Gwiazdozbiór Psów Gończych

Psy Gończe
Mapa gwazdozbioru
Nazwa łacińskaCanes Venatici
Dopełniacz łacińskiCanum Venaticorum
Skrót nazwy łacińskiejCVn
Dane obserwacyjne (J2000)
Rektascensja13 h
Deklinacja40°
Charakterystyka
Powierzchnia465 stopni kw.
Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 31
Najjaśniejsza gwiazdaCor Caroli (α CVn, Serce Karola 2,89m)
Gwiazdozbiory sąsiadujące
Roje meteorówbrak
Widoczny na szerokościach geograficznych
pomiędzy 44[1]° S a 90° N.
ilustracja

Psy Gończe (łac. Canes Venatici, dop. Canum Venaticorum, skrót CVn) – gwiazdozbiór nieba północnego, 38. co do wielkości, sąsiadujący z Wolarzem i wydzielony z Wielkiej Niedźwiedzicy przez Heweliusza, opublikowany w 1690 roku, w pośmiertnie wydanym atlasie Firmamentum Sobiescianum. Ta mała północna konstelacja jest jedną z trzech, przedstawiających psy. Zawiera słynną Galaktykę Wir[1]. Widoczny w Polsce od zimy do lata[2]. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 30.

Psy Gończe na ilustracji Sidneya Halla

Pochodzenie nazwy

Wyobraża dwa psy pasterskie trzymane na smyczy przez mitologicznego Wolarza. Chociaż Wolarza można znaleźć już u Babilończyków, to pomysł dodania mu gończych psów jest dużo młodszy: datuje się na XVII wiek.[1] Według wielu interpretacji gwiazdozbioru, psy poganiają niedźwiedzice, by stale obracały sferę niebieską. Dawny podział na południowego psa, Charę i północnego, Asteriona, przetrwał do naszych czasów tylko w nazwach dwóch najjaśniejszych gwiazd konstelacji. Nazwę Cor Caroli (Serce Karola) najjaśniejszej gwieździe konstelacji nadał królewski astronom Edmund Halley, na cześć swego mocodawcy, angielskiego króla Karola II.

Gwiazdy Gończych Psów

W tym gwiazdozbiorze są tylko dwie wyraźne gwiazdy, Alfa (α) i Beta (β) Psów Gończych. Przedstawiają dwa psy o imionach Asterion i Chara, ale wśród astronomów nie ma zgody co do tego, która gwiazda miała reprezentować którego psa. Alfa jest nazywana Cor Caroli („serce Karola”) od czasu przywrócenia monarchii brytyjskiej, kiedy Karol II odzyskał tron odebrany jego ojcu. Większość źródeł twierdzi, że Cor Caroli odnosi się do ściętego króla Karola I, ale są też i takie, które mówią o jego synu Karolu II. Cor Caroli jest to słynna gwiazda podwójna o szeroko rozdzielonych składnikach, zabarwionych na niebiesko i zielonkawo[1].

Interesujące obiekty

  • Ładna symetryczna gromada kulista M3 (NGC 5272) o wielkości 5,9m, która w 10-centymetrowym teleskopie pokazuje pewien rozkład jasności. Jest tam bogate wewnętrzne halo, a koncentracja rośnie w kierunku szerokiego jasnego jądra z niezliczonymi ognikami gwiazd[1].
  • Usytuowana w północno-wschodniej części gwiazdozbioru galaktyka spiralna M51, zwana Wirem, jest fizycznie związana z satelitarną galaktyką nieregularną NGC 5195, znajdującą się na końcu jednego z jej ramion spiralnych[3].
  • Inne jasne galaktyki spiralne, widoczne przez lornetkę, to podobne do komety M94 (NGC 4736), wydłużona M63 (NGC 5055) i M106. Teleskopy pokazują jasne jądro w M94 i jasne gwiezdne jądro w M106. Większe powiększenia pokażą blade ramiona spiralne i kilka węzłów w M106. Są też długie i kolorowe galaktyki widoczne z boku: bardzo cienka NGC 4244 oraz właściwie nazwane Galaktyka Wieloryb NGC 4631 i Galaktyka Kij Hokejowy NGC 4656 / NGC 4657[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012. ISBN 978-83-7670-323-7.
  2. Jan Desselberger, jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdach. Bielsko-Biała: PPU PARK, 2002, s. 145. ISBN 83-7266-156-1.
  3. Tablice astronomiczne. Bielsko-Biała: PPU „PARK”, 2002, s. 145. ISBN 83-7266-156-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

CanesVenaticiCC.jpg
Autor: Till Credner, Licencja: CC BY-SA 3.0
Photography of the constellation Canes Venatici, the hunting dogs
Bootes & Coma Berenices.gif
Autor: Michelet B, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Boötes & Coma Berenices animated constellations
Sidney Hall - Urania's Mirror - Bootes, Canes Venatici, Coma Berenices, and Quadrans Muralis.jpg

"Bootes, Canes Venatici, Coma Berenices, and Quadrans Muralis", plate 10 in Urania's Mirror, a set of celestial cards accompanied by A familiar treatise on astronomy ... by Jehoshaphat Aspin. London. Astronomical chart, 1 print on layered paper board : etching, hand-colored.
Canes venatici constellation PP3 map PL.svg
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Psów Gończych. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.