Hymn Francji

La Marseillaise
Marsylianka
Ilustracja
Rouget de Lisle wykonuje pieśń po raz pierwszy
Państwo

 Francja

Tekst

Rouget de Lisle, 1792

Muzyka

Rouget de Lisle, 1792

Lata obowiązywania

1795-99, od 1879[1]

La Marseillaise (1907)

Marsylianka (fr. La Marseillaise) – hymn państwowy Francji oraz jej departamentów i terytoriów zamorskich: Gwadelupy, Gujany Francuskiej, Majotty, Martyniki, Polinezji Francuskiej, Reunionu, Saint-Pierre i Miquelon oraz Wallis i Futuny.

Historia

Słowa i muzykę tej pieśni stworzył 25 kwietnia 1792 Claude Joseph Rouget de Lisle na widok wymarszu rewolucyjnej Armii Renu. Stąd jej oryginalna nazwa to: Chant de marche de l'Armée du Rhin lub Chant de guerre pour l'armée du Rhin (Marsz wojenny Armii Renu lub Pieśń wojenna Armii Renu). Jej pierwsze wykonanie miało miejsce 26 kwietnia tegoż roku. Zdobyła wielką popularność w okresie rewolucji francuskiej. Wówczas jako pierwsi zaśpiewali ją żołnierze z Marsylii, biorący udział w walkach o pałac Tuileries w Paryżu. Tak powstała jej nowa nazwa, najpierw Marche de Marseille, a później ostatecznie La Marseillaise, czyli Marsylianka.

14 lipca 1795 została ogłoszona hymnem państwowym, zastępując zniesioną w 1792 pieśń Vive la Henri IV. W 1830 nową aranżację muzyki zaproponował Hector Berlioz. Marsylianka przestała być hymnem narodowym Francji (zastąpiona przez Pieśń wymarszu w 1799) w okresie I Cesarstwa, zaś podczas restauracji śpiewania jej zakazano. Monarchia lipcowa hymnem państwowym uczyniła La Parisienne Delavigne'a, władze Drugiej Republiki zmieniły ją na Le Chant des Girondins zastąpioną przez Partant pour la Syrie w II Cesarstwie. Uchwałą Izby Deputowanych z 14 lutego 1879 stała się ona oficjalnym hymnem III Republiki.

W czasie II wojny światowej Marsylianka pozostała hymnem środowisk walczących o wyzwolenie Francji spod hitlerowskiej okupacji - Ruchu Oporu w kraju oraz Komitetu Wolnej Francji (później Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego) w Wielkiej Brytanii i wyzwolonych koloniach, a następni Rządu Tymczasowego Republiki Francuskiej. Niemcy zakazali jej śpiewania w strefie północnej. Wykonanie hymnu stanowiło wówczas akt dużej odwagi. W strefie południowej, okupowanej dopiero od 1942, rząd kolaboracyjny uznał wprawdzie Marsyliankę za hymn Państwa Francuskiego jednak śpiewać można było tylko w obecności przedstawicieli władzy lub za specjalnym zezwoleniem. Każde wykonanie Marsylianki bez zezwolenia groziło karą pozbawienia wolności. Publicznie wykonywano tylko fragmenty odpowiadające polityce nowego państwa. Od 1941 petainowcy starali się ją zastąpić pieśnią Marszałku, oto jesteśmy[2][3][4].

Po II wojnie światowej, w konstytucji zarówno Czwartej (1946), jak i Piątej Republiki (1958), ponownie uznano Marsyliankę za hymn państwowy[5].

Słowa

Marsylianka – fragment wydania z XIX w. (opracowanie na głos i klawesyn)
oryginalny tekst francuskiprzekład Edwarda Porębowicza na język polski

La Marseillaise

Allons enfants de la Patrie,
Le jour de gloire est arrivé.
Contre nous de la tyrannie
L'étendard sanglant est levé,
L'étendard sanglant est levé !
Entendez-vous dans les campagnes
Mugir ces féroces soldats ?
Ils viennent jusque dans nos bras
Égorger vos fils, vos compagnes.

Refrain:
Aux armes, citoyens,
Formez vos bataillons !
Marchons ! Marchons !
Qu'un sang impur
Abreuve nos sillons.

Que veut cette horde d'esclaves,
De traîtres, de rois conjurés ?
Pour qui ces ignobles entraves,
Ces fers dès longtemps préparés,
Ces fers dès longtemps préparés ?
Français, pour nous, ah quel outrage
Quel transport il doit exciter !
C'est nous qu'on ose méditer
De rendre à l'antique esclavage.

Refrain: Aux armes…

Quoi ! Des cohortes étrangères
Feraient la loi dans nos foyers !
Quoi ! Ces phalanges mercenaires
Terrasseraient nos fiers guerriers,
Terrasseraient nos fiers guerriers ?
Grand Dieu ! Par des mains enchaînées
Nos fronts, sous le joug, se ploieraient.
De vils despotes deviendraient
Les maîtres de nos destinées.

Refrain: Aux armes…

Tremblez, tyrans, et vous, perfides,
L'opprobre de tous les partis.
Tremblez, vos projets parricides
Vont enfin recevoir leurs prix !
Vont enfin recevoir leurs prix !
Tout est soldat pour vous combattre.
S'ils tombent, nos jeunes héros,
La terre en produit de nouveaux
Contre vous, tous prêts à se battre.

Refrain: Aux armes…

Français, en guerriers magnanimes
Portez ou retenez vos coups.
Épargnez ces tristes victimes
À regrets s'armant contre nous !
À regrets s'armant contre nous !
Mais ces despotes sanguinaires,
Mais les complices de Bouillé,
Tous ces tigres qui sans pitié
Déchirent le sein de leur mère !

Refrain: Aux armes…

Amour sacré de la Patrie
Conduis, soutiens nos bras vengeurs.
Liberté, Liberté chérie,
Combats avec tes défenseurs,
Combats avec tes défenseurs.
Sous nos drapeaux, que la victoire
Accoure à tes mâles accents,
Que tes ennemis expirants
Voient ton triomphe et notre gloire !

Refrain: Aux armes…

(Couplet des enfants)
Nous entrerons dans la carrière
Quand nos aînés n'y seront plus.
Nous y trouverons leur poussière
Et la trace de leur vertus !
Et la trace de leur vertus !
Bien moins jaloux de leur survivre
Que de partager leur cercueil,
Nous aurons le sublime orgueil
De les venger ou de les suivre.

Refrain: Aux armes…

Marsylianka

I naprzód marsz, Ojczyzny dzieci,
Bo nadszedł chwały naszej dzień.
To tyran przeciw nam zawiesił
Zbroczony krwawo sztandar ten.
Zbroczony krwawo sztandar ten.
Słyszycie z bitew pól niesiony.
Żołnierzy przeokrutnych ryk?
Już idą, wam zaciągnąć stryk,
By zarżnąć wasze syny, żony

Refren:
Do broni, bracia dziś!
Zewrzyjcie szyki wraz!
I marsz, i marsz!
By ziemię krwią
napoić, przyszedł czas!

Cóż chce służalczy tłum i zmowy
Ludzi, co zdradę wszędzie ślą,
I łańcuch hańby już gotowy,
Czyjże kark skrępować chcą?
Czyjże kark skrępować chcą?
Wstyd nasz, Francuzi, czy czujecie?
Czy wasza krew nie burzy się,
Że tyran wolnych wtłoczyć chce
Pod jarzmo, co niewolnych gniecie?

Refren: Do broni…

Co? Stopa obcych najezdników
Świeży kwiat naszych wojowników
Ma skalać siedzib naszych próg?
Lec ma od miecza podłych sług?
Lec ma od miecza podłych sług?
Przebóg! Żołdacka dłoń skalana
Ma karki nasze w jarzmo wbić
A jeśli nam pozwolą żyć,
Masz to być łaską sług tyrana?

Refren: Do broni…

Biada despotom, zdrajcom biada!
Zadrżyj, o hańbo naszych dni!
Przez was Ojczyzna kona blada,
A ojcobójstwo woła krwi!
A ojcobójstwo woła krwi!
Wojaków dość, by was wyparli,
A jeśli zginie młodsza brać,
To Francja każe zmarłym wstać
I z mieczem na was spadną zmarli.

Refren: Do broni…

Francuzy, wielkoduszni wojownicy
Niosą lub wstrzymują cios!
Szczędzą te żałosne ofiary
Co się na nich boją unieść broń!
Co się na nich boją unieść broń!
Lecz nie tych krwawych despotów,
Lecz nie tych sprzedawczyków Bouillé
Te wszystkie bezlitosne tygrysy
Co matki łono rozerwały!

Refren: Do broni…

O miłości Ojczyzny święta!
Dziś w zemście prowadź, wspieraj nas.
O Wolności w sercach zaklęta!
Z obrońcy Twymi wespół walcz.
Z obrońcy Twymi wespół walcz.
Zwycięstwo z Tobą dziś wspaniałe,
Gdy z nami mężnych głosów duch.
Niech zobaczy śmierci bliski wróg
I tryumf twój, i naszą chwałę.

Refren: Do broni…

(tzw. Kuplet dziecięcy)
Żołnierskie wybierzemy losy,
Gdy nasi bliscy padną już,
To my ich odnajdziemy prochy,
To tam znajdziemy ślad ich cnót!
To tam znajdziemy ślad ich cnót!
Ich przeżyć nie jesteśmy radzi,
Wolimy z nimi dzielić grób.
Nam dany będzie zaszczyt ów
Ich pomścić albo pójść w ich ślady.

Refren: Do broni…

Wykonanie hymnu

  • Przy oficjalnych okazjach śpiewa się zwykle zwrotki pierwszą i szóstą, czasami jeszcze siódmą oraz refren.

Inne wersje Marsylianki

  • Marsylianka Komuny – hymn Komuny Paryskiej[6].
  • Marsylianka Robotnicza – hymn Republiki Rosyjskiej[7].
  • Marsylianka Socjalistyczna – hymn Prezydenta Chile Salvadora Allende. Po jego śmierci pieśń została zakazana przez reżim Augusto Pinocheta[8].
  • Marsylianka Wielkopolska – polska pieśń patriotyczna.
  • Biała Marsylianka (fr. La Marseillaise des Blancs) – nieoficjalny hymn powstańców wandejskich
  • pierwsze wersy hymnu francuskiego można usłyszeć w jednym z odcinków majowej demonstracji robotników (film „Powrót pancernika”) w Odessie w 1925 roku[9].

Zobacz też

Przypisy

  1. W okresie hitlerowskiej okupacji Marsylianka była utworem zakazanym w strefie północnej. W strefie południowej, w której istniało kolaboracyjne Państwo Francuskie (okupowane od 1942), La Marseillaise pozostała hymnem państwowym, jednak od 1941 starano się ją wyprzeć pieśnią na cześć Philippe'a Pétaina pt. Marszałku, oto jesteśmy!. Przez całą II wojnę światową Marsylianka pozostała hymnem wszystkich stronnictw walczących o wolność Francji.
  2. Jacques Duclos, Mémoires, tome III p. 176 évoque la parution de l'interdiction dans le journal Le Démocrate du 18 juillet.
  3. Robert Brécy, « Frédéric Robert, la Marseillaise », Annales historiques de la Révolution française, vol. 279, no 279, 1990, p. 114-119
  4. Music and the Holocaust: Anthems for France, holocaustmusic.ort.org [dostęp 2019-03-11] (ang.).
  5. Artykuł 2 francuskiej konstytucji z 1958.
  6. La marseillaise de 1871 | Le Club de Mediapart, blogs.mediapart.fr [dostęp 2019-03-11] (fr.).
  7. Słowa Piotra Ławrowa z 1875 : Рабочая Марсельеза
  8. “La Marseillaise” à travers le monde - Télévision - Télérama.fr, www.telerama.fr [dostęp 2019-03-11] (fr.).
  9. Одесская жизнь французского Гимна - iodessit.com, www.iodessit.com [dostęp 2022-07-13] (ros.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

La Marseillaise.ogg
National anthem of France, La Marseillaise
La Marseillaise (1907).webm
French "phono-cinéthéâtre" silent film synchronized with gramophone interpretation of La Marseillaise by Jean Noté.
Pils rouget lisle chantant marseillaise mb (Musée).jpg
francuski:
Rouget de Lisle chantant la Marseillaise

Pils - Rouget de Lisle chantant la Marseillaise
title QS:P1476,fr:"Rouget de Lisle chantant la Marseillaise"
label QS:Lfr,"Rouget de Lisle chantant la Marseillaise"
Marseillaise01.jpg
Autor: Jeffdelonge, Licencja: CC BY-SA 3.0
partition marseillaises (premières mesures)