Hagenella clathrata

Hagenella clathrata[1]
(Kolenati, 1848)
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

tchawkowce

Gromada

owady

Rząd

chruściki

Rodzina

Phryganeidae

Rodzaj

Hagenella

Gatunek

Hagenella clathrata

Synonimy

Anabolia clathrata Kolenati, 1848[1]

Hagenella clathrata – owad z rzędu chruścików (Insecta:Trichoptera) z rodziny Phryganeidae. Jest to gatunek o rozmieszczeniu palearktycznym, ginący w Europie, w Polsce rzadki (kategoria zagrożenia EN). Dawniej był szeroko rozmieszczony w Europie, obecnie stosunkowo często występujący jedynie na Polesiu Białoruskim. W Polsce pod koniec XIX i na początku XX wieku występujący na Pobrzeżu Bałtyckim, Pojezierzu Pomorskim, Pojezierzu Mazurskim, Puszczy Białowieskiej, Górnym i Dolnym Śląsku[2], a także okolicach Sokala (górny odcinek Bugu – obecnie Ukraina[3]). Po roku 1950 obecność stwierdzana na Pojezierzu Mazurskim[4], Puszczy Białowieskiej[5], Wyżynie Małopolskiej[6][2] i Lasach Janowskich[7]. Po roku 1975 gatunek ten sporadycznie spotykany był na Bagnach Biebrzańskich[8], Lasach Janowskich – dwa stanowiska[7] oraz Wyżynie Łódzkiej[9] i Górach Świętokrzyskich[10]. W ostatnich latach, dzięki badaniom polskich trichopterologów wykazano kolejne stanowiska występowania tego gatunku.

Siedlisko

Gatunek związany z torfowiskami wysokimi. Larwy rozwijają się w zbiornikach wodnych torfowisk sfagnowych, sporadycznie w torfiankach antropogenicznego pochodzenia. Nigdzie nie występują licznie. Imagines latające w pobliżu zbiorników wodnych o charakterze torfowiskowym.

Biologia

Imagines aktywne w maju i czerwcu, lot odbywa się wieczorem i w nocy. Odżywiają się sokami roślinnymi. Larwy prowadzą wodny tryb życia, budują przenośne domki, zbudowane z fragmentów butwiejących liści, złączonych jedwabną przędzą. Domek rurkowany jest lekko zagięty. Larwy osiągają długość do 2 cm. Są wszystkożerne, odżywiają się innymi drobnymi zwierzętami jak i częściami roślinnymi. Zasiedlają niewielkie kwaśne zbiorniki znajdujące się na torfowiskach wysokich oraz zbiorniki śródleśne ze Sphagnum. Larwa ostatniego stadium zasklepia domek larwalny i tam następuje przepoczwarczenie.

Zagrożenie

Trudno jest oszacować wielkość populacji ze względu na nieliczne stanowiska występowania i małą liczebność. Obserwacje odnoszą się do pojedynczych osobników larw lub imago. Prawdopodobnie występuje na większej liczbie stanowisk niż dotychczas wykazano, jednakże są to stanowiska rozproszone i o mało licznej populacji. Zanikanie populacji Hagenella clathrata związane jest z zanikaniem i antropogenicznymi przekształceniami torfowisk wysokich. Zagrożenie wyginięciem będzie raczej się zwiększało. Gatunek uznany za silnie zagrożony w Niemczech, gdzie w wielu regionach nie obserwowano go po roku 1970, mimo prowadzonych intensywnych poszukiwań[11]. Zagrożony jest wyginięciem także na Węgrzech[12]. Należy sądzić, że gatunek zanika w prawie całej Europie, wraz z postępującą industrializacją i gospodarczym eksploatowaniem torfowisk. Obecnie znane stanowiska występowania tego gatunku znajdują się na terenie parków narodowych i krajobrazowych. Stwarza to szanse na przetrwanie gatunku.

Aktualne sposoby ochrony: gatunek umieszczony na czerwonej liście zwierząt[13] i nie objęty ochroną gatunkową. Aktualnie znane stanowiska tego gatunku znajdują się na terenie parków narodowych i krajobrazowych. Stwarza to szanse za przetrwanie gatunku[14].

Ze względu na rozproszone stanowiska wskazane byłoby objecie ochroną większej liczby torfowisk na terenie całego kraju, a także wskazana jest aktywna renaturalizacja wyrobisk torfu, tak aby umożliwić odtworzenie siedlisk i powtórną rekolonizację[14]. Dla skutecznej ochrony niezbędne byłoby zabezpieczenie większego obszaru siedlisk na Polesiu, zarówno po stronie polskiej, białoruskiej jak i ukraińskiej. Zabezpieczałoby to populację w skali całej Europy[14].

Przypisy

  1. ↑ a b Hagenella clathrata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b Tomaszewski C., 1965. Chruściki – Trichoptera. Katalog Fauny Polki, Cz 27., PWN W-wa, 104 str.
  3. ↑ Szczęsny B., 1980. Caddis-flies (Trichoptera) in the collection of the Institute of Systematic and Experimental Zoology, Polish Academy of sciences in Cracow. Acta zool. Cracov., 24: 449-486.
  4. ↑ Szczepańska W., 1958. Chruściki Pojezierza Mazurskiego. Pol. Arch. Hydrobiol., 5 (18): 141-160.
  5. ↑ Mohhamad B., J. Majecki, C. Tomaszewski, 1987. The caddis flies (Trichoptera) of primeveral forest in Białowieża. Proc 5th It. Sym. on Trichoptera, Dr Junk Pub., Dordrecht, 97-101 pp.
  6. ↑ Tomaszewski C., 1962, Chruściki (Trichoptera) Wyżyny Łódzkiej. Fragm. Faun., 9:331-353
  7. ↑ a b Czachorowski S., P. Buczyński, R. Stryjecki, 2000. Chruściki (Trichoptera) Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie. Parki Nar. Rez. Przyr., 19: 65-84.
  8. ↑ Czachorowski S., 1995. Chruściki (Trichoptera) Bagien Biebrzańskich – wyniki wstępnych badań. Fragm. faun., 37: 427-438.
  9. ↑ Kopytek P., J. Majecki, 1986. Skład gatunkowy chruścików (Trichoptera) rzeki Widawki przed wybudowaniem Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego. Acta Univ. Lodz., Folia zool. Anthropol, 4: 71-78.
  10. ↑ Riedel W., Majecki J., 1989. Postacie doskonałe chruścików (Trichoptera) Gór Świętokrzyskich. Fragm. Faun., 32: 227-241.
  11. ↑ Klima F. Et al., 1994. Die aktuelle Gefährdungssituation der Köcherfliegen Deutschlands (Insecta, Trichoptera). Natur u. Lands., 69: 511-518.
  12. ↑ Nogradi S., A. Uherkovich, 1999. Protected and threatened caddisflies (Trichoptera) of Hungary. Proc. 9th Int. Sym. On Trichoptera, Ciahng mai, 291-297 pp.
  13. ↑ Szczęsny B., 1992 a. Chruściki Trichoptera. [w:] Z. Głowaciński (red.) Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. ZOP i ZNPAN, Kraków, 59-64 pp.
  14. ↑ a b c S. Czachorowski "Hagenella clathrata (Kolenati, 1848)" W: Polska czerwona księga zwierząt, bezkręgowce]

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Hagenella clathrata.jpg
Autor:
Aspitates ochrearia.jpg This image is created by user Rob Felix at waarneming.nl, a source of nature observations in the Netherlands.
, Licencja: CC BY 3.0
Hagenella clathrata. Location: The Netherlands - Winterswijk - Korenburgerveen