w 1919).

Udział w kampanii wrześniowej

20 sierpnia 1939 powołany do czynnej służby do kadry zapasowej 1 Szpitala Okręgowego na funkcję oficera mobilizacji. 9 września 1939 roku ewakuowany z Warszawy do Brześcia. Wziął czynny udział w obronie twierdzy brzeskiej jako dowódca kompanii. Po zajęciu twierdzy przez Niemców w dniu 17 września 1939 dostał się do niewoli. 22 września 1939 przekazany sowieckim władzom wojskowym. 30 września 1939 wraz z innymi oficerami twierdzy wywieziony do obozu jeńców w Starobielsku. 4 listopada 1939 podając się za cywila udało mu się wraz z innymi cywilami opuścić obóz. 20 listopada tegoż roku przekazany Niemcom. w dniu 28 listopada 1939 zwolniony jako cywil z obozu jeńców w Radomiu – powrócił do Warszawy.

Działalność konspiracyjna

28 lutego 1940 nawiązał kontakt z Organizacją Orła Białego. Pełnił w niej funkcje dowódcy kompanii, a następnie dowódcy batalionu pod pseudonimem „Gustaw”. Od maja 1941 w szeregach NOW, gdzie pod pseudonimem „Czesław” przez rok pełnił funkcję komendanta IV Dzielnicy Warszawskiej (Stare Miasto, Żoliborz, Powązki, Marymont i Bielany). W maju 1942 Okręg Warszawski NOW podporządkował się Armii Krajowej. W myśl rozkazów por. Żebrowski zdał dzielnicę AK, a sam wstąpił do grupy dywersyjnej pod nazwą „Wachlarz”. Po przejściu przeszkolenia mianowany na z-cę dowódcy 1. odcinka „Podole” i wysłany w teren celem zorganizowania go. Po wykonaniu zadania powrócił do Warszawy. Na skutek tarć i nieporozumień w organizacji został zdekonspirowany i aresztowany przez gestapo – udało mu się zbiec. W wyniku tej sytuacji zmuszony był opuścić szeregi „Wachlarza”. Wstąpił do organizacji Konfederacja Narodu i przez 2 miesiące pełnił funkcję szefa Wydziału IV Sztabu grupy Mazowieckiej (warszawskiej). W grudniu 1942 grupa ta podporządkowała się NSZ, w wyniku czego został mianowany komendantem 2 Dzielnicy Warszawskiej. Organizował dzielnicę i funkcję komendanta pełnił przez 10 miesięcy pod pseudonimem „Marek”. W październiku 1943 wyznaczony został na z-cę szefa Oddziału III Sztabu Okręgu Warszawskiego NSZ, pełnił funkcję referenta operacyjnego i komendanta Szkoły Podchorążych NSZ. W marcu 1944 po scaleniu NSZ z AK, został mianowany szefem Oddziału I Sztabu Okręgu Warszawskiego NSZ. 2 lipca 1944 awansowany do stopnia kapitana i odznaczony Krzyżem Walecznych.

Udział w powstaniu warszawskim

W czasie powstania warszawskiego walczył w oddziale „Topora” – płk. Koiszewskiego, przyjmując pseudonim „Jasieńczyk”. 20 sierpnia 1944 awansowany do stopnia majora i odznaczony po raz drugi Krzyżem Walecznych. Od 5 września 1944 po likwidacji Sztabu Okręgu Warszawskiego NSZ w ramach AK wyznaczony na z-cę dowódcy Zgrupowania „Barry”. Pełnił funkcję dowódcy batalionu i walczył w okolicach ul. Marszałkowskiej. Za ofiarną służbę odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Po upadku powstania niewola niemiecka i pobyt w Oflagu II C Woldenberg. 31 stycznia 1945 uwolniony przez wojska sowieckie – powraca do Warszawy.

Po wojnie

W Warszawie nie meldował się w WKU i nie ujawnił się. Pod nazwiskiem Katański Bolesław organizował grupę ok. 300 osób z byłych swych podwładnych i nawiązał łączność z komendantem Okręgu AK. Po utracie kontaktu i wpadkach oraz niemożności dalszego ukrywania się, zmuszony został wyznaczyć swego następcę. Postanowił przedostać się do WP na Zachodzie. W drodze aresztowany przez UB. Po 2 tygodniach za łapówkę zwolniony. Zatrudnił się jako urzędnik Państwowego Urzędu Repatriacyjnego i wyjechał na Pomorze, następnie przeniesiony został na Dolny Śląsk. W czasie rutynowego objazdu przekroczył granicę 10 października 1945 i przez Czechosłowację 9 listopada 1945 przybył do 112 Oficerskiego Ośrodka Wojskowego w Delmenhorst w Niemczech. Następnie udał się do Londynu i tam do roku 1966 pracował i mieszkał.

W marcu 1966 powrócił do Warszawy, po 21 latach miał możliwość spotkania z żoną i rodziną. Zmarł 26 marca 1973 w Otwocku.

Przypisy

  1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 31 stycznia 1934 roku, s. 67.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet por.svg
Naramiennik porucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
POL Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (1942) BAR.svg
Baretka: Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami – II RP (1942).
POL Krzyż Walecznych (1920) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.
Sign (cross) of Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) at plaque in Sanok.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Znak Narodowych Siły Zbrojnych (NSZ) na tablicy pamiątkowej w Sanoku