Iain Banks

Iain Banks
Iain M. Banks
Ilustracja
Iain M. Banks (2009)
Imię i nazwisko

Iain Menzies Banks

Data i miejsce urodzenia

16 lutego 1954
Dunfermline

Data śmierci

9 czerwca 2013

Narodowość

szkocka

Język

angielski

Alma Mater

University of Stirling

Dziedzina sztuki

powieść, fantastyka naukowa

Strona internetowa

Iain Menzies Banks (ur. 16 lutego 1954 w Dunfermline, Fife w Szkocji, zm. 9 czerwca 2013) – szkocki pisarz, piszący powieści głównego nurtu pod nazwiskiem Iain Banks oraz science fiction jako Iain M. Banks. W 2008 r. „The Times” umieścił Banksa na liście „50 najwybitniejszych brytyjskich pisarzy od 1945 roku”.

Iain Banks studiował anglistykę, psychologię oraz filozofię na uniwersytecie w Stirling. W swojej prozie często łączył oryginalne zabiegi fabularne oraz narracyjne. Był honorowym członkiem brytyjskiego stowarzyszenia National Secular Society promującego świeckość oraz rozdział państwa od kościoła.

3 kwietnia 2013 poinformował, że zdiagnozowano u niego raka pęcherzyka żółciowego. Zmarł 9 czerwca 2013[1].

Twórczość

Powieści głównego nurtu

  • Fabryka os (Wasp Factory), 1984
  • Stąpanie po szkle (Walking on Glass), 1985
  • Most (The Bridge), 1986
  • Espedair Street, 1987
  • Canal Dreams, 1989
  • Ulica Czarnych Ptaków (The Crow Road), 1992
  • Uwikłanie (Complicity), 1993
  • Whit, 1995
  • A Song of Stone, 1997
  • The Business 1999
  • Dead Air 2002
  • The Steep Approach to Garbadale 2007
  • Transition 2009
  • Stonemouth 2012
  • The Quarry 2013

Powieści science fiction

Większość powieści science fiction autorstwa Iaina M. Banksa należy do cyklu opowiadającego o Kulturze, humanoidalnej anarcho-komunistycznej[2] cywilizacji zamieszkującej znaczne obszary naszej galaktyki. Cykl jest pretekstem do ukazania złożonych relacji międzykulturowych, socjologicznych oraz religijnych. Pierwsza część cyklu – Wspomnij Phlebasa – stylizowana jest na typową space operę.

Do cyklu Kultury należą:

  • Wspomnij Phlebasa (Consider Phlebas), 1987
  • Gracz (The Player of Games), 1988
  • Najemnik (Use of Weapons), 1990
  • Excession, 1996
  • Inversions, 1998 r. (luźno powiązana z Kulturą powieść, raczej zbliżona do fantasy)
  • Look to Windward, 2000
  • Matter, 2008
  • Surface Detail, 2010
  • The Hydrogen Sonata, 2012

Iain M. Banks napisał także kilka powieści fantastyczno-naukowych nie osadzonych w realiach Kultury:

  • Against a Dark Background, 1993
  • Qpa strachu (Feersum Endjinn), 1994
  • The Algebraist, 2004
  • Transitions, 2009 (w Anglii opublikowana jako powieść głównego nurtu autorstwa Iaina Banksa)

Powstał także zbiór opowiadań, w większości fantastyczno-naukowych:

  • The State of the Art, 1989

Inne książki Iaina Banksa

Upamiętnienia

Wkrótce po jego śmierci nazwano jego imieniem planetoidę 5099 Iainbanks[3]. 23 stycznia 2015, Elon Musk, prezes SpaceX nazwał dwie autonomiczne barki-lądowiska swojej firmy nazwami Just Read The Instructions i Of Course I Still Love You, tak jak statki w powieści Gracz Iaina M. Banksa[4]. Budowa kolejnej barki-lądowiska, A Shortfall of Gravitas, zaczęła się w 2018. Jej nazwa odnosi się do statku Experiencing A Significant Gravitas Shortfall, wymienionego po raz pierwszy w Look to Windward[5].

W dniu 13 maja 2019, ekspedycja Five Deeps pobiła rekord zanurzenia w pojeździe podwodnym DSV Limiting Factor[6]. Jego statek wsparcia został nazwany DSSV Pressure Drop. Sponsor budowy pojazdu Limiting Factor, Victor Vescovo, jest miłośnikiem gatunku science fiction, a w szczególności serii o Kulturze. Limiting Factor i Pressure Drop to dwie z nazw statków w serii[7].

Przypisy

  1. Szkocki pisarz Iain Banks zmarł w wieku 59 lat na raka. [dostęp 2013-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-13)].
  2. Review: Matter by Iain M. Banks
  3. Sci-Fi Author Iain M. Banks Gets Asteroid Named after Him [dostęp 2015-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-11].
  4. Baker-Whitelaw, Elon Musk's new drone ships pay tribute to a revered sci-fi author, 24 stycznia 2015 [dostęp 2015-12-08].
  5. Emre Kelly, Elon Musk: New SpaceX drone ship, A Shortfall of Gravitas, coming to East Coast, 12 lutego 2018 [dostęp 2018-02-13] (ang.).
  6. Mariana Trench: Deepest-ever sub dive finds plastic bag, 13 maja 2019 [dostęp 2019-05-13].
  7. Strona Five Deeps Expedition.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

IainBanks2009.jpg
Autor: TimDuncan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Iain Banks, author, at the Edinburgh International Book Festival 2009