Henryk Strasman
 podporucznik artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia | 19 marca 1903 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1920 i 1939-1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
Henryk Strasman (hebr. הנריק שטרסמן, ur. 19 marca 1903 w Warszawie, zm. 1940 w Charkowie) – polski prawnik narodowości żydowskiej, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, sędzia w Ministerstwie Sprawiedliwości, działacz syjonizmu rewizjonistycznego, uczestnik wojny z bolszewikami, podporucznik rezerwy artylerii Wojsku Polskim, ofiara zbrodni w Charkowie przez NKWD w 1940 roku, spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach[1].
Życiorys
Urodził się w Warszawie 19 marca 1903 roku w rodzinie Abrama i Karoliny[1][2]. Jego ojciec posiadał pralnię o nazwie „Asko” z pięcioma oddziałami w całej Warszawie[3]. Była to rodzina zasymilowana z polskim społeczeństwem, nie obchodziła świąt żydowskich i nie przywiązywała dużej wagi do tradycji. Sam Henryk uważał się za polskiego patriotę[3][4].
Podczas wojny polsko-bolszewickiej zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego podczas przygotowań do obrony Warszawy w 1920 roku[1].
W 1924 roku został absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, którego później był też wykładowcą w dziedzinie medycyny sądowej. Pracował także jako starszy sędzia w Ministerstwie Sprawiedliwości[1][5]. W 1925 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii i został mianowany ogniomistrzem podchorążym. 25 października 1930 roku Prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 roku i 206. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił do 8 Pułku Artylerii Polowej w Płocku[6]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał nadal przydział w rezerwie do 8 Pułku Artylerii Lekkiej w Płocku[7].
W 1929 otrzymał stopień naukowy doktora prawa. Współpracował z byłym ministrem sprawiedliwości Wacławem Makowskim[3]. W stronę syjonizmu zwrócił się dopiero, kiedy piastując stanowisko podprokuratora został oskarżony w prasie o pomoc w ucieczce przed policją komuniście o rzekomym żydowskim pochodzeniu[8]. Pod wpływem znajomości z Ze’ewem Żabotyńskim i Awrahamem Sternem zradykalizował swoje poglądy polityczne[9].
Wraz ze swoją żoną Alicją, która związana była ze środowiskiem rewizjonistycznej gazety „Jerozolima Wyzwolona”, wykorzystywali swoje kontakty i znajomości w kręgach rządowych do zakupu broni dla Irgunu w Palestynie oraz organizowania szkoleń dla członków Betaru i Irgunu w Polsce. Laurence Weinbaum twierdzi, że Strasmanowie mieli być przedstawicielami Irgunu w Warszawie, a Henryk miał odpowiadać za negocjacje w sprawie cen i ilości broni. W celu zakupu broni założono w banku PKO specjalne konto, za które odpowiedzialny był Strasman. Według jego ustaleń miano zebrać 100 000 złotych[10]. Jak podają Yehuda Reinharz i Ja’akow Szawit, w 1939 roku Strasman wraz z żoną mieli kupić około 7 tysięcy francuskich karabinów, karabinów maszynowych Hotchkissa oraz ładunków wybuchowych[11]. Z kolei Weinbaum przywołuje zapiski Alicji, jakoby Strasmanowie mieli wysłać do Palestyny 15 karabinów Hotchkissa i 300 karabinów[12].
W 1939 roku przed wybuchem II wojny światowej Strasman postanowił, mimo swojego wieku i zwolnienia ze służby, zaciągnąć się do armii na ochotnika. Służył w 8 pal[13]. W trakcie działań wojennych dostał się do radzieckiej niewoli jako polski oficer, a w 1940 roku został zastrzelony w Charkowie przez NKWD[14][15].
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[16]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Przypisy
- ↑ a b c d Henryk Strasman, „TimeNote” [dostęp 2019-09-18].
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Strasman Henryk [dostęp 2019-09-18].
- ↑ a b c Laurence Weinbaum, W cieniu zagłady i „czarnej ziemi”: Henryk Strasman, ambasador A.J. Biddle a podziemna organizacja palestyńska Irgun Cewai Leumi, „Themis Polska Nova”, 2 (9), 2015, s. 107.
- ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Boulder: East European Monographs, 1993, s. 54.
- ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Waltham: Brandeis University Press, 2018, s. 301.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930 roku, s. 356, 382.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 146, 620.
- ↑ David Aberbach, The European Jews, Patriotism and the Liberal State 1789–1939. A Study of Literature and Social Psychology, New York: Routledge, 2013, s. 101.
- ↑ Laurence Wenibaum, W cieniu zagłady i „czarnej ziemi”: Henryk Strasman, ambasador A.J. Biddle a podziemna organizacja palestyńska Irgun Cewai Leumi, „Themis Polska Nova”, 2 (9), 2015, s. 108.
- ↑ Laurence Weinbaum, A Marriage of Convenience. The New Zionist Organization and the Polish Government 1935-1939, Boulder: East European Monographs, 1993, s. 54, 134, 151.
- ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Waltham: Brandeis University Press, 2018, s. 57.
- ↑ Laurence Weinbaum, A Marriage of Convenience. The New Zionist Organization and the Polish Government 1935-1939, Boulder: East European Monographs, 1993, s. 140.
- ↑ Mirosław Krajewski, Płock w okresie okupacji 1939–1945, Płock-Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno- Ekonomiczna, 2001, s. 141.
- ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Waltham: Brandeis University Press, 2018, s. 258.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 520.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON. W decyzji figuruje jako ppor. „Strassman” Henryk s. Abrama r. 1903.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Media użyte na tej stronie
Logo of Irgoun. Detail of a photograph of plaque next to location of the Etzel (אצ"ל) headquarters, Suzanne Dellal center, Neve Tzedek, Tel Aviv, Israel.
Naramiennik podporucznika Wojska Polskiego (1919-39).