Hanna Pohoska

Hanna Pohoska

Anna Ewa z Rzepeckich Pohoska

Na zdjęciu po lewej z bratem Janem i matką Izabelą Moszczeńską-Rzepecką
Data i miejsce urodzenia	29 maja 1895 Poznań
Data śmierci	30 września 1953
Zawód, zajęcie	historyczka oświaty, działaczka polityczna
Odznaczenia

Grób Hanny Pohoskiej na cmentarzu Powązkowskim

Hanna Pohoska właśc. Anna Ewa z Rzepeckich Pohoska (ur. 29 maja 1895 w Poznaniu, zm. 30 września 1953) – polska specjalistka w zakresie historii oświaty i pedagogiki, działaczka polityczna, zastępczyni senatora z Miasta Stołecznego Warszawy wybrana w 1935^[1].

Życiorys

Była córką Kazimierza, dziennikarza i Izy Moszczeńskiej-Rzepeckiej, działaczki społecznej i oświatowej, siostrzenicą Karola, wnuczką Ludwika Władysława i prawnuczką Kajetana Władysława. Jej bratem był Jan Rzepecki. W 1917 poślubiła Jana Pohoskiego (architekta, wiceprezydenta Warszawy w latach 1934–1939). Z tego związku urodziło się dwoje dzieci: córka Ewa i syn Jan^[2].

Uczyła się na pensji Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny w Warszawie. Współorganizowała koło młodzieży postępowo-niepodległościowej. Działała w sekcji żeńskiej Związku Strzeleckiego^[2].

Od 1913 studiowała historię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracowała w Uniwersytecie Ludowym im. Adama Mickiewicza. Po wybuchu I wojny światowej pracowała w strukturach Polskiej Organizacji Narodowej, a potem w Biurze Prasowym Naczelnego Komitetu Narodowego. Prowadziła tam administrację czasopisma „Wiadomości Polskie”. W roku akademickim 1916/1917 wznowiła studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1916/1917 prowadziła kancelarię Józefa Piłsudskiego. Pracowała jako urzędniczka w Biurze Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu. Od roku 1917 była nauczycielką historii w warszawskich gimnazjach. Pod pseudonimem Ewa Białynia wydała kilka broszur o historii Polski^[2].

W 1923 obroniła na UW doktorat napisany pod kierunkiem Marcelego Handelsmana, dotyczący oświaty ludowej w okresie prac Komisji Edukacji Narodowej. Łączyła pracę nauczycielki w warszawskich szkołach średnich i wykładowczyni na UW. Habilitowała się w 1934 na UW. Pracowała jako instruktorka w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Publikowała prace w zakresie dydaktyki historii, uczestniczyła w pracach ministerialnych jako ekspertka. Poświęciła wiele uwagi tzw. wychowaniu państwowemu wdrażanemu w szkołach po przewrocie majowym. Od 1928 należała do Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. W latach 1936–1939 była przewodniczącą zarządu głównego^[2].

W okresie okupacji zaangażowała się w tajne nauczanie, pracowała też w Biurze Informacji i Propagandy ZWZ/AK. Prowadziła kancelarię Komendy Głównej. W czasie wojny straciła męża (rozstrzelany w Palmirach w 1940) oraz oboje dzieci (córkę rozstrzelano w lutym 1944, syn poległ w powstaniu warszawskim). Po wojnie była docentką na UW (1946–1953)^[2].

Spisała wspomnienia z okresu pracy niepodległościowej. W 2019 zostały wydane przez Muzeum Historii Polski w tomie Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918^[2].

W 1951 jej praca Legjony i wojska polskie w wojnach napoleońskich: 1797–1814 wydana pod pseudonimem Ewa Białynia została wycofana z polskich bibliotek oraz objęta cenzurą^[3].

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 17-6-30)^[4].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (22 grudnia 1931)^[5]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1932)^[6]
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[7]
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej

Przypisy

Bibliografia

• Halina Winnicka, Pohoska Hanna [w:] Słownik historyków polskich, red. Maria-Prosińska Jackl, Warszawa 1994, s. 414.
• Stanisław Konarski, Pohoska Anna Ewa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk-Łódź 1982–1983.