I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

I Liceum Ogólnokształcące
im. Karola Marcinkowskiego
liceum ogólnokształcące
Distinctive emblem for cultural property.svg nr rej. A-291 z 9.09.1986[1]
Ilustracja
Budynek „Marcinka”
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

ul. Bukowska 16
60-809 Poznań

Data założenia

1903 / 1919

Patron

Karol Marcinkowski (od 1919)
Augusta Wiktoria (1903–1919)

Dyrektor

Danuta Eckert

Wicedyrektorzy

Hanna Sobczyńska (od 2001)
Adam Kobiałka (od 2021)

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „I Liceum Ogólnokształcąceim. Karola Marcinkowskiego”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „I Liceum Ogólnokształcąceim. Karola Marcinkowskiego”
Ziemia52°24′24,991″N 16°54′13,162″E/52,406942 16,903656
Strona internetowa
Pomnik Karola Marcinkowskiego przed wejściem do szkoły

I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego, wchodzące wraz z I Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych, a w latach 2001–2019 również Gimnazjum Dwujęzycznym im. Karola Marcinkowskiego, w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Poznaniu – najstarsze państwowe liceum w Poznaniu, nazywane również Marcinkiem.

Zajmuje neogotycki budynek przy ul. Bukowskiej 16, wzniesiony w latach 1901–1903 dla niemieckiego Królewskiego Gimnazjum im. Augusty Wiktorii, którego powołanie miało służyć germanizacji terenów Wielkopolski. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 1 maja 1919 przemianowano je na polskie Państwowe Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego. W czasie II wojny światowej budynek zajmowały szpitale wojskowe, kolejno: niemiecki i radziecki. Z tego względu szkoła odzyskała swój gmach dopiero z końcem 1945 roku, choć lekcje wznowiono w innych budynkach jeszcze przed wyzwoleniem miasta. W latach 60. szkołę stowarzyszono w UNESCO i rozpoczęto w niej rozszerzone nauczanie języka francuskiego, od 1991 roku prowadzone przez sekcję dwujęzyczną.

Od początku istnienia polskiej instytucji funkcjonuje przy niej szczep harcerski „Błękitna Czternastka”, a od 1989 również, pełniące funkcję pomocniczą Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. K. Marcinkowskiego. Na przestrzeni lat szkoła wydawała liczne czasopisma, jest również organizatorem ogólnopolskiego festiwalu teatralnego oraz lokalnych konferencji TED.

Historia

Do 1919

W 1899 roku, niecieszący się poparciem współpracowników, ostatni przewodniczący rady gminy Jeżyce Johann Frydrychowicz wydzierżawił leżący u zbiegu ulic Bukerstrasse (ob. Bukowska) i Cesarzowej Wiktorii (ob. Grunwaldzka) plac, będący częścią Établissement pobliskiej Willi Flory. Odbyło się to bez zgody dotychczasowego właściciela Bolesława Szermera, który tym samym utracił majątek o wartości ok. 5 tys. marek. Nowy właściciel – kupiec Max Lohmeyer handlujący bicyklami zagospodarował ten teren na boisko do nauki jazdy na pojazdach dwukołowych. Zimą zamieniano je w lodowisko[2]. Po przyłączeniu Jeżyc do Poznania w 1900 roku władze pruskie podjęły decyzję o wzniesieniu w tym miejscu niemieckiego gimnazjum państwowego, które w zamierzeniu zwiększyło liczbę szkół średnich na terenie miasta (pod koniec XIX w. było ich osiem, w tym trzy gimnazja męskie: katolickie św. Marii Magdaleny, ewangelickie Fryderyka Wilhelma i realne Gotthilfa Bergera) i stało się istotnym ośrodkiem germanizacji terenów Wielkopolski[3][4].

W sierpniu 1901 rozpoczęto budowę budynku według projektu niemieckiego architekta Fuchsa z Ministerstwa Robót Publicznych, kierującego również pracami budowlanymi. Budowę ukończono w kwietniu 1903, a uroczyste poświęcenie gmachu nastąpiło 16 kwietnia 1903. Do odzyskania przez Polskę niepodległości funkcjonowało w nim ośmioletnie gimnazjum męskie Königliches Auguste-Victoria Gymnasium (Królewskie Gimnazjum Augusty Wiktorii). Pierwszymi uczniami byli chłopcy przeniesieni z Gimnazjum im. Gotthilfa Bergera przy ul. Strzeleckiej. Stamtąd też do Marcinka przyszła część kadry nauczycielskiej i pierwszy dyrektor Moritz Friebe, pełniący swój urząd w latach 1903–1911. Jego następcą został Paul Schultze, pełniący swoją funkcję do 30 marca 1919. Językiem wykładowym był niemiecki, a większość uczniów miała narodowość niemiecką[5][6][7][8]. Mniejszość w szkole stanowili natomiast Polacy i Żydzi. 49 polskich gimnazjalistów, z inicjatywy tych przeniesionych z Gimnazjum Bergera, w czasie zaborów działało w konspiracyjnym Towarzystwie Tomasza Zana, gdzie uczyli się m.in. historii Polski, języka polskiego, musztry i władania bronią[4]. Liczba uczniów w pierwszym roku działalności niemieckiej placówki (1903/04) wynosiła 489 osób (w tym 237 przeniesionych z Gimnazjum Bergera), natomiast w ostatnim (1918/19) – 569[9].

1919–1945

1 kwietnia 1919 Komisariat Naczelnej Rady Ludowej mianował Antoniego Borzuckiego na pierwszego dyrektora Państwowego Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego. Miesiąc później, 1 maja zainaugurowano pierwszy rok szkolny[5]. Tę datę oraz symboliczne rozbicie przez polskich uczniów czarnego orła pruskiego, znajdującego się nad bocznym wejściem do budynku od strony boiska[3] uznaje się za oficjalne rozpoczęcie działalności polskiej placówki. Podobnie jak jej poprzedniczka, pozostała ośmioletnią szkołą męską. Naukę rozpoczęło wówczas 358 uczniów narodowości polskiej i 299 – niemieckiej. Mniejszość niemiecka została wówczas podzielona na osiem jednolitych i trzy mieszane klasy. Z 31 niemieckich nauczycieli okresu rozbiorów na stanowiskach pozostało zaledwie siedmiu, przez co początkowo część zajęć odbywała się jeszcze w języku niemieckim. Część pierwszych polskich profesorów sprowadzana została przez polskie władze oświatowe z terenów Galicji[5][9][10]. Uroczysta inauguracja roku szkolnego 1919/1920 nastąpiła 1 września 1919 w auli szkolnej. Naukę wznowiło wówczas 677 osób[8] (zajmując tym samym drugie miejsce po gimnazjum Marii Magdaleny, od 1928 roku – pozycję czołową[4]). Pierwsze matury odbyły się w grudniu 1919. Do polskiego egzaminu przystąpiło wówczas zaledwie trzech uczniów, a w kolejnym roku – czterech. Niemieccy uczniowie i nauczyciele ostatecznie opuścili mury szkoły z początkiem roku szkolnego 1920/21. Wtedy też liczba zdających egzamin polskojęzyczny gwałtownie wzrosła[6][11].

W związku ze zbyt dużą liczbą uczniów w październiku 1920 konieczne stało się przeniesienie 6 klas do osobnego budynku przy ul. Matejki. Po ich ponownych przenosinach do kamienicy przy ul. Wyspiańskiego we wrześniu 1921 utworzono tam samodzielne Gimnazjum im. Ignacego Paderewskiego. Dla osób które w 1920 roku brały udział w wojnie polsko-radzieckiej w latach 1920–1923 szkoła zorganizowała osobny tok nauczania. Z tego też względu (mimo odseparowania 6 klas) w roku szkolnym 1921/22 do Marcinka uczęszczało 706 uczniów[9].

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Marcinek obok Gimnazjum św. Marii Magdaleny był jedną z najlepszych poznańskich szkół średnich. Podstawą do przyjęcia absolwentów czteroletnich szkół podstawowych był egzamin wstępny. Liczba kandydatów w tym czasie wynosiła 3–5 osób na miejsce. Każdego roku do szkoły uczęszczało około 450 uczniów uczonych średnio przez 30–40 nauczycieli. Przeważnie byli to mężczyźni (w całym okresie międzywojennym szkoła zatrudniła tylko dwie nauczycielki[9]), często pracujący równolegle na Uniwersytecie Poznańskim. Funkcjonowały wówczas dwa profile klas: klasyczny i humanistyczny. Duży nacisk kładziono na naukę języka polskiego oraz innych języków obcych (w tym greki i łaciny). Tygodniowy wymiar zajęć, przy sześciu dniach nauki, nie przekraczał trzydziestu godzin[6]. Większość społeczności uczniowskiej wywodziła się wówczas z inteligencji pracującej[9]. W 1928 roku czesne wynosiło 110 złotych za półrocze, a trzy lata później już o 40 zł więcej[10]. W przypadku problemów materialnych lub dobrych wyników w nauce niektórzy uczniowie byli zwalniani z uiszczania opłat[9].

Od 1919 przy szkole funkcjonuje szczep harcerski Błękitna Czternastka[12]. 7 grudnia 1923 założono skupiające absolwentów i ich rodziny Towarzystwo Przyjaciół Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego, mające na celu wsparcie finansowe uczniów i doposażenie sal lekcyjnych. W 1921 rozpoczął działalność gabinet lekarski (prowadzony długookresowo przez Jana Adamskiego), a 8 lat później zakład dentystyczny[9]. W pierwszych latach funkcjonowania polskiej szkoły wprowadzono nieobowiązkowe mundurki szkolne w postaci brązowej rogatywki z fioletowym otokiem i srebrnym (gimnazjum) lub złotym (liceum) sznurkiem[4]. W połowie lat 30. XX wieku wprowadzono jednolite, obowiązkowe mundurki. Dla czteroletniego gimnazjum był to granatowy strój z niebieskimi wypustkami i tarczą z numerem 780 na niebieskim tle oraz granatowa czapka z niebieskim otokiem. W ubiorze licealistów barwę niebieską zastąpiono kolorem bordowym[5].

W 1938 przeprowadzono ostatnią maturę ośmioletniego cyklu nauczania. W kolejnym roku matura odbyła się już w cyklu sześcioletnim (czteroletnie gimnazjum i dwuletnie liceum, zwieńczone kolejno małą i dużą maturą). W roku szkolnym 1937/38 do szkoły uczęszczało 480 uczniów. Wybuch II wojny światowej spowodował przerwę w jej pracy. Na skutek działań wojennych i represji okupantów zginęło 14 przedwojennych nauczycieli oraz 119 wychowanków (w tym 10 absolwentów gimnazjum niemieckiego)[5][4]. W czasie wojny pomieszczenia budynku służyły początkowo jako niemieckie koszary wojskowe, następnie szpital wojskowy, a od lutego 1945 lazaret Armii Czerwonej[6][8].

Po 1945

Funkcjonowanie placówki w przedwojennym systemie organizacyjnym jako Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego wznowiono 15 lutego 1945 roku, jeszcze w trakcie walk o miasto. Była to pierwsza szkoła w Poznaniu, która po II wojnie światowej wznowiła swoją działalność. Powołano wówczas przedwojennego polonistę (pracującego w Marcinku oraz Gimnazjum św. Marii Magdaleny) Czesława Latawca na stanowisko pierwszego dyrektora. Pełnił tę funkcję do swojego przeniesienia do Kuratorium 30 kwietnia 1945[13][14]. Informację o wznowieniu nauki rozwieszano na ręcznie pisanych kartkach, rozwieszanych w mieście przez uczestników tajnych kompletów w czasie wojny. W ciągu pierwszych kilku dni zgłosiło się około 700 kandydatów, z czego ostatecznie przyjęto 509 osób[4]. Początkowo, ze względu na funkcjonowanie szpitala radzieckiego w gmachu przy ul. Bukowskiej, lekcje odbywały się w budynkach kolejno przy ulicach Jarochowskiego, Matejki, Mylnej i Różanej[6].

Uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego, zainaugurowane mszą w Kościele Matki Boskiej Bolesnej przy ulicy Głogowskiej, nastąpiło w czwartek 1 marca 1945. Ze względu na brak auli w budynku przy ul. Jarochowskiego, odbyło się ono w sali gimnastycznej w pobliżu Parku Wilsona[6]. Każdorazowa przeprowadzka wiązała się z przenoszeniem przez uczniów sprzętów szkolnych, przechowywanych przez dwóch woźnych w czasie wojny w drewnianych szopach na terenie szkoły. Lekcje przy ul. Matejki odbywały się w godzinach 6:30–11:00, tak by następnie mogły wejść tam uczennice II LO[8][9]. Jeszcze przed przenosinami na ul. Różaną uczniowie pod oknami ówczesnej siedziby kuratorium zorganizowali marsz z transparentem I Wędrowne Gimnazjum i Liceum w Poznaniu[6]. Szkoła odzyskała własny budynek dopiero w grudniu 1945. Wymagał on jednak wysprzątania i wstawienia powybijanych w trakcie wojny okien. Naukę wznowiono ostatecznie po feriach zimowych[3][14]. Ostatnią przeprowadzką kierował Feliks Załachowski – przedwojenny dyrektor placówki, który ostatnie lata wojny spędził w obozie koncentracyjnym, powracając na swoje stanowisko we wrześniu 1945[6].

Początkowo, by nadrobić czas wojny, naukę dla „opóźnionych” roczników realizowano w trybie przyspieszonym: materiał dwuletniego liceum omawiano w ciągu jednego roku. Wówczas do szkoły uczęszczali nawet 25-latkowie. Pierwsze powojenne egzaminy maturalne odbyły się w dniach 4–9 kwietnia 1945, kolejne w lipcu 1945 oraz styczniu i czerwcu 1946[6]. W powojennym Marcinku istniały trzy profile klas: humanistyczny, matematyczno-fizyczny oraz matematyczno-przyrodniczy[9][14]. W roku szkolnym 1945/46 do szkoły uczęszczało 610 osób. Od tego czasu większość społeczności uczniowskiej stanowiła młodzież z rodzin inteligenckich. W latach powojennych nie przykładano większej wagi do ubioru uczniów. Obowiązkowy mundurek próbowano nieskutecznie przywrócić jeszcze pod koniec lat 50. XX wieku. 30 października 1945 reaktywowano Błękitną XIV, a 7 listopada 1946, w setną rocznicę śmierci Karola Marcinkowskiego, ufundowano nowy sztandar szkoły. Po rozwiązaniu ZHP w 1949 roku, ponownie reaktywowano szczep dopiero w styczniu 1957[6][13]. W 1967 rozpoczęto tradycję corocznych, odbywających się w ostatnią sobotę września, rajdów do Dąbrówki Ludomskiej – miejsca śmierci patrona. Od 1969 ich organizacją zajmowała się Błękitna XIV[15].

Od 1948 rozpoczęto nauczanie w trybie czteroletniego liceum ogólnokształcącego (następującego po siedmioletniej szkole podstawowej). Wtedy też przybrało ono funkcjonującą do dziś nazwę I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego[3]. Od 1956 ma ono status szkoły ćwiczeń Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a od 1964 wchodzi w skład Stowarzyszenia Szkół UNESCO. W roku szkolnym 1962/63, z inicjatywy dyrektora Ludwika Grai, w niektórych klasach wprowadzono rozszerzone nauczanie języka francuskiego. W roku szkolnym 1967/68, wraz z pierwszymi uczniami po ośmioletniej szkole podstawowej, do Marcinka po raz pierwszy przyjęto również dziewczęta, które od tego czasu stanowią zdecydowaną większość społeczności uczniowskiej. Wtedy też rozpoczęto wprowadzanie nowej numeracji klas I–IV (w miejsce dawnych VIII–XI). W związku z wyżem demograficznym lat 60. i 70. XX wieku w roku szkolnym 1973/74 zanotowano rekordową liczbę uczniów: 1055 osób w 28 oddziałach[6].

Działający od powstania szkoły Samorząd Uczniowski zainicjował w 1981 roku rozwieszenie krzyży w salach lekcyjnych[6]. W 1991 utworzono z inicjatywy dyrektora Marka Rybarczyka, istniejącą do dziś, sekcję dwujęzyczną polsko-francuską. Nauczanie odbywało się w cyklu czteroletnim, poprzedzonym klasą zerową z 20 lekcjami języka francuskiego w tygodniu. W 2001 działalność rozpoczęło Gimnazjum Dwujęzyczne im. Karola Marcinkowskiego z językiem francuskim, które przejęło funkcję klasy „0”[16]. Wtedy też utworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1, w którego skład weszło nowo powstałe gimnazjum dwujęzyczne, liceum ogólnokształcące oraz istniejące od lat 40. XX wieku liceum dla dorosłych. Rok później rozpoczęto nauczanie w trzyletnim cyklu licealnym[5][4]. W związku z reformą oświaty z 2017 roku od września 2019 postanowiono powrócić do systemu sprzed 2001, tj. czteroletniego liceum poprzedzonego francuskojęzyczną klasą wstępną[17]. W latach 1919–2014 mury szkoły opuściło 12 706 absolwentów[5], w tym 1266 osób w okresie międzywojennym[6].

Jubileusze

W 1959 odbyły się, połączone z I Zjazdem Absolwentów, obchody 40-lecia istnienia szkoły. Były to jedne z pierwszych takich wydarzeń w Polsce po II wojnie światowej[6]. Dziesięć lat później – w dniach 19–20 kwietnia 1969 – ponownie połączono II Zjazd z obchodami 50-lecia szkoły oraz 25-lecia Polski Ludowej. Wzięło w nich udział ponad 1000 osób[13]. Ze względu na stowarzyszenie szkoły w UNESCO, 28 października 1970 w auli odbyła się uroczysta akademia z okazji 25-lecia ONZ[14]. W 1979, z okazji obchodów 60-lecia szkoły, ufundowano jej nowy sztandar. Obchody 70-lecia połączono z III Zjazdem Absolwentów, dotychczas największym (ponad 3000 uczestników). Były to pierwsze uroczystości organizowane przez Stowarzyszenie Wychowanków. Od tego czasu odbywają się one z jego inicjatywy regularnie co pięć lat. Od 1995 Stowarzyszenie organizuje również w drugą sobotę maja coroczne spotkania z okazji pełnych, pięcioletnich rocznic egzaminów maturalnych. Obchody 80-lecia w dniach 14–15 maja 1999 uczczono koncertem zespołu Elektryczne Gitary na boisku szkolnym. Z kolei obchody 90-lecia w dniach 15–16 maja 2009 zwieńczono czterogodzinnym koncertem zespołu Dżem. Obchody 85-lecia odbyły się w dniach 14–15 maja 2004, a 95-lecia – 10 maja 2014[5][18]. Obchody stulecia zaplanowano na 17 i 18 maja 2019[19].

Architektura

Film przedstawiający budynek liceum i jego wnętrze (maj 2014)

Kompleks budynków szkoły zajmuje działkę o powierzchni 1200 m² w trójkącie ulic Bukowskiej, Grunwaldzkiej i Szylinga w sąsiedztwie ogrodu zoologicznego. Neogotycki dwupiętrowy budynek główny z czerwonej cegły posiada przy elewacjach bocznych dwie niższe przybudówki. Początkowo jedna z nich (południowa) stanowiła mieszkanie dyrektora, a drugą (północną) przeznaczono na dom woźnego. Układ wnętrza jest półtoratraktowy, z salami lekcyjnymi umieszczonymi od strony boiska. Przekryty neogotyckim, gwiaździstym sklepieniem hall na parterze okalają umieszczone po obu stronach dwie obszerne klatki schodowe, prowadzące do auli. Toalety pierwotnie znajdowały się w oddzielnym, podłużnym budynku po zachodniej stronie głównego gmachu i połączone były z nim dwoma podcieniowymi łącznikami. W latach późniejszych dobudowano do budynku głównego pion kanalizacyjny. W północno-wschodnim narożniku działki usytuowano oddzielny budynek sali gimnastycznej z przylegającym do niej od południa ogródkiem botanicznym. Centralną część działki zajmowało żwirowe boisko. Teren na południe od gmachu szkoły oraz ten od strony wejścia głównego zagospodarowano na małe zieleńce[6][7][8].

Centralną, wyniesioną ku górze i zwieńczoną wieżą z zegarem i platformą do obserwacji astronomicznych część drugiego piętra stanowi przekryta ozdobnym drewnianym wieszarowym stropem[7] aula o powierzchni 326 m², wyposażona pierwotnie w mały ołtarz i emporę z organami[6][8]. Służyły one do odprawiania nabożeństw przed uroczystościami szkolnymi[9]. W 1929 w auli dobudowano scenę, na której w tym samym roku prezentowano spektakle w ramach Powszechnej Wystawy Krajowej[5]. Po 1945 roku przeniesiono ją pod południową ścianę pomieszczenia, zasłaniając tym samym jedno z wejść[4].

W latach 60. XX wieku na małym boisku wzniesiono nowe pawilony lekcyjne. W związku ze zwiększeniem liczby uczniów, w latach 1974–1978 przeprowadzono kapitalny remont budynku. Zwiększono wówczas liczbę pracowni przedmiotowych, zorganizowano centralną szatnię i bibliotekę, wymieniono instalacje centralnego ogrzewania, wodno-kanalizacyjną i elektryczną oraz przeniesiono pokój nauczycielski, sekretariat i pomieszczenia dyrekcji do południowej przybudówki budynku głównego. W 1988 utworzono pierwszą w szkole pracownię komputerową, a kolejną – w 2003 roku[6][9].

W 2002 roku zrekonstruowano główne drzwi wejściowe do budynku, będące wierną kopią drzwi pierwotnych[18]. W 2004 wyremontowano dach gmachu głównego. Wtedy też zaczął na nowo działać umieszczony na wieży zegar[3]. W 2007 roku na północnej, głównej elewacji budynku od strony ul. Bukowskiej, na wysokości około 8 metrów umieszczono podświetlany aluminiowy napis Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego o wysokości 60 centymetrów[18]. Odnowiono wtedy również witraże w oknach auli szkolnej. W latach 2009–2011 przeprowadzono remont budynku sali gimnastycznej. Przywrócono mu wówczas jego pierwotny charakter architektoniczny i odrestaurowano wnętrza. We wrześniu 2013 przeprowadzono gruntowny remont auli – wymieniono parkiet, położono boazerię i przemalowano ściany[5].

Boisko szkolne i uczniowie odbywający praktyki około 1929

Miejsca pamięci

Zrekonstruowana w 1989 roku tablica pamiątkowa, upamiętniająca pierwszego dyrektora szkoły

26 marca 1925 roku w budynku uroczyście odsłonięto popiersie patrona autorstwa nauczyciela rysunku Aleksandra Korpala. 18 kwietnia 1929 roku odsłonięto tablicę pamiątkową tego samego autora, poświęconą zmarłemu rok wcześniej pierwszemu dyrektorowi szkoły Antoniemu Borzuckiemu. Została ona zdemontowana i zniszczona przez Niemców w czasie II wojny światowej[9]. W ramach obchodów 50-lecia szkoły w 1969 roku w hallu głównym odsłonięto tablicę autorstwa Ireny Rosińskiej, upamiętniającą nauczycieli i wychowanków poległych i pomordowanych w latach 1939–1945. Z okazji 70-lecia odsłonięto tam również zrekonstruowaną tablicę pamiątkową ku czci Antoniego Borzuckiego[5][13].

14 maja 2005 przed wejściem głównym odsłonięto jeden z dwóch poznańskich pomników Karola Marcinkowskiego według projektu Wiesława Koronowskiego. 10 maja 2008, w ramach jubileuszowych spotkań roczników maturalnych, w ogródku przed wejściem do budynku odsłonięto głaz z płytą pamiątkową tego samego autorstwa, poświęconą Stefanowi Borsukiewiczowi – absolwentowi szkoły, zmarłemu w trakcie II wojny światowej poecie. 11 maja 2013 odsłonięto kolejny głaz pamiątkowy autorstwa Wiesława Koronowskiego i Jarosława Boguckiego. Poświęcono go Janowi i Stefanowi Kasznicom – absolwentom Marcinka, żołnierzom walczącym w II wojnie światowej. Pierwszy z nich poległ w kampanii wrześniowej, drugi był ostatnim Komendantem Głównym Narodowych Sił Zbrojnych, skazanym i straconym przez reżim komunistyczny w 1948 roku[5][18].

Osoby związane ze szkołą

Dyrektorzy

Dyrektorzy niemieccy

  1. Moritz Friebe (1903–1911)
  2. Paul Schultze (1911–1919)

Dyrektorzy polscy

  1. Antoni Borzucki (1919–1928)
  2. Andrzej Wantuch (1928–1934)
  3. Tadeusz Adamczyk (1934–1935)
  4. Władysław Skarbiński (1936–1938)
  5. Feliks Załachowski (1938–1939)
  6. Czesław Latawiec (1945)
  7. Brunon Czajkowski (1945)
  8. Feliks Załachowski (1945–1947)
  9. Paweł Roszko (1947–1948)
  10. Mieczysław Prażmowski (1949–1954)
  11. Mateusz Pater (1954–1955)
  12. Antoni Jackowski (1955–1956)
  13. Wacław Szyguła (1956–1959)
  14. Ludwik Graja (1959–1972)
  15. Czesław Skrzypek (1972–1981)
  16. Wojciech Banasiewicz (1981–1987)
  17. Andrzej Pietrucha (1987–1990)
  18. Marek Rybarczyk (1990–1991)
  19. Emilia Jackowska (1991–2001)
  20. Alina Chojnacka (2001–2021)
  21. Danuta Eckert (od 2021)

Źródło:[8][20].

Pedagodzy

Do 1939

Po 1945

Źródło:[20][21].

Absolwenci

Źródło:[11].

Miejsce w rankingach

Miejsca w rankingach miesięcznika Perspektywy.

RokPolskawielkopolskiePoznańŹródło
201775. miejsce4. miejsce4. miejsce[1]
201889. miejsce6. miejsce5. miejsce[2]
201975. miejsce4. miejsce4. miejsce[3]
202086. miejsce5. miejsce4. miejsce[4]

Stowarzyszenie Wychowanków

W 1989, z inicjatywy komitetu organizacyjnego obchodów 70-lecia szkoły, powołane zostało Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. 4 kwietnia tegoż roku zostało ono wpisane pod numerem 167 do Rejestru Stowarzyszeń i Związków Wydziału Społeczno-Administracyjnego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, a 27 września zarejestrowane pod numerem 196 w Sądzie Wojewódzkim w Poznaniu. Zebranie założycielskie odbyło się 24 kwietnia 1989. Wtedy też na prezesa stowarzyszenia wybrano Zbigniewa Krügera. Po jego rezygnacji 18 lutego 1993 jego funkcję przejął Gerard Sowiński – nauczyciel języka polskiego w latach 1964–1980. Władze stowarzyszenia wybierane są co cztery lata[18].

Celami Stowarzyszenia jest „utrzymanie więzi koleżeńskiej i udzielanie pomocy członkom Stowarzyszenia oraz uczniom i wychowankom szkoły, zachowanie więzi wychowanków ze szkołą oraz regionem Ziemi Wielopolskiej”. Realizuje je poprzez popularyzację wydawnictw, dotyczących historii szkoły, dokonań patrona i wychowanków; kultywowanie patriotycznych idei szkoły i patrona; udzielanie pomocy szkole przy kształceniu i wychowywaniu uczniów oraz organizację różnych spotkań, imprez i uroczystości. Od 1989 Stowarzyszenie zajmuje się organizacją, odbywających się co pięć lat, uroczystości jubileuszowych szkoły, a od 1995 również corocznymi spotkaniami z okazji pięcioletnich rocznic egzaminów dojrzałości. Od 1994 roku prowadzi także Bibliotekę Absolwentów, w której gromadzi publikacje wychowanków szkoły[18].

Szkoła w kulturze

Mimo że nazwa liceum nie pada w żadnej z książek Małgorzaty Musierowicz, uznaje się, że niemal cała młodzież w Jeżycjadzie uczy się w Marcinku[22].

W budynku zrealizowano dwa filmy fabularne: Limuzyna Daimler-Benz z 1981 roku w reżyserii absolwenta szkoły Filipa Bajona[23] oraz Felix, Net i Nika oraz Teoretycznie Możliwa Katastrofa z 2012 roku w reżyserii Wiktora Skrzyneckiego[24].

Od października 1928 roku do wybuchu II wojny światowej w szkole ukazywał się miesięcznik Orlęta, który z czasem nabrał charakteru ogólnopolskiego i zaczął być prenumerowany również za granicą[9]. Od września 1966 przez wiele lat w szkole wydawano Tygodnik Żakowski. Reszta licznych czasopism miała charakter bardziej epizodyczny[3]. W latach 2004–2015, nakładem wydawnictwa NAKOM, szkoła wydawała, poruszające temat polskiej edukacji, czasopismo dla nauczycieli pt. Pedagogia[25].

Od 2001 roku w szkole organizowany jest corocznie Poznański Festiwal Teatrów „Marcinek”, na który zjeżdżają się teatry z całej polski i zagranicy[26]. Został on objęty patronatem medialnym TVP3 Poznań oraz Gazety Wyborczej[27]. Dotychczas w jury zasiadali m.in. Juliusz Tyszka, Paweł Szkotak i Sergiusz Sterna-Wachowiak[28].

W 2016 roku szkoła, jako pierwsza w Poznaniu, otrzymała licencję na organizację lokalnej konferencji TED pod nazwą TEDxMarcinekSchool. Od tego czasu zorganizowano 5 edycji: w kwietniu i listopadzie 2016, styczniu 2017, lutym 2018 oraz lutym 2019[29].

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 164 [dostęp 2019-05-13].
  2. ↑ Magdalena Mrugalska-Banaszak: Morderstwo w Ratuszu. Poznań w latach 1894–1922 z Opalenicą w tle. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2015, s. 115–116. ISBN 978-83-7768-138-1.
  3. ↑ a b c d e f Gronek 2004 ↓, s. 8–21.
  4. ↑ a b c d e f g h i Lech Trzeciakowski: Mój „Marcinek” [w:] My z „Marcinka”. Matura 1951. Poznań: JM Stefko, 2004, s. 9–41. ISBN 83-912583-2-7.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Cecha 2014 ↓, s. 8–12.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Gronek i Gronek 2009 ↓, s. 8–38.
  7. ↑ a b c Jan Skuratowicz: Architektura Poznania 1890–1918. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1991, s. 291–292. ISBN 83-232-0313-X.
  8. ↑ a b c d e f g h i j k Jerzy Kozłowski: Historia szkoły (do roku 1948) [w:] My z „Marcinka”. Matura 1948. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2009, s. 11–52. ISBN 978-83-7177-634-2.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m Zbigniew Lesicki, Gerard Sowiński: Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 1919–1989. Poznań: Oficyna Wydawnicza Atena, 1989, s. 7–27.
  10. ↑ a b Jerzy Topolski, Lech Trzeciakowski: Dzieje Poznania w latach 1793–1945. Tom 2. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 1148–1154. ISBN 83-01-08194-5.
  11. ↑ a b Cecha 2014 ↓, s. 28–148.
  12. ↑ Cecha 2014 ↓, s. 276.
  13. ↑ a b c d Andrzej Gleba: Jubileusz pięćdziesięciolecia Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego [w:] Kronika Miasta Poznania nr 2/1970. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1970, s. 113–120.
  14. ↑ a b c d Hipolit Marciniak: Poznańskie licea ogólnokształcące w latach 1945–1970 [w:] Kronika Miasta Poznania nr 4/1972. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1972, s. 73–90.
  15. ↑ Gronek i Gronek 2009 ↓, s. 123–127.
  16. ↑ Cecha 2014 ↓, s. 194.
  17. ↑ Francuska klasa zerowa. marcinek.poznan.pl. [dostęp 2019-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-09)]. (pol.).
  18. ↑ a b c d e f Cecha 2014 ↓, s. 150–181.
  19. ↑ 100-lecie szkoły. myzmarcinka.pl. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
  20. ↑ a b Cecha 2014 ↓, s. 13–17.
  21. ↑ Gronek i Gronek 2009 ↓, s. 45–51.
  22. ↑ Jan Lewandowski: Jeżycjada [w:] Kronika Miasta Poznania nr 1–2/1992. Poznań: NEW TON s.c., 1992, s. 146. ISBN 83-210-0949-2.
  23. ↑ Limuzyna Daimler-Benz. imdb.com. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
  24. ↑ Felix, Net i Nika oraz Teoretycznie Możliwa Katastrofa. filmpolski.pl. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
  25. ↑ Pedagogia. Pismo dla nauczycieli. bracz.edu.pl. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
  26. ↑ Poznański Festiwal Teatrów „Marcinek”. Historia. marcinekfestiwal.pl. [dostęp 2019-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-01)]. (pol.).
  27. ↑ Gronek 2004 ↓, s. 45.
  28. ↑ Gronek i Gronek 2009 ↓, s. 164–165.
  29. ↑ TEDxMarcinekSchool. ted.com. [dostęp 2019-04-13]. (ang.).

Bibliografia

  • Ela Cecha: Nasza stara dobra szkoła... 95-lecie „Marcinka” 1919–2014. Poznań: Wydawnictwo NAKOM, 2014. ISBN 978-83-63919-14-6.
  • Barbara Gronek, Tomasz Gronek: 90-lecie „Marcinka” 1919–2009. Poznań: Wydawnictwo NAKOM, 2009. ISBN 978-83-89529-58-9.
  • Tomasz Gronek: 85 lat „Marcinka” 1919–2004. Poznań: Wydawnictwo NAKOM, 2004. ISBN 83-86969-97-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Nens escola.svg
Autor: Snubcube, Licencja: CC BY-SA 3.0
Senyal de nens a l'escola (from File:Nens_escola.png)
Zrzut ekranu 2021-01-18 o 10.25.07.png
Autor: NieznanyUnknown author, Licencja: CC BY-SA 4.0
Boisko I LO im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Zdjęcie wykonane około 1929 r. Pochodzi z "Sprawozdania Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego" wydanego w 1929 r.
Marcinkowski Marcinek Poznan.jpg
Autor: Radomil, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Pomnik Karola Marcinkowskiego przed "Marcinkiem" w Poznaniu.