Gyda duńska

Gyda
królewna duńska
Jako żonaEryka z Lade
Dane biograficzne
DynastiaSkjoldungowie
Data urodzeniaX wiek
Data śmierciXI wiek
OjciecSwen Widłobrody[1]
MążEryk z Lade
DzieciHaakon Eiriksson

Gyda, Gytha (duń. Gyda Svendsdatter) – królewna duńska, córka króla Danii, Anglii i NorwegiiSwena Widłobrodego[1].

Pochodziła z dynastii Skjoldungów, wywodzącej się od Gorma Starego i Tyry Danebod. Najprawdopodobniej była przyrodnią siostrą króla AngliiKnuta Wielkiego – oraz żoną odsuniętego od władzy jarla regionu LadeEryka Håkonssona, który dowodził wojskami szwedzkimi w bitwie pod Svold (znanej też jako bitwa w Øresundzie).

W najnowszej historiografii historyczność Gydy jest podawana w wątpliwość[2].

Życiorys

Pochodzenie

Gyda była najprawdopodobniej córką króla Danii Swena Widłobrodego i wnuczką Haralda Sinozębego. Tożsamość jej matki nie jest pewna. Z imienia znana jest tylko jedna żona Swena Widłobrodego – Sygryda Storråda. Jednak nie była ona matką Gydy, gdyż Swen poślubił ją dopiero około 996[3], podczas gdy już około 997 Gyda wyszła za mąż. Przypuszcza się, że matką Gydy była pierwsza, nieznana z imienia żona Swena bądź też jego nałożnica. Według jednej z hipotez matką mogła być niejaka Gunhilda, prawdopodobnie obodryckiego pochodzenia[4].

Gyda była zapewne przyrodnią siostrą króla Anglii Kanuta Wielkiego, króla Danii Haralda, Estrydy i Świętosławy[5].

Małżeństwo z jarlem Erykiem

Fakt zawarcia małżeństwa Gydy i jarla Eryka odnotował pod rokiem 996 Snorri Sturluson w pochodzącej z XIII wieku Sadze o królu Olafie Tryggvasonie[6]. Rok ślubu podany przez Sturlusona budzi wątpliwości w historiografii. Przyjmuje się, że doszło do niego między 995 a 1000[7], najprawdopodobniej około 997[8]. Eryk z Lade był nieślubnym synem króla Norwegii Haakona Sigurdssona z nieznanej bliżej nałożnicy[9]. W 995 po śmierci swego ojca został odsunięty od władzy przez Olafa Tryggvasona i wraz z bratem Swenem udał się do Szwecji, a rok później do Danii. Tam zawarł związek małżeński z Gydą i stał się sojusznikiem króla Danii Swena Widłobrodego w walce z Olafem Tryggvasonem[10]. Eryk miał również poparcie króla Szwecji Olafa Skötkonunga, który był szwagrem jego brata Swena. W 1000 roku z pomocą Swena i Olafa, w imieniu którego dowodził wojskami szwedzkimi, pokonał Trygvgasona w bitwie w Øresundzie[11]. Zmarł najprawdopodobniej około 1023 roku[12].

Dalsze losy żony Eryka, Gydy, jak również data jej śmierci, nie są znane.

Potomkowie

Według Snorriego Sturlusona rok po ślubie Gydy i Eryka urodził się ich syn Haakon. Zgodnie z jego relacją Haakon miał przyjść na świat w 997, jednak historycy przesuwają datę jego narodzin na czas około 998[8]. Był on jedynym dzieckiem z tego małżeństwa. Około 1016 opuścił Norwegię po tym, jak został pojmany przez króla Olafa II. Udał się do Anglii, gdzie znalazł schronienie u króla Kanuta Wielkiego. W 1029 poślubił siostrzenicę Kanuta – Gunhildę, będącą córką księcia słowiańskiego, Wrytgeorna, i prawdopodobnie Świętosławy[13]. W 1029 lub 1030, utonął wracając z Anglii do Norwegii[14]. Miał córkę Botyldę, żonę jarla duńskiego Ulfa, na której wygasł ród z Lade[9].

Kwestia historyczności

W najnowszej historiografii pojawiły się wątpliwości co do historyczności królewny Gydy. Przypuszcza się, iż jej postać mogła zostać stworzona przez autorów sag w celu uzasadnienia sojuszu Swena Widłobrodego z synami jarla Haakona Sigurdssona[2].

Drzewo genealogiczne rodziny Gydy[15]

 
 
 
Tofa obodrycka lub Gunhilda
 
 
 
Harald Sinozęby
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gunhilda obodrycka?
 
Swen Widłobrody
 
 
 
 
 
 
Sygryda Storråda
 
Haakon
 
Thyra
 
Gunhilda
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gyda
 
Eryk z Lade
 
Kanut Wielki
 
Harald
 
Świętosława
(żona Wyrtgeorna?)
 
Estryda Małgorzata
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Haakon Eiriksson
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gunhilda
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Botylda
 
Ulf
 

Przypisy

  1. a b Oswald Balzer: Genealogia Piastów. Kraków: 2005, s. 96. Jakub Morawiec nazywa Gydę siostrą Swena Widłobrodego, zob. Jakub Morawiec: Kilka uwag dotyczących okoliczności i przebiegu bitwy w Øresundzie w 1000 roku. Katowice: 2004, s. 27, przyp. 60.
  2. a b Jakub Morawiec: Knut Wielki. Kraków: 2013, s. 89.
  3. Kazimierz Jasiński: Rodowód pierwszych Piastów. Poznań: 2004, s. 99.
  4. Hipotezę o pierwszej żonie Swena Gunhildzie Słowiance wysunął już Oswald Balzer: Genealogia Piastów. Kraków: 2005, s. 96, 102., zaś Jakub Morawiec: Knut Wielki. Kraków: 2013, s. 88. dodał do niej teorię, iż mogła ona pochodzić z dynastii obodryckiej.
  5. Jakub Morawiec: Knut Wielki. Kraków: 2013, s. 88–89.
  6. Snorri Sturluson: King Olaf Tryggvason's Saga: Part III.
  7. Margaret Ashdown: English and Norse documents: relating to the reign of Ethelred the Unready. 1930, s. 224.
  8. a b Ian N. Wood, G. A. Loud, John Taylor: Church and chronicle in the Middle Ages: essays presented to John Taylor. 1991, s. 36.
  9. a b Ch. Cawley: Ród jarlów z Lade.
  10. Jakub Morawiec: Knut Wielki. Kraków: 2013, s. 52–53.
  11. Informacje o roli Eryka w bitwie w Øresundzie, zobacz: Jakub Morawiec: Kilka uwag dotyczących okoliczności i przebiegu bitwy w Øresundzie w 1000 roku. Katowice: 2004, s. 17–31.
  12. Jakub Morawiec: Knut Wielki. Kraków: 2013, s. 138.
  13. Rafał T. Prinke: Świętosława, Sygryda, Gunhilda. Tożsamość córki Mieszka I i jej skandynawskie związki. Poznań–Warszawa: 2004, s. 102.
  14. Jakub Morawiec: Knut Wielki. Kraków: 2013, s. 286.
  15. W drzewie wymieniono tylko najważniejsze postaci. Małżeństwa niektórych członków dynastii zostały opuszczone.

Bibliografia

Źródła pierwotne
Źródła wtórne