Haiti (wyspa)
.jpg) Zdjęcie satelitarne wyspy | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Akwen | |
| Archipelag | |
| Powierzchnia | 76 192 km² |
| Populacja (2011) • liczba ludności • gęstość |
|
Położenie na mapie Morza Karaibskiego  | |
 19°00′N 70°40′W/19,000000 -70,666667 | |
 | |
Haiti (fr. Hispaniola, Haïti, hiszp. La Española, hait. Ispayola) – wyspa na Morzu Karaibskim, druga co do wielkości (po Kubie) wyspa Wielkich Antyli (76 192 km²)[1]. Terytorium wyspy zajmują dwa państwa – Haiti na zachodzie i Dominikana na wschodzie[1]. Jest to najludniejsza wyspa Karaibów, w 2011 roku zamieszkana przez 20 180 000 osób[2].
Najwyższy szczyt – Pico Duarte 3098 m n.p.m., długość linii brzegowej – 3059 km.
Toponimia
Do XIX wieku w języku polskim używano nazwy Hispaniola. Hispaniola to zlatynizowana wersja hiszpańskiej nazwy La Española, czyli „(Wyspa) Hiszpańska”[3], nadanej w 1492 podczas pierwszej wyprawy Kolumba. Później używano także nazw Santo Domingo i San Domingo. W wielu językach nadal używa się nazwy Hispaniola.
Historia
Wyspa odkryta w 1492 przez Kolumba, proklamowana została kolonią hiszpańską. Koloniści bezpośrednio lub pośrednio spowodowali wyginięcie rdzennej ludności – Indian z plemienia Tainów, a do prac na zakładanych plantacjach sprowadzili czarnoskórych niewolników z Afryki, w wyniku czego czarnoskórzy szybko stali się dominującą liczebnie grupą ludności. Do 1667 cała wyspa znajdowała się pod panowaniem hiszpańskim. W wyniku stopniowego podboju przez korsarzy francuskich w 1697 zachodnia część wyspy, jako Santo Domingo, znalazła się we władaniu Królestwa Francji. W 1791 pod wpływem rewolucji francuskiej wybuchły bunty niewolników. Po zniesieniu niewolnictwa powstańcy we francuskiej części wyspy proklamowali w 1801 niezależną republikę Haiti, a w 1803 pobili interwencyjne wojska Napoleona I Bonaparte złożone m.in. z oddziałów Legionów Polskich (ok. 6 tysięcy żołnierzy)[4]. Następnie powstańcy zaatakowali i zajęli hiszpańską część wyspy, która w konsekwencji w okresie 1821–1843/1844 znajdowała się pod haitańską okupacją i dopiero po powstaniu w 1844 roku proklamowała niepodległość (obecnie Dominikana).
Polityka
Na wyspie położone są dwa państwa:
| Państwo | Liczba ludności | Powierzchnia | Gęstość zaludnienia | Stolica |
|---|---|---|---|---|
| (2008) | (km²) | (/km²) | ||
 Haiti | 8 925 000 | 27 750 | 321,6 | Port-au-Prince |
 Dominikana | 9 904 200 | 48 730 | 203,2 | Santo Domingo |
| Razem: | 18 829 200 | 76 480 | 246,2 |
Przypisy
- ↑ a b Hispaniola, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-01-20] (ang.).
- ↑ Haïti. Encyclopédie Larousse. [dostęp 2021-01-20]. (fr.).
- ↑ Hispaniola. Online Etymology Dictionary. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- ↑ Ludwik Bazylow: Historia powszechna 1789-1918. Warszawa: Książka i Wiedza, 1981, s. 117.
Bibliografia
- Andrzej Krupa, Edyta Banaszkiewicz-Zygmunt, Witold Sienkiewicz, Elżbieta Weremowicz: Podręczna encyklopedia PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13706-1.
Media użyte na tej stronie
The national and official state flag of Haiti; arms obtained from http://www.webchantier.com/. The civil flag can be found at here.
.svg){kind=link}
The flag of the Dominican Republic has a centered white cross that extends to the edges. This emblem is similar to the flag design and shows a bible, a cross of gold and 6 Dominican flags. There are branches of olive and palm around the shield and above on the ribbon is the motto "Dios,Patria!, Libertad" ("God, Country, Freedom") and to amiable freedom. The blue is said to stand for liberty, red for the fire and blood of the independence struggle and the white cross symbolized that God has not forgotten his people. "Republica Dominicana". The Dominican flag was designed by Juan Pablo Duarte, father of the national Independence of Dominican Republic. The first dominican flag was sewn by a young lady named Concepción Bona, who lived across the street of El Baluarte, monument where the patriots gathered to fight for the independence, the night of February 27th, 1844. Concepción Bona was helped by her first cousin María de Jesús Pina.
Autor: ILA-boy, Licencja: GPL
Satellite pictures, from NASA World Wind Globe, version 1.4
Map of the Caribbean and Central America.
Bounding box West -93°, South 7°, East -58°, North 28°.
Center at 17°30′00″N 75°30′00″W / 17.50000°N 75.50000°W.