Henryk II Trastamara
| ||||
| ||||
 | ||||
 | ||||
| Król Kastylii i Leónu | ||||
| Okres | od 1366/1369 do 29 maja 1379 | |||
| Poprzednik | Piotr I Okrutny | |||
| Następca | Jan I | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Dynastia | Trastámara | |||
| Data i miejsce urodzenia | 13 stycznia 1333 Sewilla | |||
| Data i miejsce śmierci | 29 maja 1379 Santo Domingo de la Calzada | |||
| Ojciec | Alfons XI | |||
| Matka | Eleonora de Guzmán | |||
| Żona | Joanna Manuel | |||
| Dzieci | Jan I Eleonora Joanna | |||
Henryk II, znany jako Henryk Trastámara (hiszp. Enrique II de Trastámara, ur. 13 stycznia 1333 w Sewilli, zm. 29 maja 1379 w Santo Domingo de la Calzada) – król Kastylii i Leónu w latach 1369–1379. Był synem Alfonsa XI i jego kochanki Eleonory de Guzmán. Jako hrabia Trastámara, dał początek dynastii królów panujących w Kastylii i Leónie, a później również w Aragonii, zwanej od jego tytułu dynastią Trastámara.
Walka o tron Kastylii
Był wychowywany i uczony przez królewskiego nauczyciela Rodrigo Alvareza, hrabiego Trastámara (krewnego Alfonsa XI), który w 1345 scedował swój tytuł na Henryka. Sytuacja Henryka i jego rodzonych braci zmieniła się radykalnie po śmierci ich ojca, który w roku 1350 padł ofiarą epidemii dżumy. Królem został przyrodni brat Henryka, jedyny legalny syn Alfonsa XI – Piotr I, zwany Okrutnym. Królowa wdowa Maria Portugalska (matka Piotra I) po śmierci męża rozkazała uwięzić Eleonorę de Guzman, po czym prawdopodobnie z jej rozkazu, dawna kochanka króla została stracona (1351). Spowodowało to bunt Henryka i jego brata Fadryka Alfonsa przeciwko królowi i jego matce. Młody król swe rządy opierał na drobnej szlachcie, mieszczaństwie i prawnikach zrażając tym samym do siebie wielkie rody arystokratyczne. Rosnącej opozycji przewodził dawny doradca króla Jan Alfons de Albuquerque, który teraz sprzymierzył się z Henrykiem i jego braćmi. Bunt został jednak stłumiony, a zamachowcy zbiegli do Aragonii, gdzie otrzymali wsparcie króla Piotra IV Aragońskiego. Pomiędzy Kastylią i Aragonią wybuchł długoletni konflikt zwany wojną Dwóch Piotrów. W wojnie tej przewagę zdobył Piotr I, który w bitwie pod Aravianą (1359) pokonał Henryka Trastámara i jego stronników. Henryk wyruszył wówczas do Francji szukając kolejnych sojuszników przeciw przyrodniemu bratu.
Do 1365 roku trwała tylko wojna między Aragonią i Kastylią, w której Henryk nie brał czynnego udziału i która miała charakter wewnętrznego konfliktu hiszpańskiego. Sytuacja zmieniła się od chwili wmieszania się sił francuskich i angielskich, co przerodziło ją w jeden z frontów wojny stuletniej. Henryk zdobył poparcie dla swojej sprawy we Francji i w 1366 roku wkroczył ponownie do Hiszpanii z oddziałami francuskimi pod wodzą Bertranda du Guesclina. Dzięki temu wsparciu zmusił Piotra do ucieczki i zdobył w Kastylii przewagę, co umożliwiło mu 29 marca 1366 roku dokonanie koronacji w Burgos. Piotr I zdobył jednak w tym czasie poparcie angielskie i wkrótce nadciągnął z Gaskonii prowadząc posiłki angielskie, którymi dowodził następca angielskiego tronu, Edward Czarny Książę. Mimo przewagi liczebnej wojsk kastylijsko-francuskich Henryk Trastámara został pokonany w wielkiej bitwie pod Nájera (1367). Piotr I, który tryumfował głównie dzięki postawie angielskich łuczników nie zdołał jednak rozstrzygnąć konfliktu na swoją korzyść. Gdy tylko poróżnieni z nim Anglicy opuścili Kastylię, Henryk raz jeszcze zaatakował brata i tym razem pokonał go w bitwie pod Montiel (1369). Piotr schronił się wówczas na zamku w Montiel, gdzie został otoczony przez siły Henryka. W czasie osobistych pertraktacji pomiędzy braćmi Henryk własnoręcznie zamordował Piotra, co utorowało mu drogę do tronu.
Panowanie
Jako król pozostał sojusznikiem Francji i przeciwnikiem Anglii i Portugalii. Generalnie w polityce wewnętrznej kontynuował on centralizacyjny kurs swojego przyrodniego brata i poprzednika. Władza jego umocniła się po odparciu ataków dwóch pretendentów do tronu Kastylii i Leónu:
- Jana z Gandawy, księcia Lancaster i męża Konstancji – córki Piotra Okrutnego,
- Ferdynanda I, króla Portugalii i prawnuka Sancho IV Kastylijskiego.
Ustabilizowanie pozycji międzynarodowej Henryka nastąpiło w 1375 roku, gdy udało mu się ostatecznie zawrzeć pokój z Anglią i Aragonią. Wewnątrz kraju natomiast umacniał swą władzę jednając sobie stronników licznie nadawanymi godnościami i dobrami (tzw. Mercedes enriqueñas).
Henryk był pierwszym, po królu wizygockim z końca VII w. n.e. Egice władcą Hiszpanii, który użył antysemityzmu jako narzędzia walki politycznej. Wiązało się to m.in. z tym, że mniejszość żydowska w Kastylii wyraźnie sympatyzowała z jego przeciwnikiem Piotrem I Okrutnym. Oznaczało to koniec koegzystencji i okres pogromów, a za sto lat dało podstawę do wygnania Żydów i zaowocowało inkwizycją.
Henryk ożenił się z Joanną Manuelą, córką Jana Manuela, przywódcy młodszej gałęzi królewskiego domu kastylijskiego, i Blanki de Lara de la Cerda (wnuczki Ferdynanda de la Cerda). Ze związku tego narodzili się:
- Jan (1358–1390), król Kastylii i Leónu,
- Eleonora (1362–1416), żona Karola III, króla Nawarry,
- Joanna (1367–1374).
Ze związków pozamałżeńskich król miał jeszcze 14 innych dzieci.
Bibliografia
- Krzysztof Baczkowski (red.): Wielka Historia Świata, T. 5. Późne średniowiecze. Kraków: Fogra Oficyna Wydawnicza, 2005, s. 225–226. ISBN 83-85719-89-X.
- Julio Valdeón Baruque (współautor): Historia Hiszpanii. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2007, s. 148–150. ISBN 97883-242-0796-1.
| |||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Media użyte na tej stronie
Escudo empregado dende o século XVI como escudo do Reino de Galicia, e presente documentalmente nas obras:
"Libro da heráldica galega".Fariña Couto, Luciano.ISBN 13: 978-84-89748-92-7. "Nobiliario del reino de Galicia : edición crítica y notas de un manuscrito del siglo XVI".Ferrero Ferrero, José Pablo.ISBN 13: 978-84-933875-8-7. "Un notable escudo de La Coruña : armas de La Coruña y de Galicia".Vaamonde Lores, César. ISBN 13: 978-84-604-5092-4. "Os símbolos de Galicia".Franco Martínez, Francisco Ricardo.ISBN 13: 978-84-453-0735-9. "Armas y triunfos de los hijos de Galicia".Gándara, Felipe de la.ISBN 13: 978-84-607-9384-7
e nos seguintes documentos gráficos:
Regno di Galicia, por Giacomo Cantelli, mapa de 1696. SudWest Custe von Gallicien, Gabriel Bodenehr, 1715.Autor: Heralder, Licencja: CC BY-SA 3.0
Arms of Henry II of Castile before his accession to the Throne
Coat of arms of the Crown of Castile
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Sanbec (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Estatua de Enrique II de Castilla en el Parque del Retiro de Madrid. Tiene su estatua en el Paseo de la Argentina, esculpida en piedra blanca por Philippe Boiston entre 1750 y 1753. Al nombre que figura en el plinto le sobra una R, debería escribirse Enrique.
Foto tomada por Sanbec.