H. Bonciu

H. Bonciu

Imię i nazwisko	Bercu Haimovici
Data i miejsce urodzenia	19 maja 1893 Jassy, Rumunia
Data i miejsce śmierci	27 kwietnia 1950 Bukareszt, Rumunia
Narodowość	rumuńska
Dziedzina sztuki	proza, poezja
Epoka	Ekspresjonizm
Ważne dzieła
Pensjonat pani Pipersberg

H. Bonciu – pseudonim artystyczny rumuńskiego oraz mołdawskiego pisarza, poety i tłumacza Bercu Haimovici (ur. 19 maja 1893 w Jassach, zm. 27 kwietnia 1950 w Bukareszcie); czasami pseudonim ten bywa błędnie interpretowany jako skrót od Horia Bonciu lub Haim Bonciu. Inne pseudonimy artysty to: Sigismund Absurdul i Bon-Tşu-Haş^[1].

Życie

H. Bonciu pochodził z rodziny mołdawskich Żydów. Jego ojcem był Carol Haimovici a matką kobieta o imieniu Ghizelei. W latach 1913-1914 studiował w Berlinie filologię, nauk jednak nie dokończył. Tuż przed I wojną światową a także po jej zakończeniu odwiedzał w Berlinie oraz w Wiedniu awangardowe kręgi artystyczne, zwłaszcza ekspresjonistyczne. Około 1923 roku powrócił do Rumunii. Podczas wojny został w 1916 roku powołany do armii i wysłany na front. Ze służby wojskowej był zwolniony w 1918. H. Bonciu współpracował z wieloma rumuńskimi czasopismami, m.in.: "Viitorul", "Scena", "Rampa", "Adevărul literar şi artistic". Podobnie jak inni pisarze: Mircea Eliade, Geo Bogza, Mihail Sebastian i Tudor Arghezi został w Rumunii oskarżony z "robienia pornografii". Proces prasowy, który odbył się w 1937 roku (w czasach gdy w Rumunii rządy sprawowała królewska dyktatura), zakończył się dzięki wstawiennictwu Eugena Lovinescu szczęśliwie dla H. Boncia^[2].

Twórczość

H. Bonciu należy do największych eksperymentatorów w prozie rumuńskiej lat 30. Największy wpływ na twórczość H. Boncia wywarły dzieła Oscara Wildea, Charlesa Baudelaira, Fiodora Dostojewskiego, a z rumuńskich pisarzy Ilarie Voronci^[3]. Swoją tendencję do burzenia wszelkich tabu społecznych i estetycznych przejawił szczególnie mocno w powieściach: "Bagaż... Dziwne, podwójne życie człowieka klęczącego" (rum. Bagaj... Strania, dubla existenţă a unui om în patru labe, 1934) oraz "Pensjonat pani Pipersberg" (rum. Pensiunea doamnei Pipersberg, 1938), w których bogata ekspresyjność zostaje połączona z naturalistycznym ujęciem surowej rzeczywistości, subtelna liryczność z wyszukiwaniem obleśności, autoperswazja z karykaturą. Tomy poezji "Beczka i przewidzenia" (rum. Lada cu năluci, 1932), "Ja i Orient" (rum. Eu şi Orientul, 1933), "Brom" (1939) i "Requiem" (1945) są napisane w duchu "Pieśni z szubienicy" Christiana Morgensterna. H. Bonciu przekładał na język rumuński dzieła z literatury austriackiej, niemieckiej i szwajcarskiej^[4].

Dzieła

• 1932 – Lada cu năluci (Bukareszt).
• 1933 – Eu şi Orientul (Bukareszt).
• 1933 – Poemele către Ead (Bukareszt).
• 1934 – Bagaj... Strania, dubla existenţă a unui om în patru labe (Bukareszt: Editura librăriei “Universala” Alcalay & Co.).
• 1936 – Pensiunea doamnei Pipersberg (Bukareszt: Editura librăriei “Universala” Alcalay & Co.).
• 1939 – Brom (Bukareszt).
• 1945 – Reqviem (Bukareszt).

Wydania pośmiertne

• 1984 – Pensiunea doamnei Pipersberg (Kluż: Editura "Dacia", 198 str.). Do tego wydania została także załączona powieść Bagaż... Wstęp do publikacji napisała Mioara Apolzan.
• 2005 – Bagaj... Pensiunea doamnei Pipersberg (Bukareszt: POLIROM, 233 str.). Wstęp do publikacji, pdt. Sigismund Absurdul. Viaţa şi opera napisała Adriana Babeţi.

Przypisy

Bibliografia

• Apolzan, Mioara: Prefaţă – wstęp do drugiego wydania Pensionatu pani Pipersberg (Kluż: Editura "Dacia", 1984, str. 5-23).
• Babeţi, Adriana: Sigismund Absurdul. Viaţa şi opera – wstęp do trzeciego wydania Bagażu i Pensionatu pani Pipersberg (Bukareszt: POLIROM, 2005, str. 5-37).
• Călinescu, George: Istoria literaturii române de la origini pînă în prezent (Bukareszt: Fundaţia Regală pentru Literatură şi artă, 1941, str. 815-816, 922).
• Našinec, Jiří: Haim Bonciu, w: Slovník Spisovatelů rumunských (Praga: Nakladatelství Libri, 2001, str. 58).
• Sasu, Aurel i Simuţ, Ion: Bonciu H.[aimovici], w: Dicţionarul Biografic al Literaturii Române (Piteşti: PARARELA 45, 2006, tom I (A-L), str. 192-193).
• Teutişan, Călin: hasło Pensiunea doamnei Pipersberg, w: Dicţionar Analitic de Opere Literare Româneşti (Kluż: Casa Cărţii de Ştiinţă, 2002, tom 3, Litery "M-P", str. 322-324).